Vísir - 29.09.1975, Blaðsíða 6

6
Visir. Mánudagur 29. september 1975
VÍSIR
tJtgefandi: Heykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Davfð Guðmundsson
Ritstjðri og ábm: Þorsteinn Pálsson
Ritstjóri frétta: Árni Gunnarsson
Fréttastjóri erl. frétta: Guðmundur Pétursson
Auglýsingastjóri: Skáli G. Jóhannesson
Auglýsingar: Hverfisgötu 44. Simar 11660 86611
Afgreiðsla: Hverfisgötu 44. Slmi 86611
Ritstjórn: Slðumúla 14. Slmi 86611. 7 linur
Áskriftargjald 800 kr. á mánuði innanlands.
1 íausasölu 40 kr. eintakið. Blaðaprenf nf.
Þörf á auknu aðhaldi
Það var bæði rétt ákvörðun og skynsamleg hjá
borgarstjórnarfulltrúum sjálfstæðismanna að visa
Armannsfellsmálinu svonefnda til opinberrar rann-
sóknar. Málið var komið á það stig, að eðlilegast
var að hafa þann hátt á. Stjórnmálaflokkar, sem
vilja vera flekklausir, eiga að bregðast við með
þessum hætti, þegar mál af þessu tagi koma upp.
Borgarstjóri gerði skilmerkilega og á hreinskil-
inn hátt grein fyrir afskiptum sinum af máli þessu.
Upphafleg ákvörðun borgarráðs um skipan póli-
tiskrar nefndar til að kanna málið var hins vegar
mjög vafasöm. Niðurstöður'slikrar nefndar hefðu
aldrei getað leitt til annars en flokkspólitisks karps.
Borgarbúar hefðu ekki fengið þá hlutlægu athugun,
sem þeir eiga með réttu kröfu til að fari fram.
Visir benti á það fyrr i sumar, talsvert áður en
þetta mál kom upp, að nauðsynlegt væri að opna
meir en verið hefur starfsemi stjórnmálaflokkanna,
ekki sizt að þvi er varðar fésýsíu þeirra. Þetta mál
hefur leitt i ljós, að það eru ekki einvörðungu hags-
munir borgaranna að svo verði gert, heldur einnig
og ekki siður stjórnmálamannanna sjálfra. Flokk-
arnir ættu einnig að haga þvi þannig til, að aðalfé-
sýslumenn þeirra sætu ekki samhliða i opinberum
trúnaðarstörfum, þar sem veita þarf almenna
fyrirgreiðslu.
Viðbrögð andstæðinga meirihlutans i borgar-
stjórn eru að ýmsu leyti áthyglisverð. Þau sýna,
að stjórnmálaflokkarnir hafa ekki neinn sérstakan
áhuga á að uppræta meinta pólitiska spillingu. At-
vik af þessu tagi vilja þeir helzt nota til pólitiskra
striðsleikja. Sjálfir vildu minnihlutaflokkarnir t.d.
ekki krefjast opinberrar rannsóknar, þvi að með
þeim hætti einum er unnt að hreinsa mál af þessu
tagi út.
Enn kynlegri er þó afstaða hins nýja dagblaðs,
sem sjálft hreykir sér af þvi að vera frjálst og óháð.
A.m.k. tveir af aðstandendum þess eru jafnframt
hluthafar i hinu umrædda byggingarfélagi. í sam-
ræmi við það tók ritstjórn þessa frjálsa og óháða
blaðs þegar upp þá stefnu, að með engu móti mætti
áfellast það fyrirtæki, sem hér ætti hlut að máli né
heldur þá stjórnmálamenn, er annazt hefðu fésýslu
fyrir viðkomandi stjórnmálaflokk.
Þetta óháða og frjálsa blað taldi, að i þessu máli
ætti einvörðungu að ásaka æðstu forystumenn þessa
stjórnmálaflokks. Þessi afstaða varpaði hulunni af
augíýsingaskruminu um frelsið. En hún minnti
einmg á þá riku tilhneigingu að skjóta slikum mál-
um á bak við lás og slá hinnar flokkspólitisku sam-
tryggingar. Ef sjónarmið af þessu tagi réðu rikjum,
gæti pólitisk spilling læst sig um þjóðarlikamann án
þess að menn gætu rönd við reist.
Með þessu er ekki verið að segja, að ritstjórn
þessa umrædda blaðs hafi sérstakan áhuga á póli-
tiskri spillingu: hún er aðeins háð sinum útgefend-
um. Hitt er svo annað mál, að forystumenn i stjórn-
málum ættu á hverjum tima að gera strangar kröf-
ur um aðhald i þessum efnum. Full þörf er nú á, að
settar verði almennar reglur um fésýslu stjórn-
málaflokkanna. Stjórnmálaflokkarnir þurfa að
sjálfsögðu á fjármagni að halda, að öðrum kosti
geta þeir ekki gegnt mikilvægu hlutverki sinu i lýð-
ræðisþjóðfélagi.
Umsjón: GP
Andmœlin dynja á
spœnskum yfír-
völdum vegna
dauðadómanna
Óánægja fer vaxandi á
Spáni vegna refsiaðgerða
stjórnvalda á hendur
skæruliðum og hryðju-
verkamönnum.
Hinir
dauðadœmdu
Þessar aðgerðir, sem
leitt hafa til handtöku 200
manna og 11 dauðadóma,
fylgja í kjölfar strangari
laga, sem sett voru í síð-
asta mánuði til höfuðs
skæruliðum.
Lög þessi hafa mjög reynt á
saumana I spænsku samfélagi að
undanförnu. Fram hafa komið
mótmæli frá kirkjuhöfðingjum,
framámönnum ýmsum, oddvit-
um stjórnmálanna og útlægum
stjórnmálahreyfingum. Þau hafa
um leið mjög dregið úr áliti Spán-
ar út á við.
Neyðar
ástandslög
Gagnrýnendur kalla, að þetta
séu „neyðarástandslög”. Þau
gera ráð fyrir sjálfkrafa dauða-
refsingu banamanna lögreglu-
þjóna og hermanna, auka umboð
lögreglunnar til leitar og hand-
töku og mýla alla gagnrýnendur
lögreglúnnar og reyndar laganna
sjálfra.
Stjórnvöld hafa viljað réttlæta
þessi lög sem nauðsynleg við-
brögð við aukinni athafnasemi
skæruliða og hryðjuverkamanna
ýmissa öfgasamtaka, eins og
þjóðernishreyfingar Baska og
samtaka róttækra vinstrimanna.
Ofbeldi þessara öfgahópa hafa
leitt til dauða tólf lögreglumanna
á Spáni á þessu ári.
Meðal hinna dæmdu vinstri-
sinna voru sex dæmdir eftir þess-
um nýju lögum. Þar á meðal eru
tvær konur, barnshafandi. öll sex
eru sökuð um að hafa orðið lög-
reglumönnum að bana. Þegar
þetta var skrifað fyrir helgi, biðu
þau þess að æðstu stjórnvöld
undirrituðu dauðadómana yfir
þeim, nema dómarnir verði
mildaðir.
Verði dómarnir staðfestir, getur
enginn bjargað þeim, nema
Fracisco Franco, hinn 82 ára
gamli einvaldur.
Hinir fimm þessara ellefu-
menninga, sem einnig eru bornir
sökum um dráp á lögreglumönn-
um, voru ekki dæmdir eftir þess-
um nýju „neyðarástandslögum”.
Meðal þeirra skæruliða, sem
siðast hafa veriðhandteknir, eru
fjórir úr aðskilnaðarhreyfingu
Baska, sem gengur undir
skammstöfunum ETA. A skýrsl-
um lögreglunnar eru þessi samtök
viðriðin fjölda morða á lögreglu-
rnönnum og erindrekum öryggis-
gæzlu. Það leiðir af sér, að sak-
sóknarinn verður að krefjast
dauðarefsingar i málsókninni
gegn þeim.
Orka öfugt
Þær vonir, sem stjórn Spánar ól
méð sér um, að hraðvirkara rétt-
arfar i meðferð herréttarins, sem
hefur lögsögu i málum allra
hryðjuverkamanna og skæruliða,
eða aukin umsvif lögreglunnar
mundu hafa til að slá á athafna-
semi öfgahópanna, dvina nú fyrir
öðrum áhrifum þessara neyðar-
aðgerða. Þetta hefur vakið upp
sllka öldu óánægju og andmæla,
að yfirvöld eru orðin hikandi I
framkvæmd nýju laganna. í
nokkra daga hefur ríkisráðið
dregið við sig að undirrita slðustu
dauðadómana.
Stjórnmála ■
hreyfingar og
biskupar
1 fararbroddi þessara andmæla
af hálfu þeirra samtaka, sem
leyfileg eru á Spáni, er félags-
skapur, sem kallar sig Umbóta-
samtökin. Stjórnin leyfði stofnun
þess flokks með tilliti til þess að
búa þjóðina undir aukið frjáls-
lyndi og aukin almenn stjórn-
málaafskipti eftir að Franco
hershöfðingi dregur sig i hlé, sem
menn vænta að verði hvað úr
hverju.
Þessi spænsku umbótasamtök
hafa gert sér stefnuskrá að vitund
embættismanna Francos, þar
sem gengið er enn lengra en rétt
krefjast mildi i meðferð saka-
manna, eða gagnrýna- þessa
hegningarstefnu stjórnarinnar.
Þar er nefnilega lika krafizt þess,
að Franco hershöfðingi dragi sig
hið bráðasta i hlé og eftirláti Juan
Carlos, prins, stjórn landsins.
Biskuparáðið spænska hefur
einnig haft sig mjög i frammi
með andmælum. Það er mjög á-
hrifamikil stofnun meðal þessar-
ar kaþólsku þjóðar.
Álitshnekkir
ót á við
-*
Erlendis hefur andmælum rignt
yfir spænsk stjórnvöld. Forsætis-
ráðherrar Sviþjóðar og Dan-
merkur hafa opinberlega for-
dæmt spænsku stjórnina. Hol-
lenzki utanrikisráðherrann hefur
kallað spænska sendiherrann á
sinn fund, til þess að bera upp við
hann mótmæli hollenzku stjórn-
arinnar.
f Paris hefur lögreglan neyðzt
til þess að beita táragasi til að
hindra mannsafnað mótmælandi
borgara sem ætluðu að taka
spænska sendiráðið með áhlaupi.
í Berne lagði fólk undir sig sendi-
ráðsgarðinn og sumt ruddist alla
leið inn i sendiráðið. 1 Vinarborg
tóku andmælendur hús á spánska
flugfélaginu Iberia. I Rómaborg
urðu spjöll á skrifstofum Iberia
vegna sprengingar.
Ýmsar rikisstjórnir hafa sent
Franco hershöfðingja bænarorð-
sendingar og farið þess á leit við
hann, að hann mildaði dómana
yfir þessum ellefu skæruliðum,
sem bíða dauðans.
Þannig standa ótal spjót á
spænskum yfirvöldum eftir til-
komu nýju refsilaganna.
Spænskir lögregiumenn I Madrid leita skæruliða. Lögreglunni hefur verið fengiö aukiö umboö til rann
sókna og handtöku borgara meö tiikomu nýja „neyöarástandslaganna", eins og þau eru kölluö.