Lesbók Morgunblaðsins - 01.03.1980, Page 2

Kjörbörn þjóðarinnar
Varla gerist það sársaukalaust ffyrír þá sem komnir
eru til nokkurs þroska, að skipta um þjóðerni; að haffna
þannig uppruna sínum og taka sér nýtt föðurland og
um leið móðurmál hlýtur að vera viðkvæmt og
mikilvægt örlagaspor hverjum einstaklingi, á ekki
óskyldan hátt og þegar foreldrar taka kjörbörn til
ættleiðingar. Má því telja þannig tilkomna ríkisborgara
einskonar kjörbörn þjóðarinnar. Vonandi kemur aldrei
til þess að íslendingar verði tilneyddir að yfirgefa land
sitt vegna náttúruhamfara eða annarra válegra atburða
og kynnist þannig af eigin raun lífsreynslu þeirra
flóttamanna, sem hér á landi hafa leitað nýrra
heimkynna og íslenska þjóðin hefur gert að kjörbörn-
um sínum.
Móttaka víetnamskra flóttamanna á síðastliðnu
hausti er mönnum í fersku minni og almenn athygli
beinist enn að afkomu þeirra og velfarnaði í íslensku
þjóðfélagi. Annar slíkur flóttamannahópur kom hingað
fyrir rúmum 23 árum frá Ungverjalandi en hefur nú
fallið í fyrnsku af eðlilegum orsökum. Hér verður reynt
að bregða nokkru Ijósi á reynslu þessa ungverska fólks
og hvernig það hefur unað hag sínum á íslandi.
Dr. Gunnlaugur Þórðarson hafði veg og vanda af flutningunum á
ungverska flóttafólkinu til íslands. Myndin er tekin á heimili
Gunnlaugs við Bergstaðastræti, þar sem Gunnlaugur Scheving bjó.
Myndin á bak við Gunnlaug er eftir Grete, konu Schevings.
Hvað varð um, ungverska
flóttafólkið á íslandi?
Eftir Þuríði J. Árnadóttur
Ungversku flóttafólki boöiö
aö setjast aö á íslandi
Svo sem kunnugt er hófst uppreisn í
Ungverjalandi þ. 23. október 1956. Rétt-
um tveim mánuðum síðar þ. 23. desem-
ber komu hingað til lands 52 ungverskir
flóttamenn, en þeim hafði fyrir milligöngu
Rauða Kross íslands, verið boöið aö
setjast hér að og gerast íslenskir borgar-
ar. Ljóst er af blaðafregnum frá þessum
tíma að Ungverjarnir hafa fengið hinar
alúðlegustu viðtökur eins og íslendinga
er von og vísa undir slíkum kringumstæð-
um. Fyrsti dvalarstaður fólksins var í
samkomuhúsinu Hlégarði í Mosfellssveit
þar sem það skyldi dvelja vikutíma í
sóttkví. Hefur greinilega verið leitast við
að gera því jólahátíðina, sem í hönd fór
sem bærilegasta í nýjum og framandi
heimkynnum, og er þess getið að konur í
Mosfellssveit hafi boöist til að sjá um
matreiðslu fyrir þennan stóra hóp á
meðan á dvölinni í Hlégarði stóð. Má
hæglega renna grun í þá eftirvæntingu
sem ríkt hefur í hugum þessa fólks á
meðan þaö beið þess hvað tæki viö aö
dvölinni þar lokinni.
Rætt viö dr. Gunnlaug
Þóröarson
Óhætt er að fullyrða að stærstan hlut
aö komu ungverska flóttafólksins hingaö
hafi átt dr. Gunnlaugur Þóröarson, en
hann var þá formaður framkvæmda-
nefndar Rauöa krossins og í stjórn R.K.Í.
Hann hefur frá upphafi litið á þetta fólk
sem skjólstæðinga sína, fylgst með
málefnum þeirra og greitt götu hvers og
eins, sem til hans hefur leitað úr þeirra
hópi. Hann er því manna fróðastur um
hagi þessa fólks, bæöi þeirra sem ílentust
í landinu og hinna sem hurfu á burt. Varð
hann fúslega við beiðni um að segja
nokkuö frá aödraganda og undirbúningi
að komu fólksins til landsins og hvað viö
tók eftir það.
Aöspurður segir dr. Gunnlaugur að
sjálfur hafi hann átt hugmyndina, að
bjóða hingað til lands nokkrum Ungverj-
um úr hópi þeirra fjölmörgu sem flúið
höfðu land eftir atburðina í Ungverjalandi
haustið 1956, en fólkið hafði þá safnast
saman í flóttamannabúðum í Austurríki.
Af blaðaúrklippum, sem dr. Gunnlaugur á
í fórum sínum, má raóa að nokkur
skoðanaskipti hafa oröiö um tilgang og
afskipti hans af þessu mannúöarmáli. Um
þaö segir hann:
„Hugsanlega var þessi hugmynd til
orðin í mínum huga vegna þess, að sjálfur
er ég af blönduðu þjóðerni í móðurætt, á
til danskra, ítalskra og franskra móöur-
feðra að telja. £g lít því ekki aðeins á mig
sem ísiending, heldur einnig sem Evrópu-
búa. Fyrir mér var það þó fyrst og fremst
mannúðarmál að greiða götu þessa
Ungverjarnir sem urðu íslenzkir ríkisborgarar
Nafn Tsl. nafn búseta
Maria Csillag María Anna Jósefsd. nú í Bandaríkjunum
Adel Horváth María Haraldsdóttir nú í Bandaríkjunum
Istvan Juhasz Stefán Jóhannsson býr (Vestmannaeyjum.
Istvan Ference Molnár Stefán Antonsson nú í Bandaríkjunum
Irón Szmilek írena Sjöfn Jónsd. býr í Reykjavík
László Szarvas Lárus Szarvas býr í Borgarnesi
Terezia Horvath Teresia Horvath býr í Reykjavík \ ..
Vilmos Németh Marteinn Hannesson býr í Kópavogi
Veronika Erzsébet Benke Veroníka Elísabet Jóhannesd. býr í Mosfellss.
Erzsébet Eszter Csillag Elísabet Lárusdóttir finnst ekki í þjóðskrá
György Csillag Georg Jósefsson finnst ekki í þjóðskrá
József Csillag Jósef Rafn Gunnarsson býr í Reykjavík
Béla HagedUs Bjarni Gústavsson býr á Akranesi
József Horváth Jósef Hávarðsson býr á Miönesi, Gullbringus.
Máría T. Horváth María Jónasdóttir býr á Miðnesi, Gullbringus.
Eva Józsa Eva Jóhannsdóttir býr í Kópavogi
Erzsébet Klimits Elísabet Alexandersdóttir býr í Reykjavík
János Klimits Jónas Klemens Jónasson býr í Reykjavík
Lajos Klimits Lárus Jónasson býr í Reykjavík
Ferenc Mágyár Frans Magnússon býr aö Grundartanga
Joli Pal Jóna Daníelsdóttir býr í Reykjavík
Mihály Töczik Mikael Þórðarson býr á Húsavík
Miklos Tölgyes Mikael Fransson býr í Reykjavík
József Zsibók Jósef Fransson býr á Akranesi
Gabriella Horváth Katrín Þórðardóttir býr í Reykjavík