Tíminn - 08.10.1966, Blaðsíða 5

LAUGARDAGUR 7. október 1966
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson Aug-
lýsingastj.: Steingrimur Gíslason Ritstj.skrifstofur t Eddu-
húsinu, símar 18300—18305. Skrifstofur: Bankastræti 7. Af-
greiðslusími 12323. Auglýsingasími 19523 Aðrar skrifstofur,
simi 18300 Áskriftargjald kr. 105.00 á mán. innanlands. — í
lausasöiu kr. 7.00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h. f.
Reynslan af stjóm
Sjálfstæðisflokksins
Það má segja, að Sjálfstæðisflok'kurinn hafi farið með
stjórn síðan í árslok 1958 eða samfleytt í átta ár. Að vísu
fór stjórn Alþýðuflokksins með völd fyrstu ellefu mánuð-
ina á þessu tímabili, en hún var raunar ekki annað en
leppstjórn Sjálfstæðisflokksins, átti líf sitt alveg undir
honum og fylgdi vilja hans í hvívetna. Síðan samstjórn
þessara flokka var mynduð í árslok 1959 hefur Sjálfstæðis
fiokkurinn alveg ráðið stefnunni- Menn hafa því verið
að kynnast því seinustu átta árin, hvernig það er að búa
við stefnu Sjálfstæðisflokksins í framkvæmd.
Það verður ekki sagt, að Sjálfstæðisflokkurinn hafi ver-
ið óheppinn með árferði. Aldrei hefur verið meira góð-
æri á íslandi, aflabrögð aldrei verið jafngóð, verðlag út
flutnimgsvara aldrei verið jafn hagstætt. Aðstaðan hefur
því verið eins góð og hún hefur getað bezt verið til að ná
góðri útkomu. ^
Hvernig er þá ástatt eftir þetta mikla góðæri og eftir
átta ára stjórn Sjálfstæðisflokksins?
Aðalblað flokksins, Mbl. hefur verið að svara þessari
spurningu undanfarna daga. Mbl- hefur keppzt við að rök-
styðja, að það sé eðlilegt ástand, að stærsta bæjarfélagið,
Reykjavíkurborg, búi við greiðsluvandræði og sé í stöðug
um vanskilum. Það hefur bent á þessu til áíéttingar, að
þannig sé ástatt hjá öllum þorra fyrirtækja.Mbl- gæti bætt
því við, að daglega fjölgar þeim fyrirtækjum, sem eru að
hætta starfsemi sinni og hafa tvö stærstu frystihús lands-
ins gengið þar á undan.
Ekki stafar þessi afkoma atvinnuveganna af því, að
Iaunþegar hafi tekið sér of stóran skammt. Kaupmáttur
tímakaupsins hefur ekkert aukizt síðan 1958, þótt hann
hafi aukizt um 30—40% í mörgum löndum á sama tíma.
Hafi afkoma sumra launþega eitthvað batnað á þessum
tíma, stafar það eingöngu af lengri vinnutíma.
Þannig er þá útkoman af átta ára.stjórn Sjálfstæðis
flokksins.
Hvernig halda menn að.yrði þá útkoman hjá flokknum
ef hann ætti að fara með stjórn, þegar árferði yrði eitt-
hvað lakara en það hefur verið undanfarin ár?
Hvað finnst þeim um þessa útkomu, atvinnurekendun
um, sem trúðu því fyrir átta árum, að allt myndi batna
og lagast, ef Sjálfstæðisflokkurinn fengi stjórnina?
Hvað finnst þeim um þessa útkomu, launþegunum, sem
trúðu því fyrir átta árum, að hagur þeirra myndi breyt-
ast og batna, þegar Sjálfstæðisflokkurinn færi að stjórna?
Og hvað býður Sjálfstæðisflokkurinn atvinnurekend-
um og launþegum í dag?
Forsætisráðherrann læzt ekki sjá, að neitt fari aflaga
og fullyrðir því á laðamannafundi, að afkoma atvinnu-
veganna sé betri en oftast áður.
Aðalblað Sjálfstæðisflokksins, Mbl., segir, að það sé
eðlilegt ástand, að fyrirtækin búj við greiðsiuvandræði og
séu í vanskilum.
Sjálfstæðisflokkurinn býður m.ö.o. upp á óbreytt, á-
stand, óbreytta stefnu. upp á greiosluvandræði og van-
skil, upp á samdrátt og stöðvun fleiri og fleiri fyrirtækja
Innan fárra mánaða kémur forsætisráðherra til kjós-
enda og biður þá að kjósa annað hvort Sálfstæðisflokkinn
eða Alþýðuflokkinn til að tryggja það, að þjóðin búi
áfram við sjálfstæðisstefnuna — þ.e. núv. stjórnarhætti.
Svör kjósenda ættu vissulega að bera þess merKi, að þeir
væru orðnir reynslunni ríkari.
____TIMINN__________________________________________________5
mniiwiamiiifiiiniimiiiwimmin■ iinii-ir ir n i .
IStytt grein úr „The Times#/
Miðaldra kynslóöin drottnar á
flestum sviðum í Bandaríkjunúm
Skilgreining Adlai Stevensons á miðaldra manni og ungum i
BANDARÍKIN eiga sér ráð-
andi stétt, sveipaða samsæri
þagnarinnar. Þetta er kynslóð-
in, sem þorir ekki eða hirðir
ekki um að flíka heiti sinu,
„miðaldra“. Þessi fimmtungur
þjóðarinnar á aldrinum milli
fertugs eg sextugs (43.800.000)
situr engu að síður á valdastól-
unum, gerir reikningana og tek
ur þær ákvarðanir, sem mestu
ráða um líf hinna fjögurra
fimmtunga þjóðarinnar.
Enginn hefur mátt vera að
því að kanna þetta aldursskeið
af neinni gaumgæfni, þar sem
það er tiltölulega nýtt fyrir-
bæri og áberandi bandarískt að
auki. Æviskeið hinna fornu
Grikkja og Rómverja var um
33 ár að meðaltali. Allt fram
um 1900 gátu Bandaríkjamenn
ekki gert ráð fyrir að ná fimm
tugs aldri. Svo er framförum
í læknis- og lyfjafræði fyrir að
þakka, að nú er ævi manna
orðin til muna lengri, og eink-
um hefur tognað úr henni um
miðbikið.
Hvenær er maður þá mið-
aldra? Að líkamsorku nær mað
urinn hátindi 21 árs, en þaðan
hallar lítið undan allt til síðari
hluta sjöunda tugsins, að hrörn
unarsjúkdómar taka að læðast
að. En öll aldursflokkun verð-
ur fremur að teljast lúta félags-
legum og sálfræðilegum reglum
en líkamlegum staðreyndum.
Við hina ströngu þjálfun geim-
faranna hefur sannazt, að mað-
urinn er fær um að tvöfalda
líkamsþrótt sinn löngu eftir
tuttugu og eins árs aldur, en
fimm hinna þjálfuðu geimfara
eru komnir yfir fertugt. Líkam
legir möguleikar sérhvers mið-
aldra manns eru sennilega jafn
sérstæðir fyrir hann einan og
fingraförin hans.
UNDANGENGNA þrjá ára-
tugi hefur breytzt mjög skiin-
ingurinn, sem lagður er í miðj-
an aldur. Nú á tíð láta orð
Franklins P. Adams undarlega
í eyrum: „Miður aldur tekur við,
þegar þú ert enn of ungur til
að byrja golfleik, en of gamall
orðinn til þess að þjóta að og
frá tennisnetinu". Miðaldra
menn nútímans eru ekki ein-
ungis hvarvetna á ferli úti í nátt
úrunni, heldur „stökkva þeir
yfir netið“. Þeir sigla, skríða á
snjó- og sjóskíðum og kafa
naktir. Þeir stunda sund, göng-
ur og klifur, veiða fiska og dýr,
liggja úti og eru hvarvetna á
kreiki. Þetta er fremur kyn-
slóð þátttakenda en áhorfenda.
Þeir af kynslóðinni, sem
aldnari eru eða komnir yfir
fimmtugt, bera sérstök ein-
kenni. „Við erum hluti af þjóð-
inni, sem kreppan gekk yfir“,
segir einn þeirra. „Við búum
á vissan hátt yfir góðlátlegu
glaðlyndi þeirra, sem af korp-
ust“. Þetta er kynslóð víðsýni
og göfuglyndis, og anda, sem
nær sér aftur eftir raun. Hún
hefur öðlazt fullvissu þess. að
hún hafi verið revnd og ekki
reynzt áfátt. Ef til vill t>efur
enginn einstaklingur ráðið iafn
miklu um álit samtímanc a
þessu aldursskeiði og John F
Kennedy. Hann var fulltrúi
þeirrar kynslóðar, sem nú er
við völd, þroskaðist í síðari
heimsstyrjöldinni og mótaðist
af ógæfu og allsnægtum
tuttugustu aldarinnar.
EINSTAKLINGAR þessarar
kynslóðar standa við stýri í
bandarísku þjóðlífi í ríkisstjórn,
menntun, trúmálum, vísindum,
viðskiptum, iðnaði og samgöng-
um. Æðstu menn ríkisstjórnar-
innar eru allir miðaldra, allt
frá Johnson forseta, sem er 58
ára, og Humphrey varaforseta,
sem er 55 ára. Meðalaldur öld-
ungadeildarþingmanna 100 er
57 ár, en meðalaldur þingmanna
fulltrúadeildarinnar er 7 árum
lægri. 63% þeirra Bandaríkja-
manna, sem hlotið hafa Nóbels
verðlaun undangenginn áratug,
hafa verið milli fertugs og sex-
tugs. Stjórnendur 15 helztu há-
skóla Bandaríkjanna eru að
meðaltali 55 ára. Af 900 stjórn
endum 300 stærstu hlutafélag-
anna eru aðeins örfáir, sem ekki
eru á aidrinum mildi fimmtugs
og sextugs.
Engir fá hærri laun en mið-
aldra mennirnir. Meðalaldur
manna með 10.000—15.000 dala
árstekjur er 46 ár, en meðal-
aldur þeirra, sem hafa 15.000
dali í árstekjur eða meira, er
49 ár.
Það kann að virðast sjálfsagt,
að miðaldra menn ráði ríkjum.
En raunin hefur þó ekki ávallt
verið sú. John Paul Jones
stýrði eigin skipi 21 árs og Pitt
yngri varð forsætisráðherra
Englands tuttugu og fjögurra
ára að aldri. En margbrotin
tækni og tímafrekt sérfræðinám
hefur knúið hina yngri menn
til að láta sér biðina lynda.
Þeir hafa einnig farið á mis við
það, sem Bergen Evans rithöf-
undur benti á, að hafi verið
„fljótfarnasta leiðin til frama,
— eða að draga skó hinna dauðu
á fætur sér“.
EITT af þvi, sem veitir míð-
aldra mönnum heimspekilega
fulnægju, er að vera etoki fram
ar ungir. Taka má sem merki
um heilbrigði miðaldra manns,
að hann tekur sinn eigip aldur
fram yfir önnur aldursskeið-
Hann hefur enga löngun til að
verða tvítugur á ný, af því að
hann veit, hvað það aldursskeið
er á annan hátt en þeir, sem
sjálfir eru tvítugir.
Þetta kemur fram í mismun
andi skyni. Skyn æskunnar er
flatt en skyn hins miðaldra
þrívítt. Þetta er munurinn á
fáfræði og vizku, skyndiáhrif-
um og dómgreind. Hinir un^u
halda, að „á morgun" sé ekki
til, en miðaldra menn vita, að
„á morgun" tekur við, og aft-
ur „á morgun" og enn „á morg
un“ Hinir ungu vilja sprengja
upp dýrgripagevmslu lífsins,
en miðaldra menn kunna á lás-
inn. Hinir ungu halda, að þeir
viti. en mðaldra menn vita, að
enginn veit.
Fyrr fertug' bæta menn við
og ofmetta siálf sitt. Eftir fer-
tugt draga meti” frá ~>u ein-
falda til þess að grenna sal-
ina. Þegar óra tekur fyrir
endanlegri mynd manna eigin
tilveru verður sjálfið smávægi
legra. Orðin „Þjónusta“, leska
til annarra og ,,samúð“ laumast
ekki einungis inn í orðaforða
hins miðaldra manns, heldur
auka við tilgang lffs hans. Hin
ir miðaldra hafa ávallt forustu
innan kirkjunnar, við félags-
legt starf, fjársafnanir í þágu
samfélagsins og í menningarfé-
lögum. „Þegar ég var ung, sner
ist allur heimurinn um möndul
inn ég, mig, mitt“, segir dálka-
höfundumn Ann Landera, sem
er 48 ára að aldri. „Nú hugsa
ég ekki fyrst og fremst urn mig,
en fremur hvemig ég geti orð-
ið hluti af einhverju stærra og
betra“.
ÞÓ AÐ miðaldra fólk geti
orðið viturt og hamingjusamt,
getur það ekki síður fyllzt efa-
semdum og örvæntingu, orðið
kvíða og þunglyndi að bráð.
Miðaldra maður hefur að jafn
aði vit á að vera ekki á fótum
fram til klukkan fjögur að
morgni, en hann vaknar stund
um klukkan fjögur eða fimm,
fullur af óskýranlegum ótta.
Miðaldra kona stendur and-
spænis staðreynd og ugg mikil
vægrar, líkamlegrar breyting-
ar. Séu börn hennar á unghngs
aldri, svífur mynd hins „tóma
hreiðurs" einnig fyrir hugskot
hennar. Hún er að verða einn
af gagnsleysingjunum, bæði
sem kona og að því er varðar
þarfir fjölskyldunnar fyrir
hana.
Bóndi hennar glímir við dag
legar áhyggjur, veðlán, ó-
greidda reikninga, menntun
barnanna, stinginn í brjóstinu,
sem gæti verið upphaf hjarta-
bilunar og ástand hjónabands
og atvinnu. Um þetta leyti rek
ur hver og einn sig hvað harka-
legast á, hvemig val hans í for
tíðinni hefur firrt hann mögu-
leikum til vals á líðandi stund.
Þegar hann var ungur hafði
hann ótakmarkaða möguleika
og í draumum sínum sá hann
framtíðina glitra eins og stjörn
ur. Á fimmtugsaldri býr hann
nauðugur viljugur við þann
veruleika, að hann er í raun og
veru ávöxtur sinna eigin • tak-
markana. Maður á fertugsaldri
getur enn kennt óheppninni
um og huggað sig við þá hug
vinnu og einbeittni geti hann
boðið máttarvöidunum byrginn
og skarað fram úr. Maður á
fimmtugsaldri er hins vegar
neyddur til að viðurkenna, að
hann hafi gert nokkurn veg-
inn eins og hann gat. Kvíðvæn-
legri er þó sú vissa, að þessu
verði hann að halda áfram,
enda þótt að sífellt yngri og
snjallari menn séu á hælum
hans.
EINN eða tvo næstu áratug
ina næstu kann að draga veru
lega úr e>-fiði og áreynslu þessa
aldurskeiðs Svo mikið er vist,
að örlagarikar breytingar g?r
ast. Kerfisbundin hormónanotk
un getur gert konunni erfiði
breytingaskeiðsins léttbæærara
Framhald á bls. 12.
’nnmm