Lesbók Morgunblaðsins - 22.10.1972, Blaðsíða 5

CHARLIE
CHAPLIN
Á GAMALSALDRI
Chaplin á heimili sínu í Vevey í Sviss.
Fátt sýnist sameiginlegt með gamanleikaran-
um Chaplin, sem skemmti heiminum eftir-
minnilega og skapaði ógleymanlega mann-
gerð í fjölmörgum kvikmyndum á fyrra helm-
ingi aldarinnar, og öldungnum Chaplin, sem
býr við fjárhagslega velsæld í Sviss. Hann er
fjölskyldu sinni erfiður, einangrar sig sem
mest hann má og ein bezta skemmtun hans
er að horfa á sig sjálfan leika hinar frægu
kúnstir í gömlu myndunum.
Chaplin sem hinn ógleymanlegfi
umrenningur með kúluhattinn.
Oharles Spencer Chaplin hef-
ur heimsótt Hollywood á nýj-
an leik og svo leit út, sem allur
heimurinn fagnaði því. Heimsókn
in hefur vakið hjá honum blandn
ar minningar; þar búa fyrrver-
andi eigirrkona, hjákona, gamlir
vinir, svo og börnin hans. Hvaða
álits nýtur hann í Sviss, eftir 20
ára búsetu þar? I’ höll sinni, hinni
risastóru, gráu Manoir de Ban
við Genfarvatn, þar sem öll fjöl-
skylda Chaplins býr í sinni rík-
mannlegu einveru, minnast fáir á
Chaplin sjálfan. Frk. Rachel
Ford, ensk kona, sem hefur ver-
ið skrifstofustjóri hjá Chaplin í
20 ár, er ekki margmálug og gæt-
ir heiðurs hans í hvívetna. Oona
Chaplin, sem giftist Charlie þeg-
ar hún var 18 ára þvert ofan í
vilja föður síns, leikritaskáldsins
Eguene 0,Neill, hefur aldrei gef-
ið út neina opinbera yfirlýsingu.
Líf hennar er helgað Chaplin og
börnum þeirra átta. Það er haft
á orði, að hún sé eina manneskj-
an, sem skilji Chaplin til fulls.
Oona færir Chaplin morgunverð
klukkan 10 hvern morgun ásamt
c-vítamíni og fleiru. Þegar
hann hefur lokið við að borða
morgunverðinn klæðist hann
þykkri peysu og kápu og fer í
smá göngutúr í sínum stóra 37
hektara garði. Hann lítur út eins
og kauðaleg þvottakona, þegar
hann gengur í hægöum sínum
framhjá yfirbyggðu sundlauginni
og tennisvöllunum, þar sem eng-
inn leikur. W. C. Fields sagði
einu sinni um Chaplin, að hann
væri eins og ballettdansari, og
það angrar gamla Chaplin, að
hann skuli vera búinn að tapa
sínum sérstæða þokka, sem hann
eitt sinn hafði. Þegar hann kem-
ur til baka úr þessum göngu-
ferðum sínum, er hann vafinn
þétt inn í hlý og mjúk teppi. Því
var spáð fyrir honum árið 1925,
að hann myndi deyja úr lungna-
bólgu, þegar hann væri 82. Hann
óttast því kvef mjög mikið.
Oona og Charlie Chaplin snæða
miðdegisverð klukkan hálf éítt og
er það aðeins einn réttur. Á eftir
matinn leggur Chaplin sig. Þegar
hann vaknar sezt hann hljóðlátur
við sjónvarpið. Hér áður fyrr var
hann afskaplega mikið á móti
sjónvarpinu og börnin þurftu að
fara í felur í næstu húsum, til að
horfa á það. Eftir að Kennedy
Bandaríkjaforseti var myrtur,
keypti hann sér sjónvarp og get-
ur nú ekki án þess verið. Chapl-
in neitar að tala frönsku við
frönskumælándi þjónustufólk sitt
en samt horfir hann á franskar
sjónvarpsstöðvar á kvöldin.
Stundvíslega klukkan sex kallar
Chaplin upp: „Oona, komdu með
ginsjússinn minn,“ og hún leyfir
honum að fá sér eitt glas. Kvöld-
verðurinn, sem er framreiddur
stundvíslega klukkan korter í
sjö, er búinn til af gömlum,
enskum matsveini, sem hefur
þjónað fjölskyldunni í 18 ár og
allir eru dauðhræddir við. Þegar
þessi kokkur er í fríi eldar Oona
fyrir sig, Chaplin og börnin, sem
heita; Eugene, Annette, Christop-
her og Josephine. Hin fjögur;
Geraldine, Michael, Jane og Vict-
oria, búa ekki lengur heima og
hafa lítið samband við foreldra
sína. Einkanlega á það við um
föðurinn, sem ól þau upp á ein-
strengingsiegan og gamaldags
máta. Fyrir bragðið löðuðust þau
ekki að honum. Hann fór með þau
í veiðiferðalög til Afríku, en
bannaði þeim stranglega að um-
gangast börn, sem voru lægri
stéttar en þau. Þetta kemur
manni mjög spánskt fyrir sjónir,
því Chaplin var alla tíð hrifinn
af afbrotamönnum, andlega van-
heilum og stjórnmálamönnum úr
öllum flokkum. Þegar dóttir hahs,
Geraldine, varð ástfangio af
spænskum kvikmyndatökumanni
og fór að búa með honum, leizt
gamla manninum ekki á blikuna.
Og þegar Michael sonur hans 15
ára, fór að hafa samneyti við kon
ur, sem voru helmingi eldri en
hann, löðrungaði Chaplin hann.
Þessi hegðun virðist stinga
mjög í stúf við Chaplins eigin
veikleika. Hann var fjórgiftur og
hélt við margar leikkonur í Holly-
wood, þar á meðal Pola Negri. Jo-
an Barry höfðaði einnig mál á
hendur Chaplin til að fá hann til
að meðganga barn þeirra, en það
var á sömu dögum og hann gekk
á biðilsbuxunum kringum Oona.
Margir álíta, að Joan Barry-mál-
ið hafði orðið til þess, að farið
var að líta stjórnmálaskoðanir
hans hornauga í kringum 1950. Á
þeim dögum, þegar farið var að
skrifa fólk upp á svarta listann
fyrir stjórnmálaskoðanir sinar,
sló Chaplin þessu bara upp í
grín og átti til að segja: ,,Ef þú
setur vinstri fótinn á undan þér,
þegar þú ferð yfir götu, ertu
stimplaður kommúnisti.“ Hann
bauð Chou En-lai heim til sín til
Genfar árið 1954. Því reiddist
elzti sonur hans mjög. Chaplin
gaf þá útskýringu, að hann hefði
verið forvitinn að vita, hvað Chou
En-lai eiginlega lá á hjarta.
Nú minnist Charles Chaplin
aldrei á Chou En-lai framar. f
raun og veru talar Chaplin sem
minnst. Honum hættir til að
gleyma,, hvað fólk heitir og star-
ir oft I þungum þönkum fram fyr
ir sig. „Þaö að vera gamall gefur
manni forréttindi til að gera hvað
sem er,“ segir Chaplin. Þetta skýr
ir þá undarlegu hegðun, að hann
og sonur hans, Sidney, sem er 46
ára gamall og búsettur í París,
talast varla við. Þó var Chaplin
mjög almennilegur við Sidney á
s.l. ári, þegar hann lét honum
eftir réttinn til að selja sýninga-
leyfi á 9 af kvikmyndum sínum.
Þeirra á meðal voru „City
Lights," „The Kid" og „Modern
Times“. Sidney fékk þegar tilboð
en hikaði. Á meðan rann það
upp fyrir Chaplin sjálfum að
hann gæti grætt á þessu og sveik
hann son sinn. Hann gerði samn-
ing fyrir sjálfan sig. Það er sagt,
að hann muni græða á þessum
samning 5 milljónir dollara auk
50% netto ágóða hin næstu 15 ár.
Upp úr þessu komst Sidney
Chaplin í alvarlegar fjárhags-
kröggur og varð að veðsetja hús
sitt. Charles, faðir hans, neitaði
að leysa veðsetninguna og Sidney
varð að selja hús sitt.
Heima í höll Chaplins í Vevey
voru allir með Sidney, en í hvert
sinn, sem hann var nefndur á
nafn varð Chaplin fjúkandi vond
ur. Hann hélt því fram, að sökin
væri Sidney's. Deilurnar fjöruðu
út að lokum og um jólin birtist
Sidney í Manoir de Ban. Hann
var djúpt særður og er það reynd
ar ennþá, en samt ber hann enn
djúpa virðingu fyrir föður sínum.
Hann minnist þeirra daga, þegar
hann var lítill drengur í Beverly
Hills og faðir hans var vanur að
skemmta honum með smáþáttum
úr hinni frægu kvikmynd sinni:
„The Tramp“. Þá tók hann á sig
gömlu gervin sín og lék á alls
oddi og oft fór hann í fötin, sem
hann notaði í kvikmyndunum. Og
mitt í hláturgusum sona sinna
spuröi Chaplin: „Jæja, hvernig
lízt ykkur á pabba gamla núna?“
Sidney hafði það fyrir atvinnu
um smátíma að herma eftir föður
sínum á skemmtistöðum. Honum
þótti takast vel upp. Hann á samt
erfitt með að gleyma mörgu úr
fortíðinni. Þrætan stóð alltaf um
hina lagalegu hlið peninganna.
Charles Chaplin, yngri, minnist
þess alltaf, þegar þurfti að fjar-
lægja vörtu af hendi hans. Það
Framhald á bls. 15
5