Þjóðviljinn - 17.01.1985, Blaðsíða 5

Bretland
Kolanámuvericlallið
getur staðið lengi enn
Reynt að kaupa námumenn til hlýðni
Kemur til orkuskorts á nœstunni? - Hik verklýðshreyfingarinnar - Víðtcek gagnrýni á járnfrúna
Verkfall breskra kola-
námumanna er orðið eitt
það harðasta og lengsta
sem sögur fara af: það hef-
ur nú staðið í meira en tíu
mánuði og ekki bólar á
samkomulagi enn. Það er
líka mikið í húfi: Um leið og
námamenn berjast gegn
þeim áformum ríkisstjórnar
Ihaldsins að loka 20 námum
og svipta þar með um 20
þúsundir námamanna at-
vinnu, vilja foringjar þeirra
gjarna að átökin þýddu um
leið mikinn pólitískan
ósigur fyrir Margaret Thatc-
her og hennar lið. Og járn-
frúin svonefnda virðist að
sínu leyti reiðubúin til gífur-
legs stríðskostnaðar ef
henni tækist að sýna fram á
að hún geti stjórnað
landinu í trássi við náma-
menn og reyndar verk-
lýðshreyfinguna alla.
Sem fyrr segir eru margar spár
misvísandi uppi um úrslit þessa
mikla verkfalls. Gæti eins verið
að Margaret Thatcher og Arthur
Scargill, foringi námamanna,
biðu bæði nokkurn ósigur áður
en lýkur.
Það hefur frá upphafi verkfalls
Kuldinn sverfur mjög að auralitlum verkfallsfjölskyldum: Margir snapa kolamylsnu í eldinn af úrgangshaugum rétt eins og
í kreppunni upp úr 1930.
veikt mjög stöðu NUM, Lands-
sambands kolanámumanna, að
ekki náðist allsherjarsamstaða
um að leggja í verkfall til að koma
í veg fyrir að um 20 námum yrði
lokað. Nú er svo komið, að af um
180 þúsundum meðlima námu-
mannasambandsins, eru um 120
þúsundir enn í verkfalli. Stjórn
Thatchers treystir bersýnilega á
það, að hægt verði að fá námu-
menn smám saman til að gefast'
upp. Til dæmis var þeim heitið
drjúgum jólabónus sem sneru til
vinnu fyrir jól, og nú er þeim
heitið þúsund skattfríum pund-
um fyrir fyrstu fjórar vikurnar í
vinnu, sem snúa aftur til nám-
anna. Talið er að gylliboð af
þessu tagi hafi fengið allt að
fimmtán þúsund námamenn tíl
að snúa aftur til vinnu undanfarn-
ar vikur.
En þó að svo mjög sé farið að
sverfa að námumannafjöl-
skyldum að tilboð af þessu tagi
hljóti mörgum að sýnast einkar
freistandi, þá hefur þessi aðferð
hvergi nærri skilað þeim árangri
sem íhaldsstjórnin vonaðist til.
Samstaðan er enn mjög sterk hjá
drjúgum meirihluta verkfalls-
manna. Og frá þeim námum sem
unnið er í kemur nú aðeins um
það bil fjórðungur af því kola-
magni sem venjulega er framleitt
í Bretlandi.
Kolabirgðir
og orkuþörf
Það er svo hálfgert ríkis-
leyndarmál hve miklar kola-
birgðir eru til í landinu, enda ráða
þær miklu um framvindu verk-
fallsins. Peter Walkers orkuráð-
herra hélt því fram í nýársboð-
skap sínum, fyrir skömmu að kol-
abirgðir yrðu nógar allt það ár
sem nú er að hefjast, og gæti
verkfallið þess vegna staðið í eitt
ár enn. Stjórnvöld hafa gripið til
þess ráðs að kynda raforkuver í
auknurn mæli með olíu - nú er um
það bil helmingur rafmagns í
landinu framleiddar með kolum,
en áður en verkfall hófst stóðu
kol undir urn það bil 80% rafork-
uframleiðslunnar. Kjarnorku-
verin ganga af fullum krafti og
framleiða 14% raforkunnar. Það
gæti svo gert verulegt strik í
reikninginn ef kuldakast það,
sem nú gengur yt'ir álfuna helst
lengi - venjulega þarf um 600
Framhald á bls. 6
Ríkar námur eiga
að hjálpa þeim fátækari
Námamenn telja að íhaldið ætli að losa sig við lítt arðbœrar kolanám ur og selja svo þœr bestu einkaframtakinu
Það er ekki um það að ræða,
hvor hefur betur Arthur Scar-
gill eða Margaret Thatcher.
Spurt er hvort ekki eigi að vera
samstaða miili þeirra sem
vinna í ríkum námum og þeirra
sem vinna í erfiðum námum
sem gefa ekki eins mikið af
sér, og hvort stjórnvöld vilja
taka mið af því að við erum
hver öðrum háðir....
Eitthvað á þá leið segir námu-
maðurinn Bill í grein sem fyrir
skemmstu birtist í breska blaðinu
Guardian. Bill vinnur í Hickleton
í Yorkshire. Þar þarf 1400 menn
til að vinna miljón lestir af kolum
á ári. Þetta er einhver dýpsta
náman þar um slóðir og afar heitt
niðri í henni. í nýlegri námu við
Selby þarf hinsvegar ekki nema
2200 menn til að vinna tíu miljón-
ir smálesta af kolum á ári.
Verkfallsbrjótur gengur til vinnu undir öflugri lögregluvernd: Stjórnin og Kola-
ráðið reyna að tefla verkamönnum gegn verkamönnum...
Hagfræði
Kolaraðsins
Ef að þessi munur á að ráða
kolavinnslunni, hvert eiga allir
þessir námamenn að fara? spyr
Bill.
Kolaráðið breska hefur
reiknað það út, að í Hickleton
kosti 123 pund að framleiða hvert
tonn af kolum og þar með sé sú
náma einna óarðbærust allra og
því eigi að loka henni. Bill mót-
lætir þessu. Eins og flestir náma-
menn er hann mikill sérfræðingur
í sinni eigin námu. Þessi deila
byrjaði ekki í gær, segir hann.
Hann rifjar upp það, sem hefur
verið að gerast í Hackleton und-
anfarin átta ár: ekkert hefur verið
gert fyrir námuna, hinsvegar hef-
ur námamönnum verið fækkað
jafntog þétt. Billsegirað stjórnin
hafi gert námuna óarðbæra til
þess að loka henni.
Námamennirnir eru þeirrar
skoðunar, að það sé stefna Kola-
ráðsins, sem stýrir hinuin þjóð-
nýttu kolanámum landsins, og
íhaldsstjórnarinnar að loka
„vondum“ námum en selja síðan
góðar námur eins og Selby einka-
aðilum.
Það sem stjórnin kallar hag-
stjórn er brot á því sem náma-
menn telja siðgæði. Þær siðferði-
legu forsendur sem Thatcher-
stefnan gefur sér eru þeim hreinn
viðbjóður. Námamenn hafa kyn-
slóðum saman unnið við erfiðar
og oft hættulegar aðstæður neð-
anjarðar, og sú reynsla hefur gert
þann skilning sjálfsagðan þeirra á
meðal, að mennirnir séu hver
öðrum háðir í lífi sínu. Þeir hafa
ekkert gott að segja um hagræna
sérgæsku einstaklinga. Þeir eru
lítið hrifnir af afkastabónus
vegna þess að hann „teflir
mönnum hverjum gegn öðrum".
Og sem fyrr segir: Bill og félagar
hans telja það sjálfsagt að ríkari
námur hjálpi þeim erfiðari, að
koladæmið sé allt hugsað sem
heild...
áb endursagði eftir Guardian.
UMSJÓN: ÁRNI BERGMANN
Fimmtudagur 17. janúar 1985 ÞJÓÐVIUINN - SÍÐA 5