Tíminn - 08.10.1966, Blaðsíða 12

12
LAUGARDAGUR 7. október 1966
TIMINN
NYJAR ERIENDAR BÆKUR
Th» Doctor and His Enemy.
Höfundur: Alan Wykes. Út-
gáfa:: Miehael Joseph 1965.
Vferð: 25/—.
Rætur síðari heimsstyrjaldar
er ekki að rekja til atburðanna
í Sarajevó sumarið 1914 heldur
til húss nokkurs í Vínarborg
JS þess lifnaðar, sem þar var
stundaður í aprílmánuði 1910.
Þar bjuggu þrír ungir menn
við eina júðska hóru, sem var
með sífilis á háu stigi og smit
aífl þá þrjá. Áhrif sjúkdómsins
á þá var mismunandi, einn
þeirra varð illa haldinn af heila
sífilis, og einkennin voru mikil
mennskubrjálæði og sjúklegt
hatur á Gyðingum. Þessi maður
var Adolf Hitler. Höfundur rek
ur sögu þessa sjúkdóms, sem
hefur haft gífurleg áhrif á gang
sögunnar og marga þá menn,
sem fremst hafa staðið í list-
sköpun. Þar má nefna til Sehu
mann, Schubert, Beethoven,
Napóleon og Maupassant. Áhrif
þ'essa sjúkdóms voru óhugnan-
leg og menn voru varnarlausir
gegn þessum vágesti fram á
þessa öld. Auk þessa er bókin
einnig ævisaga læknis við
frægt sjúkrahús í London, sem
segir frá reynslu sinni og sér-
stæðum atburðum, sem hafa
hent hann sem læknir. Þetta er
mjög eftirtektarverð bók og vel
skrifuð.
Aber Gott war da. Höfundur:
Ivar Lissner. Útgáfa: Walter
Verðlag. Verð: DM 25—
Höfundur rekur sögu manns
ins seni trúarveru. Hann álít
ur, að trúin sé manninum með
fædd og rökstyður þetta ótal
dæmum. Hann hefur sjálfur
dvalizt meðal frumstæðra þ]óð
flokka í Mið- og Norður-Asíu,
sem lifa á mjög frumstæðu
stigi. Auk þess hefur hann rann
sakað lifnaðarhætti frumstæðra
þjóðflokka eftir þeim heimild-
um, sem gefast,, og kynnt sér
flest það sem varðar þetta efni.
Efnið er geysivíðtækt og marg
þætt og krefst mikillar vinnu
og ástundunar og framar öllu
skarpleika. Höfundur lýsir hin-
um ýmsu formum trúarbragða,
fjölgyðistrú, forfeðradýrkun,
trú á stokka og steina og galdri
sem er einn þáttur trúarbragð-
anna. Andadýrkunin er það
form, sem höfundur hefur rann
sakað af mestri nærfærni með
þeim þjóðflobkum, sem hann
dvaldist með í innlöndum As'íu
og er sá kafli einna fróðlegast-
ur. Höfundur skrifar þessa bók
fyrir leikmenn og er lienni
ætlað að vera bæði til skemmt
unar og fróðleiks. Bókin er
mjög smekklega útgefin. Bókin
er alls 354 blaðsíður og henni
fylgja 118 myndsíður, auk þess
eru tíu teikningar í texta oa
sjö uppdrættir. Þetta er bæði
saga um þróun trúarbragðanna
og menningarsaga. Höfundur
er einkar læsilegur. Hann hef-
ur skrifað nokkrar bækur varð
andi menningarsögu og forn-
miniafræði, bækur hans hafa
verið þýddar á ýmis mál og eru
mikið lesnar.
Berlin Alexanderplatz. Höf-
undur: Alfred Döþlin. Útgáfa:
DeKtseher Ta=f-henbuch Verlas
Verð: DM 4.80.
Saga flutningaverkamanns-
ins Franz Biberkopfs hefur ver
ið mikið lesin. allt frá bví hún
kom út 1929. Alfréd Döblin
fæddist f Stettin of Gvft
ingaættum .sém höfðu stundað
kaupmennsku í marga iiði,
Harin lajði stund á læknisfræði
og starfaði sem læknir í Berlín
Hann hafði mikinn áhuga á bók
menntum og kemst í fremstu
röð þýzkra rithöfunda með þess
ari bók, Þetta er stórborgar-
saga og sú merkasta sem iit kom
i Þýzkalandi rpilli stríðanna.
Hann flúði land 1933 og settist
síðar að í Bandaríkjunum og
snerist þar til kaþólskrar trúar.
Hann setti saman margar bæk
ur á þassum árum. Eftir striðið
flutti hann aftur til Þýzkalands,
en undi þar ekki og settist að í
París 1951, þar lézt hann 1957.
Þessi bók er fyrir margt
merkileg, sagan gerist á upp-
lausnarárum og einkum meðal
neðri laga þjóðfélagsins, höf-
undur gerir tilraun til þess að
lýsa mannlífi stórborgarinnar,
ótal persónur koma hér við
sögu og höfundur leggur aðal-
áherzluna á að lýsa í breidd-
inni og spannar þar með vítt
svið. Örlög fjöldans eru bunga-
miðja bókarinnar. Hann hverf-
ur frá hinum hefðbundna sál
fræðilega róman, þar seim fá-
einar persónur eru þungamiðj-
an og dregur upp margþætta
mynd fjöldans. Þetta er fyrst
og fremst þjóðfélagslýsing
fremur en persónulýsingar.
Bðkin kom út hjá Walter-Ver-
lag og er nú endurprentuð í
dtv útgáfunni.
The Night of the Gencrals.
Höfundur: Hans Helmut Kirst
Útgáfa: Fontana Books — ColT
ins 1965. Verð 5/—.
Höfundurinn H. H. Kirst er
fæddur 1914, hann tók þátt í
stríðinu sem soldáti, gerðist
síðan rithöfundur. Hann hefur
ferðazt víða um í Evrópu og
Afríku. Bók hans „NúU, átta,
fimmtán", sem er stríðssaga,
varð mjög vinsæl og aðrar bæk-
ur hans eftir því. Hann er miög
mikið lesinn og þýddur á
mörg mál. Þessi bók segir frá
morði pólskrar hóru í Varsjá
1942. svipað morð gerðist í Par
ís 1944 og loks enn eitt í Dres
den 1956. Rannsókn þessara
morða bendir til þess. að einn
brigeia herforíngja sé við mál-
ið siðinn. Þessir þrír menn
starfa saman í Varsjá og í Par-
ís, en í Dresden er aðeins einn
þeirra, hinir eru vestan t.jalds
ins. Sagan er jafnframt stríðs-
saga og koma margir við sögu
Sagan er skemmtileg og at-
burðarás hröð.
SÝNINGAR
Framhald af bls. 9
Saalinen, sem gerði útlit húss-
ins síðar. En, sem sagt, húsið
er nýtt utan, en innan er það
Mklega hið sama og var fyrir
hundrað árum. Salurinn er í
hinum gamla leikhúsastil, sem
tfðkaðist á öldinni sem ieið
jafnt í Finnlandi sem víðar
um álfuna, með ýmsu skrauti
og flúri.
— Eru leikrit flutt þar ein-
göngu á sænsku?
— Já, eingöngu á sænsku.
Bæði sænsk leikrit og finnsk
og allra þjóða leikrit, svo segja
má, að þetta leikhús fylgist
með i leikbókmenntum, þótt
finnska verði smám saman alls
ráðandi og þó er alltaf jöfn
og þétt aðsókn. leikhúsið rúm-
ar um þúsund manns.
— Og hvað margir leikarar?
— Ég held ég megi segja,
að þar séu 35 fastráðnir, en
í finnska leikhúsinu nokkuð
yfir fjörutíu.
— Eru bæði leikhúsin rekin
af ríkinu?
— Nei, Sænska leikhúsið er
einkafyrirtæki, en það fær samt
styrk frá finnska ríkinu. Á
hinn bóginn er Finnska leik-
húsið alveg rekið af rjkinu.
Það er á sama hátt og gerist
hér, þeir fá ákveðna upphæð,
sem þeir verða svo að bjarg-
ast af. Ekki eins og gerist í
Kaupmannahöfn, þar sem allt
er borgað úr ríkiskassanum
eftir þörfum.
— Hvað um heimsóknir leik
flokka frá öðrum löndum?
— Jú, þeir fá iðulega slíkar
heimsóknir frá Svíþjóð og þeir
óska eftir heimsóknum í sam-
bandi við þetta afmæli, og þeir
eiga von á leikflokki frá Dram
aten í Stokkhólmi og þeir eru
að gera sér vonir um aðra
hópa.
— Líka frá íslandi? -
— Já, þeir óskuðu mjög ein-
dregið eftir því.
— Og stendur til að gerð
verði alvara úr því?
— Vonandi að svo verði. En
það kostar mikið fé að gera út
slíkan ferðahóp. {
— Er eitthvert sérstakt léik-
rit, sem þá kæmi til mála að
flytja þar úti í Helsinki, eftir
að þeir hafa séð Gullna hliðið?
-- Ég get ekkert sagt um
það að svo stöddu. Þetta á
enn eftir að taka til athugunar.
MIÐALDRA
Framhald af bls. 5.
líkamlega. Árð 1965 voru sam
lög, sem koma eiga i veg fyrir
þykkt í bandaríska þingmu
að aldraðir menn verði lát.nir
gjalda aldurs síns við ráðn-
in gutil starfa. Haldist við lýði
sú skoðun, sem þarna var að
verki, ættu miðaldra menn að
losna við þann ótta, sem þeir
nú bera í brjósti með réttu, að
uppsögn eða brotthvarf úr
starfi kosti hræðilega ,og lang
vinna bið áður en þeir verði i
ráðnir aftur til starfa. Menn-
ingarblómstrunin mun auka
miðaldra fólki áhuga á listum,
þessum æsandi uppljúkuram
hugarsjónanna, sem korna i veg
fyrir, að hinn mannlegi sjón-
deildarhringur skreppi saman.
Miðaldra fólk gæti þó sjálft
séð um þær endurbætur, sem
stuðla að því meira en allt ann
að, að gera þetta aldursskeið á-
nægjulegt. Miðaldra fólk þarfn-
ast aukins álits i bandarísku
samfélagi, ekki síður en valda.
Það þarf á því að halda. að
losna við að vera í varnarstöðu
og fara hjá sér aldursins vegna.
P-ýrkun æskunnar stríðir gegn
þessu.
DÝRKUN æskunnar er ná-
skyld bandarískri afneitun
dauðans. Evrópumenn hafa
komizt hjá þessu með því að
halda áfram að líta á lífið sem
harmleik. Þar er viðurkennt,
að sérhvert aldursskeið eigi
sína sérstöku ánægju og töfra,
og allt æviskeiðið talið jafn dýr
mætt. f Bandaríkjunum grípur
dýrkun æskunnar til hvers
bragðsins af öðra og hið nýj-
asta þeirra er að má gráa lit-
inn af hárinu. En jarðneskur
ódauðleiki er ekki annað en
hilling. Tíminn nemur ekki stað
ar. Hver og enn, sem reynir að
stöðva hann, gerir sjálfan sig j
aðeins afkáralegan.
Dýrkun æskunnar bitnar að
síðustu á æskumönnunum sjálf
um. Sumir þeirra líta svo á,
að yztu mörk mannlegrar úr-
eldingar séu við 25 ára aldur.
Dýrkun æskunnar kemur þeim
til að álykta, að sjálfræði sé
frelsi .aðhaldslausir kenjar séu
smekkur og eirðarlau>t hvik í
ýmsar áttir séu afrek. Þar sem
meginviðfangsefni miðaldra
fólksins er að setja hina efni-
legu æskumenn inn í samfélag
siðaðra manna kynni öllum kyn
slóðum að verða til blessunar
að steypa fávíslegri dýrkun
æskunnar af stóli.
ADLAI Stevenson reyndi
einu sinni að stika leiðina
milli fimmtugs og tvítugs og
kemst þannig að orði:
„Það sem fimmtugur maður
veit af því, sem tvítugur mað-
ur ekki veit, er nokkurn veginn
þetta: Vitneskjan, sem honum
hefur áunnizt með aldrinum,
er ekki fólgin í kunnáttu upp-
skrifta eða orðasamsetninga,
heldur í .þekkingu á fólki, stöð
um og athöfnum, — þekkingu,
sem ekki er aflað með orðum,
heldur snertingu, sjón, heyrn,
sigrum, mistökum, vökum, holl
ustu og ást, — eða mannlegri
reynslu og tilfinningum þessa
jarðlífs, — og ef til vill einnig
dálítilli trú og nokkurri virð
íigu fyrir því, sem maður sér
Bkki“.
Kynslóðinni, sem við stjórn-
völinn stendur, gezt efcki að
uppgerðarhetjuskap. Augu
hennar eru tiltölulega skyggn
en lýsa stundum áhyggjum. Af
rekaskrá hennar er ærið löng
og möguleikar hennar enn ó-
hemju miklir. Hún kann að
virðast hikandi og ringluð við
og við en hún er eigi að síður
stolt af hæfni sinni, gáfum
og seiglu, og ber I brjósti óbif
anlega trú á framtíðina.
BILA OG
BÚVÉLA
SALAN
v/Miklatorff
Sími 2 3136
uátið okkur stilia ng herðs
upp nýju bíf>-eWina Pylg
(zt vel með bifre>ðinni.
BÍLASKOÐUN
Skúlaejðtu 32, sími 13100.
Slcúli J. Pálmason*
héraðsdómslöqmaSur
Sölvhólsgötu 4
Sambandshúsinu, 3. hæð
Simar 12343 og 23338.
Aðalfundur
Byggingarsamvinnufélags Reykjavíkur verður
haldinn mánudaginn 17. okt. n. k. að Laufásveg
25 gengið inn frá iÞngholtsstræti. Fundurinn hefst
kl. 8,30 síðdegis.
Dagskrá: Venjuleg aðalfundarstörf.
Stjórnin.
BIKARKEPPNIN
Melavöllur
í dag laugardaginn 8. október kl. ,30 leika
Valur — Akureyri
Dómari Carl Bergmann ^
«Rlia ■■■■■■■■■■■■■■■■
sunnudagur 9. október
á morgun kl. 2. leika
Fram — Keflavík
Dómari Hreiðar ^rsælsson.
Mótanefnd* ^