Lesbók Morgunblaðsins - 01.03.1980, Qupperneq 5

Auglýsingateiknarinn Mikael Fransson við vinnu sína hjá SlS fyrir allmörgum árum.
* Æ '
JpBfcr'''

•fe T* ■■

Fyrir margt
löngu úti í
■■ -é Ungverjalandi.
iii- Þá hét þessi
■ k: KíSJS ■ ungi maður
r Miklos Tölgyes
• — og fram-
tíðin beið hans
á íslandi.
auki var ég mállaus á íslensku. Auk
þess held ég að vélaverkfræði hafi
varla veriö kennd hér þá.“
— En þú hefur strax fengið vinnu?
„Rauði krossinn mun hafa s'éð um
aö útvega ungverska fólkinu vinnu; en
fyrir milligöngu landa míns, Andrésar
Alexanderssonar og konu hans, Nönnu
Snæland, sem reyndust okkur einnig
mjög vel, fékk ég strax vinnu hjá
Bæjarsímanum og ári síðar hjá Sam-
bandi ísl. samvinnufélaga í Austur-
stræti."
Hjá S.Í.S. í Austurstræti hóf
Mikael störf í vörugeymslu en tók
fljótlega viö útstillingastörfum, sem
hann reyndist sérstaklega hæfur til,
enda hefur hann fengist við aö mála
og teikna frá því á barnsaldri. Síðan
hefur hann starfað viö útstillingar
og auglýsingateiknun hjá Sam-
bandinu þar til nú, aö hann hefur
ásamt félaga sínum stofnaö auglýs-
ingastofuna ELMI að Klaþparstíg
16. Þaö er dálítiö skrítin tilviljun, að
í þessu sama húsi átti hann sína
fyrstu vistarveru í Reykjavík, leigu-
herbergi í risi.
En það var ekki bara framtíöar-
starf Mikaels, sem réöist í SÍS í
Austurstræti eins og það hét á þeim
tíma. Þar kynntist hann Kristjönu
Birgis. Hún var þá 18 ára reykvísk
blómarós, sennilega í sínu fyrsta
starfi sem afgreiðslustúlka, en hún
er nú deildarstjóri hjá Torginu á
sama staö. Kristjana og Mikael
giftust um 5 árum seinna eða 1961
og eiga nú, eins og áður var nefnt,
tvær uppkomnar dætur.
Mikael er kaþólskrar trúar. Hann
segist stöku sinnum hafa sótt kaþ-
ólskar guðsþjónustur hér, en fer
einnig meö fjölskyldu sinni í kirkju í
þeirra kirkjusókn þegar svo ber til.
Ungverskir prestar koma nú orðið
árlega frá Noregi og hafa þá
guðsþjónustur og halda á annan
hátt sambandi við landa sína hér á
landi.
— Hefur þetta ungverska fólk ekki
haft samtök um aö halda hópinn?
„Einu sinni hefur veriö efnt til
samkomu. Þangað komu margir af
hópnum, en þá var ekki nema um það
bil ár frá því við komum hingaö. Eftir
það dreifðist fólkiö meira út um land
og síöan hefur ekki verið reynt að ná
þessu fólki saman svo mér sé kunnugt.
Hins vegar hitti ég stöku sinnum sumt
af þessum löndum mínum. Helst er
þaö, að við nafni minn, Mikael Þórðar-
son, sem býr á Húsavík tölum saman í
síma. Þaö er okkur ekki alveg sárs-
aukalaust, að þegar við hittumst nú
eöa tölumst við í síma, komumst við aö
því aö íslenskan er orðin okkur tamari
en gamla móðurmáliö: Við ræðumst
viö á íslensku."
— Hvernig lærðir þú máliö?
„Vinir okkar þau Andrés Alexander-
son og Nanna Snæland söfnuöu nauö-
synlegustu orðum í litla orðabók, sem
var svo gefin út af Rauöa krossinum
fyrir okkur. Þetta nægði til þess að við
gátum gert skiljanlegt í búöum og
annars staöar hvaö okkur vanhagaöi
um, fyrst eftir komuna hingað. Þótt
mér sé ekki kunnugt um, hafa ef til vill
einhverjir boöist til aö aöstoöa okkur
viö íslenskunám en ekki oröiö af því
vegna lélegrar þátttöku."
— Hvenær varst þú búinn aö ná
tökum á íslenskunni?
„Ég er nú ekki búinn aö því ennþá,“
segir Mikael af lítillæti, en hann talar
mjög góða íslensku.
„Ég hef heyrt," segir hann, „að
maður sé farinn að festa rætur í nýju
landi, þegar hann fer að dreyma á því
máli, sem þar er talað. Ég hef líklega
ekki veitt því eftirtekt fyrr en mig
dreymdi eitt sinn að ég var kominn bak
við lás og slá heima í Ungverjalandi, og
í gegnum rimlana sá ég að bíllinn, sem
ég var þá vanur aö fara meö í vinnuna
á íslandi, var í þann veginn aö fara
fram hjá. Þá fannst mér ég hrópa á
íslensku til fangavarðanna: „Sjáiö þið
ekki aö bíllinn er aö fara, og ég má
ekki missa af honum. “ Við þaö vaknaöi
ég af þessari martröð.“
— Finnst þér þú vera orðinn
íslendingur fremur en útlendingur á
íslandi?
„Ég geröi mér strax Ijóst þegar ég
kom, að til þess aö festa hér rætur,
yrði ég að líta á mig sem einn af
þjóðinni, með sömu skyldur og réttindi
og hver annar íslendingur. Ég hef átt
auövelt með að samlagast fólki, og hér
hafa allir gert sér far um aö láta mig
finna aö ég væri einn af þeim. Ég held
að ég geti með góðri samvisku sagt, aö
mér finnist ég ekki vera útlendingur á
íslandi. Hins vegar verður því ekki
breytt, að ég er fæddur Ungverji og
mun deyja sem slíkur.“
— Nafnaskiptin hafa ekki orðið þér
viökvæmt mál?
„Skírnarnafn mitt breyttist ekki svo
mikið, og nafn föður míns var Frans
eða Ferenc á ungversku, svo ég varö
bara ennþá íslenskari við að skrifa mig
son föður míns. En svo einfalt er það
nú ekki í öllum tilfellum.“
— Hefur þú hugleitt að fara í
heimsókn til Ungverjalands?
„Ég sakna ættlands míns, en kvelst
þó ekki af heimþrá. Ég á svo mikið hér
sem mér þykir vænt um. Þegar ég lít til
baka, finnst mér þetta hafa verið sú
lífsfylling og ævintýri, sem ekki hefði
getaö gerst, heföi ég verið frjáls að
vera kyrr heima. En ég vona að sá
dagur komi aö ég geti farið meö
fjölskylduna í heimsókn til Ungverja-
lands,“ segir Mikael.
Kristjana: „Viö mundum öll óska aö
geta farið til Ungverjalands og séö
æskustöðvar og ættland Mikaels.
Móðir hans er nú látin og fáir ættingjar
hans þar. En þar er svo margt, sem ég
þekki af frásögn Mikaels og vildi mjög
gjarna geta séð með eigin augum.“
„Ég hef ekki farið leynt meö skoðan-
ir mínar og látið þær í Ijós hvar og
hvenær sem er; af þeim sökum verðum
viö aö bíöa meö heimsóknina um sinn.
En ég bíö rólegur, þó ég verði orðinn
gamall og lasburöa og kominn í
hjólastól, fer ég samt — þegar sá tími
kemur,“ segir Mikael að lokum.
©