Tíminn - 30.08.1968, Blaðsíða 9

FÖSTUDAGUR 39. ágúst 1968.
TIMINN
fflWK
Vtgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framikv>emdastiórl: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinssoa (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson. Aug-
lýsingastj*jri: SteingrimuT Gíslason Ritstj.skrifstofur t Eddu-
húsinu, sím«r 18300—18305 Skrifstofur: Bankastræti 7. Af-
greiSslusimi: 12323. Auglýsingasími: 19523 Aðrar skrifstofur,
sími 18300. Áskriftargjald kr. 120.00 á mán lnnanlands — í
lausasölu kr. 7.00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h. f.
Grein úr The New York Times:
Sænskur greifi
Biaframönnum
hefur reynzt
hjálparhella
Þörf á þáttaskilum
í hinni snjöllu ræðu, sem Ólafur Jóhannesson. for-
. maður Framsóknarflokksins, flutti á afmælisfundi S.U.F.
á Laugarvatni, vék hann m.a. að stjrónmálahorfunum:
„Ég get litlu spáð úm það, hvað gerast muni í íslenzkri
pólitík á næstunni. Hitt vil ég segja, að það er þörf á
þáttaskilum og það sem fyrst. Hvort vænta megi nú á
næstunni nokkurra stakkaskipta, get ég auðvitað ekki
! fullyrt neitt um. Það er að sjálfsögðu að einhverju leyti
' óskhyggja hjá mér, en ég verð þó að segja, að ýmislegt
virðist benda til þess, að það fari að styttast í núverandi
stjórnarsamstarfi. Ég ætla ekki hér að fara að halda
neinn dómsdag yfir núverandi ríkisstjórn. Ég vil aðeins
. segja þetta: Stjórnarflokkarnir hafa farið lengi með
: völdin. Þeir hafa fengið öll þau tækifæri sem hugsazt
. getur, en þeir hafa ekki borið gæfu til að hagnýta þau
sem skyldi. Það er fáum hollt að fara svo lengi með völd
í senn. Þess eru því miður mýmörg dæmi, að stjórnin
hafi misbeitt valdi sínu. Slíkt hlýtur að særa réttlætis-
. kennd allra heiðarlegra manna, þegar til lengdar lætur,
og þá ekki hvað sízt unga fólksins. Samkomulag stjórnar-
. flokkanna er sennilega eitthvað farið að versna á bak
. við tjöldin. Af ýmsu má marka, að í stjórnarherbúðunum
gæti vaxandi þreytu. Ég held, að trúin á getu ráðherra
sé stórlega minnkandi, jafnvel á meðal áhrifamanna
• í liði þeirra. Forsetakosningarnar voru að einhverju
leyti andsvar við stjórnarstefnunni. Stjórnarflokkarnir
hafa ekki reynzt vanda sínum vaxnir að okkar dómi,
alira sízt þegar á móti blæs. Þeim hafa orðið á marg-
vísleg mistök, svo sem nú verður ljósara með degi hverj-
um. Þau mistök hafa orðið þjóðinni dýr. Óleyst vanda-
mál hrannast upp. Samþykktir víxlar, óútfylltir, falla
á haustdögum. Vandinn, sem við er að glíma, er að
mínum dómi, mjög alvarlegs eðlis fyrir þjóðina alla.
Ég hygg, að á þessum tíma sé engum ljóst, hvernig fram
úr honum verði ráðið í vetur. Hér verður engu um það
spáð, hvað við kynni að taka, ef svo færi, að núverandi
stjórn gæfist upp. Þar eru svo mörg atriði óráðin og
óljós. En að sjálfsögðu er hægt að hugsa sér pólitísk
þáttaskil með ýmsum hætti. Framsóknarflokkurinn mun
þar fara’ að öllu með gát.“
Samstarf kynslóðanna
í áðurnefndri ræðu vék Ólafur að þátttöku ungra
manna í þjóðmálum og sagði m.a.:
„Það þarf að mínum dómi að hleypa fersku lofti inn í
íslenzk stjórnmál. Ungir menn eru líklegastir til að
koma með það ferska loft. Á hinn bóginn met ég reynsl-
una mjög mikils. Hún verður löngum ólygnust um menn
og málefni. Beztu meðmæli hvers manns eru þau, að
hann sé góður af verkum sínum. Enginn stjórnmála-
flokkur hefur efni á því að afskrifa menn, sem eru
i fullu fjöri og áunnið hafa sér traust samferðamann-
anna. Hér þarf að gæta hófs á báða vega. Ég vil leggja
aukna áherzlu á að fá unga menn til trúnaðarstarfa fjrrir
Framsóknarflokkinn, en ég vi! fá þá þar til starfa við
hlið hinna eldri og reyndari manna. Ég held, að skörp
skil milli kynslóða séu ekki æskileg. Það verður farsæl-
ast, að ungir og aldnir vinni saman. Þeir eiga að bæta
hvor annan upp og læra hvor af öðrum. í Framsóknar-
flokknum þarf eldmóður æskunnar og reynsla hinna
eldri að eiga samleið. Það er minn boðskapur, jafnt til
eldri sem yngri.“
Hann hefur flutt þeim vistir eftir að aðrir höfðu gefizt upp.
CARL-GUSTAV von Rosen
greifi var spurður að því, dag
inn eftir að hann rauf flutninga
bann Nigeríu til Biafra og flaug
með tíu smálestir af mat og
lyfjum til sveltandi og þjáðra
fbúa þess landshluta, hvernig
hann hefði farið að þessu. Greif
inn, sem orðinn er fyrir löngu
að þjóðsagnapersónu í flug-
málum Skandinavíu, svaraði á
þessa leið:
„Við framí hugsuðum um
það eitt að fljúga, en þeir, sem
voru farþegar aftur í, sinntu
engu öðru en að biðjast fyrir“.
Svarið var stutt og laggott,
fram borið af hófsamri kímni,
einmitt eins og við var að bú-
ast hjá greifanum. Hann er
sænskur aðalsmaður, varð 59
ára fyrir fáum dögum og.ævin
týralegur æviferill hans væri
ærin uppistaða í atburðaríka
skáldsögu. Hann hefir ekið
kappakstursbílum, verið flýgill
á fjölleikasýningum, brotið sam
göngubann í Ethiopíu og
Kongó, flogið sprengjuflugvél
sem sjálfboðaliði í finnska flug
hernum og stjórnað flugher
Ethiopíú.
VON ROSEN greifi kom til
Genfar 20. ág. til þess að ræða
við nokkra fulltrúa alþjóðlegra
samtaka um hvernig fara ætti
að því að hraða loftflutningum
matvæla og lyfja til Biafra.
Rúmri viku áður hafði hann
ákveðið að reyna nýja flugleið
til Biafra, þegar allir aðrir
höfðu gefizt upp við að fljúga
þangað vegna ákafrar loftvarna
skothríðar Nígeríumanna, og
hlotið á samri stundu enn einu
sinni almenna viðurkenningu
sem hetja og mannvinur.
Greifinn fæddist 19. ágúst ár
ið 1909. Þegar hann var tíu
ára fékk hann ákafa löngun til
að aka kappakstursbílum. Fað
ir hans, — sem hann segir að
hafi verið strangur og ráðríkur,
var af aðalsætt, sem rekja
mátti í Svíþjóð aftur til ársins
1726 og allt aftur á þrettándu
öld í Eistlandi.
Vitaskuld gat ekki komið til
greina að afsprengi von Rosen-
ættarinnar tæki þátt í kapp-
akstri. Carl Gustav strauk því
frá æskuheimili sinu í Helge-,
stad, 65 km frá Stokkhólmi, til
þess_ að gerast kappakstursmað
ur. í fimm ár neitaði faðir hans
að tala við hann.
HINUM unga greifasyni virt
ist ekki nema eðlilegt að gerast
flugmaður, þegar hann var bú
inn að aka hraðgengum bílum
um skeið. Flugmannsskírteini
fékk hann þegar hann var nítj
án ára.
Hafði um sinn það hlutverk
við fjölleikasýningar að leika
sprengjuárás í heimsstyrjöld-
inni fyrri. Hann flaug tvíþckju
í náttmyrkri, varpaði niður út-
troðnum pokum, sem áttu að
tákna sprengjur. og skaut púð
urskotum á sýningarsviðið Há
marki náði sýningin, þegar hinn
ungi greifi lét svo sem flugvél
Carl-Gustav von Rosen.
in hefði verið skotin niður.
Hann lét flugvélina steypast nið
ur, en rétti hana af skammt frá
jörðu í skjóli mikillar spreng
ingar, sem stjórnendur fjöl-
leikasýningarinar sáu um og
átti að tákna hrap flugvélarinn
ar.
Von Rosen greifi hafði öðl
azt miikla reynslu sem flugmað
ur á fjórða tug aldarinnar og
þá íðk hánn1 þátt í aðstófna flug
félag, sem síðar gekk inn í
samsteypuna, sem nú _er þekkt
undir nafninu S.A.S.. Á þessum
árum hlaut hann svo mikla
frægð sem flugmaður, að hann
varð að hálfgerðri þjóðsagna
persónu.
ÁRIÐ 1934 fól stjórn alþjóða
Rauða Krossins von Rosen
greifa að stjórna fyrstu sjúkra
flugvélinni til Ethiópíu, sem
her Mussolínis hafði þá ráðizt
á. Honum varð daglegt brauð
að bjóða ítalska flughernum
birginn og ítalir lögðu tíu þús
und dollara til höfuðs honum.
Hann var þó aldrei skotinn nið
ur, en flugvél hans varð fyrir
skotum hvað eftir annað. Fyrir
skömmu var hann að rifja upp
ýmsa atburði frá þessum árum
og sagði þá meðal annars: „Einu
sinni voru vængir flugvélarinn
ar orðnir nokkuð götóttir og
ég reif skyrtuna mína til þess
að troða í götin.“
Þegar Ethíópíumenn biðu ó-
sigur varð von Rosen greifi þar
um kyrrt og barðist með skæru
liðum. Að lokinni síðari heims
styrjöldinni stjórnaði hann flug
her Ethíópíu eða frá 1946 til
1956. Ethíópíu-menn voru greif
anum mjög þakklátir fyrir upp
byggingu flughersins og þjálf
un mörg' hundruð flugmanna.
Þeir leigðu honum stórt land
svæði í þakklætisskyni og þar
hefir hann komið á fót kaffi
x'ækt.
VON ROSEN greifi starfaði
sem siálfboðaliði í íinnska flug
hernum og fór tugi árásarferða
í styrjöld Finna og Rússa vetur
iijn 1939—40. Finnar sæmdu
ann orðu í þakklæt'sskym. Hann
flaug einmg til Lnndon til þess
að biðja Churchill að láta Finn
um í té flugvélar Sú ferð varð
þó að mestu árangurslaus, eins
og sams konar ferðir, sem hann
fór til Danmerkur og Hollands.
Greifinn hafði verið kvæntur
Maríu Wijkmark allmörg ár,
en meðan hann dvaldi í Hollandi
hitti hann stúlku, sem hét
Jóhanna Krijgsman. Hann skildi
við fyrri konu sína og gekk að
eiga Jóhönnu Krijgsman, sem
ól honum dóttur.
Þegar nazistar voru í þann
veginn að ieggja Holland undir
sig, sárbað greifinn konu sína
að koma með sér í öruggt skjól
til Svíþjóðar, sem var hlutlaus.
Hún sagði mér, að hún ætlaði
að vera um kyrrt og taka þátt
í neðanjarðarhreyfingunni".
Ég sætti mig við ákvörðun
hennar, en vitanlega sá ég eftir
því síðar.“
VON ROSEN greifi flaug
vikulega fyrir Svía milli Stokk
hólms og Berlínar. Að stríðinu
loknu komst hann að raun um,
að eiginkona hans var ein af
föngunum, sem lifðu í Belsen-
fangabúðunum. Hann flaug þang
að, en það sem hún hafði orðið
að þola, hafði reynzt henni of-
raun og hún var „buguð and-
lega“. Skömmu síðar fyrirfór
hún sér. Greifinn skipulagi flug
með fangana frá Belsen til Sví
þjóðar, og þar var þeim komið
fyrir í sjúkrahúsum.
Síðar gekk greifinn að eiga
Gunnvöru Martin. Þau eiga
eina dóttur og tyo syni. Sonur
hans og fyrstu konu hans stjórn
ar kaffiræktinni í Ethíópíu, en
þar ætlar greifinn að setjast
um kyrrt eftir nokkur ár. Von
Rosen býr með konu sinni í
Malmö í Svíþjóð, en fer þaðan
á reiðhjóli til flugvallarins, sem
er fimm mílur í burtu.
Árið 1960 flaug Von Rosen
greifi með birgðir til Kongó
fyrir hinar sænsku sveitir, sem
þar voru á vegum Sameinuðu
þjóðanna. Hann var þá helzti
flugmaðurinn hjá Transair,
stærsta flugfélaginu í Svíþjóð.
Hann særðist lítillega þegar
flugvél hans varð fyrir skoti
eitt sinn, þegar hún var að
lenda. Aður hafði hann særzt
einu sinni þegar hann brennd-
ist illa af gasi í styrjöldinui í |
Ethíopíu.
GREIFINN er tæp sex fet á
hæð, gráeygur og hárið er orð
ið stálgrátt. Hann gaf í skyn um
daginn, að hann hefði eigin-
lega fyrirvara- og' undirbúnings
laust tekið þá ákvörðun að
brjóta flugbannið til Biafra.
„Við hjá Transair höfðum tek
ið að okkur að fljúga með mat
væli og lyf til portúgölsku
eyjarinnar Sao Tomé og koma
þeim þar í geymslu". sagði
hann.
„Þegar við lentum og sáum
allar matvælabirgðimar, sem
söfnuðust þama fyrir og kom
umst ekki á ákvör'íunarstað var
ekki um neitt að velja. Við urð |
um að reyna að koma þessu á-
leiðis. Til b’jers var öll þessi
aðstoð ef vörurnar komust ekki
til fólksins, sem beið dauða
síns. ?
Framhald a bLs. 15