Vísir - 08.06.1973, Page 7

Vísir. Föstudagur 8. júni 1973.
cyyienningarmál
Sigurður Egill Garðarsson skrifar um tónlisf:
Það sem úrslitum rœður
Pólýfónkórinn:
TÓNLEIKAH
31. mai og 5. júni, 1973.
Stjórnandi: Ingólfur Guöbrands-
son.
Undanfarna daga hef-
ur Pólyfónkórinn haldið
tónleika i tilefni af söng-
för til Norðurlanda, sem
annars vegar er farin til
þess að syngja inn á
hljómplötur. En það er i
fyrsta sinn sem gefnar
verða út hljómplötur
með söng kórsins. Þetta
er fjórða utanlandsferð
kórsins, en fyrsta ferð
hans til Norðurlanda.
Kórinn hefur æft tvær
efnisskrár til fararinn-
ar, hin fyrri er trúarlegs
eðlis, kirkjutónlist, og
var flutt i Kristskirkju,
Landakoti, en hin seinni
veraldlegs efnis, og var
hún flutt i Austurbæjar-
biói s.l. þriðjudags-
kvöld.
Það var sérstök stemmning yfir
tónleikum kórsins í Kristskirkju.
Hér fór saman sérkennilegur
hljómburður byggingarinnar og
svo hin milda birta kvöldsólar-
innar inn um glugga á vesturhlið
kirkjunnar. Hljómburðurinn er
sérstakur. Það örlar á bergmáli
án þess þó að vera mjög truflandi,
og það var sem hljómburðurinn
félli einstaklega vel inn i kirkju-
tónlist endurreisnar- og
baroktimabilsins sem flutt var
fyrir hlé.
Að syngja — að lifa
Tónleikarnir hófust með Exu-
late Deo eftir Alessandro Scar-
latti (1660—1725) sem var flutt af
viðeigandi reisn og myndugleik.
Þar næst var Jubilate Deo eftir
Orlando Di Lasso (1532—1594) og
Auf dich traue ich, eftir Heinrich
Schutz (1585—1672) sem fengu of
keimlika meðferð og misstu þá
að islenzkir blaðamenn verði
dregnir fyrir rétt fyrir það að
segja ýtarlegar fréttir af höfuð-
máli islenzku þjóðarinnar. Þegar
frásagnir af staðsetningu varð-
skipa fléttast þar inn i, verður að
fara eftir aðstæðum, hvort birta
megi nöfn varðskipa. tslenzkur
almenningur telur, að i fréttafrá-
sögn eigi að birta nöfn af skipum
og mönnum, sem koma við sögu.
Þó er auövitað fjarstæða, að
blaðamenn verði dregnir fyrir
rétt, þegar ekki er um að ræða
þann tilgang að koma upplýsing-
um til veiðiþjófa.
En þrátt fyrir það, trúverðug-
leikavandamálið og þær hótanir
til islenzku fjölmiðlanna, sem fel-
ast i Elliott-málinu og i þeim yfir-
lýsingum, að ekki megi tala við
brezka sendiherrann, hvila nú
þegar eins og dálitill skuggi yfir
fjölmiðlunum. Og þegar menn
sjá, að óheiðarleiki og ódrengi-
leiki getur brotizt út, þegar að
kreppir, getur þetta mál orðið
talsvert alvarlegt.
Það er leitt, þegar einn sá mað-
ur i rikisstjórninni, sem maður
taldi, að væri grandvarastur og
drengilegastur, sér sig knúinn til
að gripa til slikra ráða, ef hann
kemst i klipu. Auðvitað er hann
innan um úlfa, en hér má vitna i
orð annars ráðherra i útvarpinu
nú i vikunni, manns sem hefur
sérstaklega gert sér far um i
margföldum vanda að beita leik-
reglum drengskapar, en hann
sagði: „Sannleikurinn er alltaf
sagna beztur.”
Þorsteinn Thorarensen
spennu sem myndast þegar
hugarfar textans er látið móta
meir túlkunina. Ave Maria eftir
Josquin Des Prés (1540-1621)
reis hæst af þeim verkum sem
flutt voru fýrir hlé, — stórglæsi-
lega flutt, sérstaklega byrjunin.
Karlaraddir hefðu þó getað staðið
sig betur. En það háir að vissu
marki jafnvægi raddanna hve fá-
ir þeir eru á móti kvenfólkinu, og
gerir það hlutverk þeirra mun
erfiöara þegar á reynir. Byrjanir
hefðu mátt vera mun betri og
öruggari.
Siðasta verk fyrir hlé var
Stabat Mater eftir Giovanni P.
Palestrina (1526-1594) fyrir tvo 4
radda kóra Hér kom það fram
sem áður hefur verið sagt, það er
ekki nóg að syngja nóturnar og
syngja vel textann, það verður að
lifa hvort tveggja og þá næst sá
árangur sem keppt er að. Þetta
ber ekki að skilja svo að flutning-
urinn hafi verið lélegur á þessum
tónleikum, þvert á móti. En hann
var of mattur til þess aö skara
fram úr.
Siðari hluti tónleikanna var til-
einkaður islenzkum tónsmiðum.
Fyrst var Gróa laukur og lilja,
eftir Hallgrim Helgason, við texta
eftir Guðmund Friðjónsson. Þetta
er mjög aðlaðandi verk og reis
hátt i meðförum kórsins. Þar
næst Lausnarinn Kóngur Kriste
(úr Graduale) eftir Fjölni
Stefánsson, hefðbundið verk i
sálmalagastil. Hér kom fram
vafasamur framburður i texta
verksins, er orðið —ungu—
hljómaði: ú-hú-hú-ngu. Þetta
verður að laga. „Svovittum heim
er sólin fer” einnig eftir F-jölni
Stefánsson, fékk mun betri texta-
framburð. Hér er um að ræða at-
hyglisvert verk sem á sennilega
eftir að heyrast oftar.
Crucifixus eftir Gunnar Reyni
Sveinsson er einnig mjög at-
hyglisverð tónsmið, en þó á annan
hátt, sérstaklega endirinn sem er
stórfenglegur. Hins vegar var
ekki nógu vel gengið frá
tónhendingum i söng kórsins.
Requiem-Kyrie-Dies irae (In
memoriam Jón Leifs 1968) eftir
Pál Pampichler Pálsson, nær
stórfenglegum áhrifum með svo
til öllum hugsanlegum brögðum.
Þetta jaðraði við ofnotkun. Hér
hefði meiri sparsemi jafnvel náö
sterkari áhrifum. Hins vegar er
greinilegt að hér liggur mikil og
góð vinna að baki.
Siöast á efnisskránni voru tvö
verk eftir Þorkel Sigurbjörnsson:
Lofsöngur engla og Lofsöngur
Daviðs. Lofsöngur engla er
greinilega mun betra og áheyri-
legra verk en Lofsöngur Daviðs,
sem olli mér vonbrigðum eftir
fyrra verkið, sérstaklega hvað
notkun textans snertir.
Flóðgáttir opnast
Seinni tónleikar Pólyfónkórsins
hófust með Nu fanget an, eftir
Hans Leo Hassler (1564—1612).
Hér vantaði meira öryggi i flutn-
ing verksins sérstaklega i byrjun.
Musica die ganz lieblich Kunst,
eftir Johann Jeep (1581—1644) fór
mun betur af stað þótt fyllsta
öryggi vantaði. Orlando Di Lasso
(1532—1594), Bon jour mon
coeur, og svo Lasciate mi morire
eftir Monteverdi (1567—1643)
voru mun betur flutt, hins vegar
voru tónhendingar ekki opnaðar
sem skyldi og innlifun hefði mátt
vera meiri. Sama er að segja um:
In pride of May eftir Thomas
Weelkes (1575—1623) það var eins
og kórinn tryði ekki þvi sem hann
söng. En hin innri sannfæring
mun ráöa úrslitum þegar á
hólminn er komið. Þetta kom
greinilega fram þegar: My bonny
lass eftir Thomas Morley
(1557-1603) var endurtekið og
klappað upp. En þá opnuðust
flóðgáttir innri sannfæringar og
dansandi gleði i frábærri túlkun
söngfólksins.
Síðari hluti efnisskrárinnar var
tileinkaður islenzkum tónskáld-
um eins og á fyrri tónleikunum:
Fyrst voru tvö þjóðkunn verk eft-
ir Pál Isólfsson, hið sivinsæla
Marluvers og „Blitt er undir
björkunum” hvort tveggja úr
Gullna hliðinu eftir Davið Stefáns
son. En bæði verkin hafa fyrir
löngu sungið sig inn i hjörtu
landsmanna- Mariuvers hefði
mátt vera ivið hraðar hlutt, og
karlaraddirnar mega vanda sig
betur á háu og erfiðu raddsviði.
Siðara verkið var mjög vel flutt.
Þar næst var Islenzkt vögguljóð á
hörpu eftir Jón Þórarinsson við
texta eftir Halldór Laxness.
Verkið var flutt með heillandi
dapurleika og klappað upp. En
inntökur tókust betur við endur-
tekt. Næst: Visur Vatnsenda-
Pólýfónkórinn fór i fyrradag i söngför til Norðurlanda — æfingum undir förina lauk með tvennum
tónleikum I Reykjavík.
lngólfur Guðbrandsson söng-
stjóri.
Rósu, islenzkt þjóðlag i raddsetn-
ingu Jóns Asgeirssonar.
Flutningurinn fór ójafnt af stað
en náði fótfestu er á leið. Þetta
verk var einnig klappaö upp og
endurtekið. Þar á eftir komu
Ástarraunir (vikivaki), islenzkt
þjóölag i raddsetningu Emils
Thoroddsen, sem var mjög vel
flutt. Hér var hljómur eöa
tónblær kórsins mjög góður.
Þetta verk var siðar endurtekið
sem aukalag.
Næst voru verk eftir Gunnar
Reyni Sveinsson. Fyrst: Riður,
riður hofmann i rauðan skóg, við
kvæði Halldórs Laxness. Þetta
verk er i mjög svo þjóðlegum stil,
án þess þó að tapa ferskleika,
textaframburður var frábær og
viötökur áheyrenda mjög góðar.
Siðan komu tvö lög úr
Jazzkantötu við mjög athyglis-
verð ljóð eftir Birgi Sigurðsson
„Sannlega segi ég yður” og „Þitt
lif er það orð”. Bæði mjög vand-
virknislega flutt. Hér eru á ferð-
inni nýstárleg og mjög aðlaðandi
verk, sérstaklega hið fyrra.
Tónskáldinu var mjög vel fagnað.
Siðasta verkið á þessum tón-
leikum var: Timinn og vatnið
(Steinn Steinarr) eftir Jón As-
geirsson. Hér náði kórinn stór-
kostlegum flutningi á köflum i
þessu seiðandi og áhrifamikla
verki sem fékk mjög góðar við-
tökur hjá áheyrendum, og eins
tónskáldið.
Þrekvirki unnið
Það er greinilegtað það vantar
enn herzlumuninn á að
takmarkinu sé náð i söng og
túlkun kórsins. Hins vegar ber
hann þess greinileg merki að
kórinn muni ná mun betri árangri
þegar á hólminn er komið. Hér
liggur gifurleg vinna að baki,
þrekvirki sem að mestu er unnið i
fristundum af hinu efnilega
söngfólki og þeirra ágæta
stjórnanda Ingólfi Guðbrands-
syni.
FRETTIR VERÐA TIL
Eftirtektarverð frétt birtist i sjónvarpi i
fyrrakvöld. Þar var frá þvi greint að nú væri
útkijáð langvarandi deiiumál á milli rit-
höfunda og bókaútgefenda og sjónvarpsins
um það hversu haga skuli fréttaflutningi af
nýútkomnum bókum.
I sjálfu sér hefur sjónvarpið hingað til tekið
skiljanlega og skynsamlega afstöðu i þessu
máli. Það blasir við sýn hverju barni að
ógerningur er að geta i sjónvarpsfréttum
allra bóka semút koma: þegar hæst ris bóka-
flóðið á haustin mundu liklega engar fréttir
aðrar komast að. Það verður ekki heidur séð,
að sjónvarpi beri nokkur skylda við útgef-
endur eða rithöfunda til að geta i sérstökum
fréttum allrar þeirra framleiðslu á bóka-
kauptið jólanna, þó svo útvarp og blöðin hafi
bundið sér þann bagga á herðar.
En forstöðumenn sjónvarpsins hafa farið
næsta kynlega með sinn skynsamlega mál-
stað. Það er ekki mikil frétt út af fyrir sig, að
rithöfundarsemji og forlag gefi út nýja bók.
Þótt margar bækur komi út frá ári til árs eru
ekki nema fáar þeirra, sem heitið geta frétt-
næmar. Og frá slikum bókum á vitaskuld að
segja i sjónvarpsfréttum þegar þær koma út
eins og hverjum öðrum markverðum tiðind-
um. Hver á að meta hvað séu fréttnæmar
bækur? Það á fréttastofan vitanlega að meta
sjálf eins og aðrar fréttir sem hún flytur. En
það er að sjá að i verki hafi legið blátt bann,
eöa þvi semnæst.við þvi að orðið „bók”, hvað
þá meir, heyrðist i sjónvarpsfréttatimanum.
Sjónvarpi ber ekki frekar en blöðunum og
útvarpinu skylda til að ganga undir merki
útgefenda i hóflausri auglýsingakeppni
þeirra i óða-kauptið jólanna. Þvert á móti er
vert og skylt að vinna eftir mætti gegn okkar
einhliða útgáfusiðum — með þvi að leggja
stund á flutning, kynningu, umræðu bók-
mennta i aðra tima árs og árið um kring.
Bókakauptiðinni er sjálfsagt að gera skil i
frásögum og fréttaþáttum, eftir þvi sem efni
standa til. En bókmenningu i landinu er
áreiðanlega litill akkur i þrotlausum út-
varpslestri úr nýútkomnum bókum holt og
bolt á markaðnum eins og tiðkast hvert
haust. Eða þá viðllka sjónvarpsþáttum ef til
þeirra kæmi.
Þetta mál var áður reynt að leysa i haust
með sérstökum fréttaþætti um nýjar bækur
sem manni utan sjónvarps Eiriki'Hreini
Finnbogasyni borgarbókaverði, var falið að
annast. En nú hefur sem sé verið ákveðið að
flytja bókafréttirnar inn i fréttatimann
sjálfan — samkvæmt reglum sem frétta-
stofunni hafa verið settar, að sögn sjónvarps-
fréttarinnar i fyrrakvöld.
I þessum fréttum á að geta um frumsamd-
ar islenzkar bækur og ritverk sem berast
kunna sjónvarpinu og teljast hafa listrænt og
/ eða fræðilegt gildi til að bera, segir þar.
Ennfremur má geta um meiriháttar erlend
ritverk sem þýdd séu á islenzku. En ekki I
leyfist að segja frá blöðum, timaritum eða i
bæklingum — hvers sem merkisrit af þeirri
gerð éiga að gialda I fréttaflutninenum.
Ekki er fréttastofu sjónvarps falið að annast
sjálfri þennan fréttaflutning heldur fenginn
sérstakur ráðunautur um val bóka til
umgetningar: Stefán Júliusson, bókafulltrúi
rikisins og útvarpsráðsmaður. Ber að senda
bækurnar til hans og hann sendir áfram til
sjónvarpsins þær bækur sem hann mælir
með að getið sé um, sagði ennfremur i hinni
undirfurðulegu sjónvarpsfrétt. Spurði
nokkur: hvað á að verða um hinar? Eða hvað
skyldi hafa gert það brýnt að leysa þennan
vanda einmittnú I vor, þegar fáar sem engar
bækur koma út?_Og þó: Almenna bóka-
félagið, Mál og menning hafa gefið út bækur i
vor. Og skammt er siðan út kom hjá Helga-
felli islenzk listasaga.
En að svo mæltu var birt hin fyrsta frétt;
sem sjónvarpinu hefur borizt með þessum
hætti. Þar var sagt frá nýútkominni ljóðabók,
Lestinni til Lundar, eftir Njörð P. Njarðvik,
formann útvarpsráðs.
Þannig verða fréttir til. Guð láti gott á
vita!