Þjóðviljinn - 30.06.1976, Blaðsíða 2

2 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 30. júni 1976

Þverbrestir í siðferðinu
ef slikur vitnisburður um sið-
ferðisþrek ráðherranna kæmi
úr annari átt.
Hér skal ekki, að þessu sinni,
fjallað um trú ráðherrans á
hlutverki hersins né þau orð, er
hann lætur falla i þvi sambandi
en það er virðingarvert af hon-
um að vilja ekki heimta gjald af
þeim, sem eru okkur hér til
verndar, úr þvi hann virðist
trúa þvi að svo sé.
Nú kynnu einhverjir aö hafa
búist við þvi, að viðhorf fram-
sóknarmanna til hersetunnar
væru önnur, en sölumanna
Sjálfs.fl. Framsóknarmenn
virtust loks ætla að manna sig
Skrifið
eða
hringið.
Sími: 17500
upp i að visa hernum úr landi i
tið vinstri stjórnarinnar. En nú
hafa dómsmálaráðh. og sam-
göngumálaráðh. hinsvegar tjáð
sig samþykka leigusölu. Ef heil-
indi hefðu búið að baki afstöðu
þessara manna á vinstri stjdn-
arárunum þá hefðu þeir sagt
nú: Við viljum enga leigusamn-
inga þvi við munum stuöla aö
þvi strax og færi gefst að herinn
fari. Afstaða þeirra til þessa
máls jafngildir i reynd yfirlýs-
ingu um, að þeir óski eftir her-
setu hér áfram þvi um leið og
F'ramhald á bls. 14.
Hugleiðing um lág-
kúruskrif
Gunnar Thoroddsen
Nú kárnar gamanið hjá ríkis-
stjórninni. Ráöherrar eru farnir
að gefa samráöherrum sinum
einskonar siðferðisvottorö og
þau mættu nú, sannast sagna,
vera eilitið skárri. Gunnar
Thoroddsen og Matthias
Bjarnason hafa lýst þvi yfir, að
þeim finnist eðlilegt að herinn
greiði leigu fyrir dvöi sina hér
og þá væntanlega vegna þess,
aö þeir telji hann vera hér i ann-
ara þágu en okkar. Er sú viður-
kenning að sjálfsögðu nokkurs
virði þótt ánægjulegra hefði
verið aö þeir drægju aðrar
ályktanir af þeirri uppgötvun en
þá, aö fyrir bragðið ættum við
að nota herinn fyrir féþúfu
handa rikissjóði. Um afstöðu
fjármálaráðherrans er ekki vit-
aö en ekki væri þaö nema mann-
legt, miöaðvið afstöðu samráð-
herra hans, að garnagaulið i
si-soltnum r ik iska ssa n um
Matthias Bjarnason
freistaði hans til að feta sömu
slóö. Þvi skulu þó engan veginn
gerðir skór og vist væri vegur
Matthiasar að meiri ef hann
kysi fremur að seðja kistilinn
sinn með öðru móti.
Aftur á móti hefur Geir for-
sætisráðherra tekið aöra af-
stööu. Hann hefur látiö þau orð
falla að það sé ,,.... siöferðis-
brestur að þiggja greiöslur af
varnarliðinu.... Varnarliðið er
hér vegna okkar og ég vil ekki
að það sé lengur hér en nauð-
synlegt er vegna varna okkar”.
Hafterfyrir satt, að þannig hafi
forsætisráðh. komist aö orði á
fundi norður i landi. Ekki verð-
ur annaö af orðum forsætisráðh.
ráöið en hann telji afstöðu sam-
ráðherra sinna og flokksbræðra,
Gunnars og Matthiasar, bera
vott um alvarlegan siöferöis-
brest og mundi trúlega ein-
hversstaðar koma hijóð úr homi
Margir islenskir karlar kunna
sér vart læti um þessar mundir,
þar sem upprunnin er tið sóða-
legra samlikinga, eins og
gerðist á striðs- og eftirstriðs-
árunum i blaðaskrifum um
„ástandið”, þ.e. blaðaskrifum
um þær islenskar konur, sem
höfðu kynnst og umgengist
breska, norska og ameriska
hermenn, sem hér dvöldu á
striðsárunum.
Mér er minnisstætt hversu
niðrandi og fyrirlitleg þau skrif
vom i garð islenskra kvenna og
áreiðanlegt er, að þau höfðu
veruleg áhrif á viðhorf almenn-
ings og urðu til þess að festa enn
frekar i sessi það álit, að konur
væru búfé karla. Þessi skrif
voru flest þvi marki brennd, að
hneykslast var á konum og þær
taldar nánastlandráðamenn, en
karlar, sem lærðu að stela öllu
steini léttara, lærðu að þiggja
mútur og hreiðruðu um sig i
skjóli hersetunnar, voru fram-
takssamir og sjálfstæðir ein-
staklingar, þjóðinni til sóma.
Helst var að skilja að gremjan
og reiðin i garð kvenna stafaði
af þvi, að þær væru ekki nógu
duglegar við öflun striðs-
gróðans þrátt fyrir góðan
meðbyr og að körlum fyndist
þeir vera hlunnfarnir vegna
glataðra tækifæra á sviðum
kynlifsins.
Nú er að upphefjast önnur
gullöld á þessum vettvangi fyrir
sóðalega hugsandi karla og nú
er það hvorki meira né minna
en sjálf fósturjörðin, sem kölluð
er mella, — mellan, sem leggst
ókeypis eða mellan, sem selur
sig.
Þarna er á ferðinniundarleg
skrilgreining á orðinu „mella”,
skilgreining, sem mér finnst á
engan hátt standast, þvi hvernig
er hægt að vera mella, ef ekki
kemur greiðsla fyrir? Eru þá
lika allar islenskar konur mell-
ur, sem ekkihafa sparibauk sér
við hlið og allir Islenskir karlar
þá hórkarlar, sem ekki inna af
hendi greiðslu I reiðufé við sam-
farir?
Seltjarnarnesi 24.6. ’76
Herdis Helgadóttir
Lággróður
aka svona vegi en margur má gera sér minna að góðu.
Orð og athafnir
Mjög er um það talaö nú um
stundir, að vernda þurfi og við-
halda sem viðast byggð i þessu
landi. Mörgum finnst samt, aö
þar gæti meira orða en athafna.
Vart verður um deiit, að
greiðarog góðar samgöngur séu
einn veigamesti þátturinn I
verndun byggðarinnar. Mætti
þvi ætla, að kapp væri á það
lagt, að koma sem flestum
byggöum i viðunandi vegasam-
band. Hvað gerir fjárveitinga-
valdið? Langstærstu fjárveit-
ingar til einstakra vegafram-
kvæmda i ár fara til brúarbygg-
ingar yfir Borgarfjörð og hrað-
brautarframkvæmda á Suður-
og Suðvesturlandi. Auðvitað er
gott að fá þar hraðbrautir og
jafnvel brú yfir Borgarfjörð, en
er skynsamlegt og réttlátt að
verja svo miklum hluta vega-
fjárins til slikra framkvæmda á
meðan heilum byggðarlögum er
að blæða út vegna óviðunandi
vegasambands? Samræmist
það byggðastefnuskrafinu?
Á búnaðarráðstefnunni á
Blönduósi var mikið rætt um
vegamál. Þar var upplýst, að
lengd rikisvega i Norðlendinga-
fjórðungi væri um 2400 km. Af
þeirri vegalengd teljastum 90%
til þjóð-og landsbrauta, en innan
við 10% til hraðbrauta, eða nán-
ar tiltekið 7,85%. Hvernig skipt-
ist svo vegaféð milli þessara
vegaflokka á Norðurlandi á s.l.
ári? Rúmum 36% vegafjárins
var varið til hraðbrauta, sem
eins og fyrr segir, eru tæp 8% af
heildarvegakerfinu. Tæp 44%
runnu til nýlagningar þjóð-
brauta, sem eru 32% af vega-
kerfinu. Um 20% aðeins fóru til
landsbrauta þó að til þeirra telj-
ist rúm 60% af rlkisvegunum.
Og i ár hefur enn hallað undan
fæti fyrir landsbrautunum á
Norðurlandi.
Er þetta skynsamleg stefna i
vegamálum? Stuðlar hún að
byggðajafnvægi? Og þó að við
höfum að sjálfsögðu ekki ótæm-
andi fé til vegagerðar fremur en
annarra þarflegra framkvæmda
þá er þetta þó ekki spurning um
getuna heldur viljann.
Stundum er annað orð en
gerðir.
— mhg
Enginn vafi er á, að allt fram
á siðustu mánuði hefur
verulegur hluti þjóöarinnar
trúað þvi, að herliðið á Miðnes-
heiðinni væri hér okkur til
varnar, fyrst og fremst, enda
hefur þeirri trú óspart verið
haldið að þjóðinni. Rússarnir
eru hér á næsta leiti, segja þess-
ir ötulu trúboðar friðarins, og
þeir mundu óðara gieypa okkur
ef herinn færi héðan,— likt og
veiðibjallan andarungana á
tjörninni.
Þessari skoðun til stuðnings
hefur ótæpt verið vitnað i
aðstöðu Austur-Evrópurikjanna
og einkum til þeirra
hörmungaratburða, er á sinum
tima gerðust i Ungverjalandi og
Tékkóslóvakiu. Án hersetunnar
hér biðu okkar svipuð örlög.
Ýmsir aðrir eru þó, sem betur
fer, á annari skoðun. Þeir telja,
að einmitt örlög ungverja og
tékka sýni, að rússar muni
ekki áreita okkur. Hvernig
kemur það heim og saman?—
Jú, við styrjaldarlokin var
Evrópu skipt upp i tvö áhrifa-
svæði, milli austurs og vesturs,
og allir vita, hvoru megin Island
er. Margir undruðust og átöldu
að Vesturveldin skyldu ekki
skerast i leikinn i Ungverjalandi
og Tékkóslóvakiu. Hvað hefði
það þýtt? Heimsstyrjöld. Það
er vitað, að hvor aðilinn um sig,
rússar og bandaríkjamenn,
skuldbundu sig til þess að beita
ekki hernaðarihlutun á
áhrifasvæði hins. Brot gegn þvi
samkomulagi kostaði
heimsstyrjöld. Og stórveldin
vilja ógjarnan styrjöld sin á
milli, frekar en aðrir. Þau telja
áhættuminna að stunda
landvinninga með öðrum hætti.
En landhelgisdeilan breytti
viðhorfi margra islendinga til I
hersetunnar. Ýmsir, sem áður
trúðu á verndarmátt og
verndarvilja hersins, urðu nú
sjáandi. Þeir Islendingar eru nú
án alls efa i miklum minnihluta,
sem eru haldnir þeirri blindu,
að herinn sé né hafi nokkru
sinni, verið hér okkar vegna.
En þá gerast þau undur og stór-
merki, að upp kemur þriðja
aflið, þriðji flokkurinn i afstöð-
unni til hersetunnar. Það eru
mennirnir, sem lita á veröldina
sem eina allsherjar prangara-
búð. Mennirnir, sem alltaf vilja
vera að versla versla með heið-
ur og æru, ef ekki er annað fyrir
hendi. Gagnvart hersetunni er
þannig komið upp þriggja
flokka kerfi. Það eru i fyrsta
lagi hernámsandstæðingar, sem
aldrei hafa séð neina vörn i
hernum, aðeins hættu, og svo
aðrir þeir, sem siðar hafa smátt
og smátt áttað sig á þeim
sannindum, og eru of miklir
islendingar :il þess, að vilja
gera landið að verslunargóssi.
Þá eru hinir, sem ennþá stritast
viö að trúa þvi, að herinn sé hér
i okkar þágu, en finnst óbragð
að þvi, að láta „verndarana”
borga fyrir að „vernda” okkur.
Loks er svo hin „nýja stétt”,
gróðabrallsmennirnir, sem
auðvitað er það ljóst, að herinn
er hér vegna sins heimafólks og
vilja láta greiða fyrir þá
aðstöðu. Þessir óhugnanlegu
verslunarmenn vita, að herinn
getur kallað yfir okkur árás, ef
illa fer. Þar fyrirá hann ekki að
vikja. Nei, hann á að leggja
fyrir okkur nóg af góðum vegum
svo við getum ekið af okkur
kjarngeislarykið.
Hernámsandstæðingar hafa
frá upphafi gert sér það ljóst, að
hersetan mundi smátt og smátt
sýkja þjóðina, lama siðferðis-
þrek hennar, deyfa þjóðernistil-
finningu hennar, drepa i dróma
manndóm hennar og
sjálfstæðishvöt. En að slikur
sággróður ætti eftir að vaxa hér
i skjóli hersins og sá, sem nú
lætur á sér kræla og teygir jafn-
vel arma sina alla leið inn i
stjórnarráðið, þvi hefðu fáir
trúað, - en lengi skal manninn
reyna.
Glúmur.