Lesbók Morgunblaðsins - 22.10.1972, Blaðsíða 2

Ekiki er þetta frásögn .atf sjó-
sókn eða eyjabúskap í Breiða-
tfirði einis og úesenúur gæfcu i
fyrstu h'aldið þegar þeir lesa
þessa tfyrirsögn. Hér er aðeins
brugðið upp ismórnynd aí iitl-
um þjóðlegum .grip — og síðan
gefin á honum igreinagóð iýs-
irag eins og 'hann 'kemu r nú fyr-
ir sjónir hinum fróðustu imönn-
um i þessari grein.
'Það er upphaf þessa má'l's, að
þegar við hjónin vorum á ferð
á Isafirði s.i. suimar komum við
á heiimiii þeirra 'Sigurleifs járn
smiðs Jóhannssonar og Ingu
Straumiand'S konu hans að
Sundistrasti 22. Þar vakti at-
hyigli okkar gamall og fornfá-
iegur gripur, sem istóð í
hæverskum virðuleik elli sinn-
ar úti i horni viðhafnar-
stoíunnar. Lét þar litdð á sér
bera. Þetta var útskorinn,
grænmáttaður kistill með stór-
an dökkan brunablett á loki
sínu. Œíann er í eigu Kristínar,
ynigstu dóttur þeirra hjóna,
Ingu og Sigurleiís. Áletrun
'kistiisins er með hötfðaletri en
a'llt annað er auðlesið, eins og
síðar mun tsagt verða.
Þessi gripur á sér langa
sögu. Einn ikaíli hennar
er rneira en hundrað ára igam-
al'l harmleikur, 'sem bezt er að
lýsa með orðum G'ísla Konráðs-
sonar. Iíann segir svo tfrá í 183.
kap. Fiateyjarsöigu sinnar:
„Hinn 12. júií þetta sumar
(1872) ikom Árni Gísiason úr
Hergilsey. tengdasonur Jóns
bónda Gislasonar, verzlunar-
tferð tii Fiateyjar, eða öllu
heldur t’il að sækja tunnur
undir lýsi. — Voru að hásetum
unglingar 4 og vinnukona.
Guðmundur Bjarnason 18 ára,
Davið Gislason Einarssonar, er
á fóstri var i Hergiisey hjá
Bergsveini bónda 12 ára, Er-
lendur Gislason 13 ára, uppeld
issonur Krist'jáns bónda. Guð-
rún Gísladóttir, Finnssonar,
vinniukoná, 23 ára og Katrín
Guðmundsdöttir, Oddgeirsson-
ar; hafði 'hann átt hana áður
en 'hann gitftist, með stúlku
þeirri er Andrea hét Sigurð-
ardóttir; var ‘hún vinnuikona
Kristjáns bónda og hatfði dótt-
ur isina þar á viist með 'sér; var
hún 12 ára að aldri.
En er Árni viidi 'heiim halda
siðari hluta da'gsins, var 'hann
orðinn drukkinn mjöig, sem sið-
ur 'hans var, því átfar ölgjarn
var hann. — Töldu ýrnsir það
hið mesta óráð með lið 'svo lít-
ið þó veður væri igott. Var á
vesf an úínyrðin'gs kæla, eins og
of't. vcrð'ur um þann tíma dags
í 'kjörum. En ei-gi viildi Árni
letjast láta, var hann og alJ-
óráðþæiginn og illur viðtfangs
með víni. — Var og eigi margt
manna heim.a af karttmanna-
fól'ki í FJatey, og vittdi Bent
kaupmáður ei'gi af honurn ráð
taka og fór hann sáðan..
Er fiestra hattd að hann hafi
sig.lt á S'keleyjarboða og að þar
muni bátnum hatfa hvolft, því
tunnur þær er hann hatfði tmeð-
ferðar fundust þar isíðan rekn-
ar, a0 vdisu nokkrar þeirra. —
2
Kistillinn eins og hann litnr nú út.
Gísli Brynjólfsson
Sögubrot af Breiðafirði
Vildi Árni þar aídrei ttjóst frá
segja, og má ættta að 'hann vissi
siig eigi til 'futtls hettdur, þá ær
orðinn af Vininu. — En daiginn
eftir Iflannst bátiurinn inn á fflóa,
f.ullur en upp í loát og sat Árni
í honum. Var hann nú heim
fluttur í Hergilsey. En mjög
var haifður óþoklki á honum etft-
ir þetta, og þótti slys þetta
mjög visvitandi, eða af sjálfs-
völduim orðið. En efkkert rak
líika þessara."
Eins og Gísli segir í sögu
sinni var Katrln 'litla Guð-
imiundsdóttir með móður sinni,
sem var í vist hjá Kristjáni
hreppstjóra í Hergils'ey og
Ingibjörgu Andrésdóttur konu
hans. 1 Iþesisari örlaigaríku
kaupstaðarferð tl Flateyj-
ar hatfði hún 'kistlinn isem fyrr
er getið meðlferðis uudi.r dót,
sem hún átti að (kaupa íyrir
Ingibjörgu tfóstru sína. Kistill-
inn fannst síðan rekinn með
dótinu 1 að Rauðsdal á Barða-
strönd. Annað úr skipinu mun
ökiki hatfa rekið utan tunnurn-
ar á Skeleyjarboða.
Um sögu ikiistilisdns siðan
'hann velktist á 'bárum Breiða-
tfjarðar, sem sikoluðu honum
upp á Barðaiströndina, segir
svo í bréfi tfrá tfrú Ingu
Strauimttand:
„Kistillinn var frá því að ég
man eifitlir mér geymdur á hedm-
i'li af.a míns og ömmiu að Fossá
á Hjarðarnesi. Afi minn hét
Siigurmundur Katrinus og var
bróðir Kaitrínar. Hann var
fæddur 15. iseptember 1872 og
hét eftir isystur sinni og móð-
ur sinni sem dó nokfkrum dö'g-
uim eftir að hann ifæddist.
Amrna mín hét Kristín Krist-
jónsdóttir og var dóttir Krist-
jáns hreppstjóra í Hergilsey.
(Átti hann hana u'tan hjóna-
bands, með Magðal'enu Ólaifs-
döttur 'saumákonu, isem bjó í
Fossá á HjarðarnesL