Þjóðviljinn - 10.05.1953, Blaðsíða 7

Sunnudagur 10. maí 1953 ÞJÓÐVTLJINN — (7

Einn. þeirra fulitrúa sem ánægjuiegastan svip
settu á Þjóö'arráðstefnuna gegn her í landi vai’
Lárus Rist. Lárus heíur áratugum saman veriö
þjóökunnur maður; hann var einn af ágætustu
frumkvöðlum ungmennafélagshreyfingarinnar
og brautryöjandi sundíþi'óttar hér á landi. MeÖ
þátttöku sinni í Þjóðarráðstefnunni tehgdi hann
'saman blómaskeiö ungmennafélagshi-eyfingar-
innar og andspyrnuhx-eyfinguna gegn her í
landi.
í ávarpi sínu á ráöstefnunni lagöi Lárus Rist
út af fermingai-heiti sínu, en hann var fermd--
ur af séra Jónasi frá Hrafnagili að Munkaþverá
í Eyjafiröi, höfuðbóli Einai’s Þveræings.
S!J
Fyrir 60 'árum stóð fámenn-
ur hópur af kreistingslegum
mannverum, er voru á mótum
þess að vera börn og fullorðið
fólk, fyrir framan háaltari
þeirrar stofnunar, sem þjóð vor
hefiur tignað og treyst fyrir
andlegri velferð barna sinna í
næstum 10 aldir samfleytt. Fyr-
ir hvern einstakan voru þess-
ar spurningar lagðar:
1. Afneitar þú af öllu hjarta
djöflinum og öllum bans
verkum og öllu hans at-
hæfi?
2. Trúir þú af ö-llu hjarta á
iguð föður, son og heilaig-
an anda?
3. Viltu standa stöðugur í
þessum skírnarsáttmála
þínum til þinnar dauða-
stundar?
Allir svöruðu játandi af inn.i-
leik og athöfn þessari fylgdi
■hin dýpsta alvara og lotning.
Nú er mér það mikil ánægja
að skyggnast inn í hugarfar
þessara unglinga, sem svo há-
tíðlega sóru sig frá djöflinum
og unnu guði heit sitt. Sjón-
deildarhringur þessara ung-
linga var ekki stór, lífsreynsl-
an lítil, og þekkingarforðinn,
sem kominn var inn í kollinn
mjög takmarkaður, eða svo var
það um þann eina koll, sem ég
átti í hópnum.
Skírnarsáttmálinn var óskilj-
anleg ráðgáta. Það var ekki
hægt að skilja hann eins og
samlagningu eða írádrátt. Full-
orðna fólkið og lærðu menn-
irnir urðu að bera ábyrgð á
honum, því ekki fóru þeir að
skrökva að sakl.ausum bömum
við altari drottins.
Það var kærleikurinn og
traustið til foreldranna, vina
og venzlamanna og alis þess
sem gott var og guði þóknan-
leigt í þessum heimi, sem við
höfðum svarið hollustueið, svo
óþarft var að brjóta heilann
um trú og ekki þurfti að trúa
því að guð væri til, því að
hann var alls staðar sýnilegur
í vei'kum, og hann mátti heyra
og finna því öll veröldin óm-
-aði jnnan frá hjartarótum út
að sjóndeildarhringnum við
yztu hafsbrún.
Og frændliðið var margt o-g
ættbálkurínn stór. Allir gátu
rakið ætt sína til Fgils Skall-a-
igrímssonar Qg. var það mikill
heiður að vera í ætt við hann.
Það var augljóst að ættbálkur-
inn náði óslitinn frá Ingólfi
Amarsyni fþg hinum ágastustu
köppum á landnáms- og sögu-
öld niður til okkar sfnæiingj-
anna við altarið. Það vari ekki
erfitt að j-áta.
tHugaríacið • breyttist: eltki í,
neinum veru-legum atriðum
með vaxandi aldi'i og þroska
og er því nú í dag miög svip-
að því sem það var þá.
íslendingar, — því svo bét
-allur ættbálkurinn — höfðu
frá -upphafi vega barizt hinni
igóðu baráttu. Þeir höfðu kom-
. ið að land.inu ónumdu, sett sér
lö-g o.g reglur, svo að til fyrir-
myndar var á þeim tíma og
iþótt móður Egils væri það
mest áhugamál syni sínum til
hand-a, að kaupa fley og fagr-
ar árar, svo ?.ð honum yrði
~r-.' ’. .
hátt og í hlióði, að hér skyldi
aldrei koma til vopnaburðar
frarnar og allur her var bann-
lýstur. Þetta taldi þjóðin sinn
mesta heiður og því mál allr-a
mála.
Þjóðin hafði öðlazt skilning
á því, að her og vígvé’ar voru
síður en svo vel fallnar til að
búa þegnunum hamingju, held-
ur v,ar gifta hverrar þjóða-r
íólgin í stefnufastri og kær-
leiksríkri fél'agshy-g-gju ásamt
eldi áhugans. Því:
Sú þjóð, sem veit sitt hlutverk,
*er helgast afl um heim,
eins hátt sem lágt má falla
fyrir kraftinum þeim.
Stórskáldin Björnstjerne Björn-
son og séra Matthías, sem ei-ga
þessar Ijóðlínur í sameinin-gu,
igátu trútt um t-alað. Þeir voru
þaulkunn-ugir menn-ingarstraum
um veraldarsögunnar, og verið
vott-ar að frelsisbaráttu margra
þjóða c-g haf't náin kynni af
því hvernig vc-pnlaus lýðurinn
hratt hverjum einvaldanum á
fætur öðrum úr veldisstóti.
Þeir 'þekktu upp á sína tí-u
fin-gur atburðarás í frelsisbar-
áttu N-orður-Ameríkumanna og
leiðandi mikilmenni þeirrar
baráttu.
■
Lárus Rist.
Fermingarheit mift við gnð,
þjóð itizncs og lcznd mitS
-auðvelt að halda til hafna og
höggva mann c*g -annan, þá
voru þegar í hinum heiðna sið
svo miklir vitmenn að þeim
var það Ijóst að vopnaburður og
vigaferli var hin versta ó-
svinna. Öll lög þeirra og regi-
ur hnigu að því að koma í veg'
fyrir vígaferli og vopnaburð og
koma ffiðsamlegum sættum á
milli manna.
Einvíg-i )voru bönnuð með
lögum, svo menn urðu að leita
til annarra landa til þess að
fullnægja þeirri löngun sinni
að heyja einvígi.
Þegar hinn nýi siðun, sem
kenndur var við Hvíta Krist,
barst til landsins, og öll þjóð-
in var í uppnámi af ótta við
hinn nýja sið, þá samþykktu
þeir lög, sem 'kornu í veg fyrir
blóðuga styxjöld. Þannig réðu
hinir. heiðnu menn úr þeim
vanda, sem þeim bar að hönd-
um. Lærðir menn segja að
þetta sé einsdæmi í kristni-
sögu allra þjóða, og þetta ber.i
öruggan vott um vit og and-
degan þroska þeirra imanna,
sem voru uppi á þeim tíma og
að þessu unpu. , j; :;a
Aðalboðskapur -hins 'nýja Jsið-
iax var bróðurkærleikur, ffið-
samLegt saihstaff og 'stuðhing-
ur við lítiLmaghann. Bannað
var að slá með sverði. Þe§ar
fram liðu,stundir gengu kirkj-
unnar menn. svor lflugt í þvt uð
útrýma hemaðarandarium að
bannaðir voru kappléikir, Sem
igátiu leitt til þrætu, svo sém
hestaat og aðrir þeir leikir, sem
gátu Jeitt til spillingar á ein-
hvern hótt.
Um aldamótin. síðustu var
svo að heyxa oig skilja, að þjóð-
, in hefði strengt þess heit, bæði
Þeir þekktu einnig andstæð-
una, jámkanzlara Þýzkalands,
Bísmark, sem hafði að kjör-
orði: Blóð og járn.
Þeir sáu og skildu myndimar
af hönum með byss-una og
stóru veiðihundana, sem alls
staðar var verið að trana fram
ian í fólkið, til þess að sýna
styrk hans og myndugleik, en
þær myndir gáfu öllum örugg-
lega til kynna, sem voru ekki
blindaðir af dýrðinni, að allt
ráðlag hans mundi enda með
skelfingu. Og hvað hefur skeð?
Yngri menn muna einnig
bramboH Hitlers cg félaga
hans Görings, sem bað um fa'll-
byssur í staðinn fyrir brauð og
smjör. Ekki fór það betur.
O-g nú síðast er það atóm-
bomban, sem allt á að sigr-a og
koma í staðinn fyrir óargadýr-
in í Róm, sem voru látin rífa
menn á hol á fyrstu dö-gum
kristninnar.
Óar-gadýrin, blóð og jám,
stríðsvagnar Hitlers og atóm-
bomban, er í eðli sínu e-itt og
hið sama. Á því er eiinungis
istiigsmunur, sem orsakast af
itæknilegri þróun.
Alít er þetta: Barnaskapur!
Heimska! Brjálæði! 111 fordæmi
ættu að ver-a til þess að varast
þau. En engu að síður ei-ga ís-
lendingar nú -að fá að vígbúast
með aðs-toð stórveldanna, til
þess að balda uppi friði í heim-
inum. Ekki er traustið Lítið.
Það er glæsilegra að orða þetta
þannig, heldur en að . segja
hreinan og beinan s>annleikann:
Land sitt eiga þeir að af-
. henda undir víghreiður og lifa
í bílí-fi meðan veri'ð er að éta
upp andlega og vera.dlega höf-
uðstólinn, sem þjóðin átti 17.
júní 1D44. Ank þeirra sveina,
sem skyldaðir verða á vígvöll-
inn verður að sjá af dætrunum
í uppbætur á hraun cig mela
og mold. Vér verðum ekki
lengi að hverfa í, þjóðahafið.
M'unum ,að það er ekki talið
stórt þorp meðal stórþjóðanna,
sem telur aðeins 150.000 sálir.
Öllum má vera Ijóst að í
þessum málum er bað ekki
guð vovs lands, sem er að
verki. Þetta er svo klaufaleg
blekking að a'llt athæfi djöf-
ulsins o-g verk hans sjást gre.ini
lega í gegnum gyllingahjalið.
Burt mcð allan her! Við ger-
um kjarn-a heimsmenningarinn-
-ar en-gan greiða með því að
bjóða hernaðaraðiLum að kom-a
og traðka vo.i*n forna menning-
arre.it.
E-g veit af eig-in raun og því
sem nasasjón af bókmenntum
Vest'Urheims hefur kennt mér,
'að þar er margt manna, sem
vilja falslaust hey.ra rödd fólifs-
ins, og þeim er það síður en
svo nokkurt fa-gnaðarefni, að
vér tökum upp þá iðju að
svíkja "bæði guð og menn.
Og nú reynir á all-a þá sem
áður haf-a staðið við altárið,
iþví alva-r-a tímans spyr:
Vittu standa stöðugur í skíi-n- ^
arsáttmála þínum Ú1 þinnar
dauðastundar?
Tsjaikovskí — Mozart — Wagner
Siðustu tónleikar sinfóníusveit-
ar-innar urðu mikili tónlistarvið-
'burður. Verkefnin vonu ckki v.al-
in af verri endanum og svo gagn
stæð að kvöldið má setgja að
piyndaði eina sinfóniska heild.
Lejkin var 6. sinfónía Tsjaikov-
skís, Lítið næturljóð Mozarts og
fofleikur Wagners að Meistara-
söngvurunum.
Þessi sinfónía Tsiaikovskís er
í rauninni sorgarleikur. Þó glitr-
ar hún öll í yndislegum ljóðlín-
um sem sproti stjórnandans töfr-
ar fram úr djúpi dauðans, hyL
djúpum.næturhimni helltium ,fuli-
•um af myrkri. Þannig skiptist á
skin og skúr; þær hverfa sið-an
út í sortann, en eftir verður sár
söknuður. Annar þatturinn, með
fimm-skiptum takti, veldur heila
brotum, líkist annarlegum dansi;
en er þó enginn dans. Lokaþátt-
urinn er kveinstafir sjúkrar sál-
ar og dapur endirinn, einstæður
í sinfóníu, minnir helzt á þegar
fennir inn í >rfirgefinn kofa
þéiVrd HoHti cg Eyvindar.
Mozart hefur aldrei hljémað
jafn skært hér á landi, jafn
yirikur o.g í Næturljóðinu sem
á eftir-"kx>m. Það varð ekki una
Mozsrt Tjaikovskij
villzt, það var andi Mozarts, sem
Olav Kielland færði okkur, tnda
i jós g-ulli á báðar hendur.
Meis'.arasöngvaforleiliur W ag-
ners skrautlegur og skemmti-leg-
ur heimti okkur aftur úr sól-
bjartri lieiðríki.u Mozarts, • um
eina öld, svo nítjándu aldar ró-
mantíkin blasir aftiur við okkuf,
, Fzamhald á 11. siðu.