NT - 28.03.1985, Page 10

iU' Fimmtudagur 28. mars 1985 10
J Vettvangur
Pétur Sigurðsson:
enta af heildarupphæð fjárlaga.
Fénu yrði svo varið í samráði
við skógræktarstjóra og frammá
menn skógræktarmála til að ná
sem bestum árangri í skóg-
græðslu á landinu. Eflaust yrði
lögð áhersla á plöntuuppeldi,
gróðursetningu og girðingar.
Ég tel að allir bændur ættu að
fá girðingarefni frítt og skógar-
plöntur. Þeir ættu svo að sjá um
uppsetningu girðinga, hver hjá
sér, og annast plöntun sjálfir,
sem yrði þeirra framlag. Girð-
ingar þessar þyrftu ekki að vera
stórar til að byrja með, svona
xh-\ hektari. Girðingarnar
mætti svo stækka. Bændur
mundu eiga girðingarnar og sjá
um viðhald þeirra á sinn
kostnað. Þeirmundueinnigeiga
plönturnar og annast hirðingu
þeirra.
Ég er þess fullviss að fáunt
bændum mundi vaxa í augum
að annast þessi verk, og flestir
mundu hafa ánægju af að vinna
þau og fá fljótt áhuga á að
stækka skógræktarlandið og
halda þar áfram gróðursetn-
ingu. Svipaðan hátt ætti að hafa
á hjá einstaklingum og félögum
sem hefðu land til umráða.
Ég tel að vel kæmi til greina
að gera öllu vinnufæru fólki í
landinu annað hvort að leggja
fram eitt dagsverk eða andvirði
þess árlega til skóggræðslu,
gróðursetningar eða í girðingar-
vinnu, sem Skógrækt ríkisins
skipulegði.
Vel mætti hugsa sér sérstaka
■ fjáröflun ríkissjóðs til skógrækt-
armála, t.d. að ríkið einokaði
myndbandaleigu alla og verði
hagnaði til skógræktar, eða ef
bjórsala yrði lögleidd. sem ég er
reyndar ekki talsmaður fyrir að
gert verði, rynni allur ágóði þar
af til skógræktar.
Að klæða Island skógi á ný
var hugsjón ungmennafélaga í
byrjun þessarar aldar, einnig
ýmissa aldamótamanna, svo
sem sjá má í kvæðum góðskáld-
anna frá þeim tíma. Á þeim
tíma var við marga erfiðleika að
etja til að framkvæma þá
hugsjón. Vonandi er þessi hug-
sjón ennþá við lýði hjá fólkinu í
landinu, og sá er munurinn, að
aðrir og meiri möguleikar eru
nú til að hrinda henni í
framkvæmd.
Auðvitað þýðir ekki átak í
skógrækt sama og að draga
þurfi úr hefðbundnum landbún-
aði, þ.e. að fækka þurfi búpen-
ingi. Með þeim breyttu búnað-
arháttum, sem orðið hafa, þarf
þetta tvennt ekki að rekast á.
Skógrækt yrði líka, sérstaklega
síðar, mikilsverður þáttur í
byggðaþróun. Skógarvörðum
og skógræktarstöðvum yrði
eflaust fjölgað og dreift meira
um landið en nú er vegna
plöntuuppeldis, eftirlits, um-
hirðuoguppgræðsluo.fl. starfa.
Þetta hefði nokkra atvinnu í för
með sér. Síðar mundu koma
ýmsar iðnaðarstöðvar sem
byggðust á úrvinnslu trjágróð-
urs.
Það er von mín, að alþingis-
rnenn og ríkisstjórn séu meðvit-
andi um hvert stórmál er hér til
umfjöllunar og taki nú myndar-
lega á að undirbúa framkvæmd
þess, helst strax á þessu þingi.
Ég tel víst að þeir fái meðbyr en
ekki andbyr frá landsbúum til
aðgerða í þessu máli. Ef sú
ætlan reyndist röng, tel ég vafa-
samt að þjóðin eigi skilið að
eiga ísland og búa þar.
Pétur Sigurðsson,
Breiðdalsvík
Langtímaverkefni sem
krefst þjóðarátaks
■ í Landnámuerþessgetiðað
ísland hafi verið skógi vaxið
milli fjalls og fjöru er byggð
hófst þar. Síðan þá hafa þær
breytingar orðið að landið er
nálega skóglaust, aðeins leifar
hins forna skógargróðurs að
finna hér og hvar í misjöfnu
ástandi. Samfara þeirri breyt-
ingu hefir það gerst, að jarðveg-
ur hefir eyðst þegar skógurinn
var ekki til að verja hann lengur
fyrir náttúruöflunum, vindi og
vatni. Þar sem raklendi og mýr-
ar eru og þar sem snjór hlífir
mest á vetrum, hefir jarðvegur
síður eyðst. Án efa er gróðurfar
íslands nú ekki nema svipur hjá
sjón, og landgæðin ekki nema
að nokkru þau sömu og þau
voru er byggð í landinu hófst.
Okkur nútímamönnum hætt-
ir til að áfellast forfeðurna, allt
frá byrjun búsetu og fram á
þessa öld, fyrirágangogáníðslu
í samskiptum við landið, en
lítum oft fram hjá því að land-
gæðin, við upphaf búsetu, var
það sem gerði landið byggilegt
þrátt fyrir hnattstöðu þess.
Þjóðin lifði svo, allt fram undir
okkar daga af landsins gæðum,
að mestu.
Skógur var notaður til elds-
neytis, kolagerðar, húsbygginga
að nokkru og til skjóls búpen-
ingi. I skjóli skógar var gras og
annar lággróður þroskamciri en
þar sem skjóls af honum naut
ekki við. í harðindum át búpen-
ingurinn beinlínis skóg þegar
ekki var annað að hafa. Saman
fór að þegar skógar smám sam-
an eyddust versnaði hagur
landsfólksins. Fátækt oghungur
voru þá stöðugt nærri.
Við nútímafólk hljótum að
viðurkenna þessar staðreyndir,
líf þjóðarinnar var því háð hvað
landið gat í té látið.
Auðvitað hörmum viö, nú-
tímafólkið, að lífsnauðsyn for-
feðranna, samfara harðnandi
veðráttu, ísum og óáran henni
samfara, eldi úr iðrum jarðar
o.fl. skyldi leika gróður og jarð-
veg landsins svo grátt sem raun
varð á, en jafnframt vaknar
spurningin, er þarna hægt úr að
bæta, er hægt að endurheimta
landgæðin?
Ég vil svara þessari spurningu
á þá leið, að slíkt eigi að geta
tekist að verulegu marki á löng-
um tíma að vísu.
Nokkuð langt er síðan skiln-
ings fór að gæta hjá þjóðinni á
að nauðsyn bæri til að snúa
þessari þróun við, reyna að
vernda og friða skógarleifarnar
og bæta í skörðin með gróður-
setningu og þá helst erlendra
trjátegunda. Framan af tafði
margt þær framkvæmdir, svo
sem þekkingar- og reynsluleysi
og fátækt. Hreyfing komst þó á
þessi mál í byrjun þessarar
aldar, er Skógrækt ríkisins hóf
störf. Þar hefir á margan hátt
verið unnió vel, þrátt fyrir
þrönga aðstöðu. Það markverð-
asta, sem áunnist hefir, eru
niðurstöður rannsókna og til-
rauna með ræktun ýmissa er-
lendra trjátegunda. Þær stað-
festa að ekki þarf að efast um að
hægt er að rækta nytjaskóga
víðast hvar um landið, ef réttar
trjátegundir eru gróðursettar á
réttum stöðum. Hægt er að
klæða landið skógi á ný, fyrst og
fremst með gróðursetningu
barr- og furuplantna auk inn-'
lendu tegundanna, birkis og
víðis.
Að klæða landið skógi er
langtímaverkefni og krefst
þjóðarátaks, einbeitingar,
stefnufestu og þolgæðis. Það
ætti að vera alþjóð háleitt
markmið og eftirsóknarvert að
keppa að. Þótt þetta sé verkefni
margra kynslóða væri ekki svo
langt að bíða sýnilegs árangurs,
ef myndarlega væri af stað farið.
Eftir 10-15 ár frá gróðursetn-
ingu mundi uppvaxandi skógur
fara að gleðja augað, eftir 20-30
ár yrði notagildið orðið verulegt
og mjög rnikið eftir 40-60 ár.
Hin síðari ár hefir fólk um allt
ísland gert sér skrúðgarða við
íbúöarhús sín og plantað þar
trjám. Skógræktarfélög hér og
hvar eru starfandi og eitthvað er
um að einstaklingar hafi girt af
land og rækti þar skóg. Skóg-
rækt ríkisins hefir í vaxandi
■ Unnið við gróðursetningu trjáplantna.
mæli unnið að plöntun trjáa.
Allt þetta er dýrmætur undir-
búningur væntanlegs stórátaks í
skógrækt. Fólk hefir kynnst
þessum störfum, séð árangur af
þeim og skilur betur livers má
vænta af trjáplöntun.
Til þess að stórvirki verði
unnið í skógrækt á íslandi þarf
■ Úr Hallormsstaðaskógi
Ég er þess fullviss að fáum bændum
mundi vaxa í augum að annast þessi
verk, og flestir mundu hafa ánægju
af að vinna þau og fá fljótt áhuga á
að stækka skógræktarlandið og
halda þar áfram gróðursetningu.
auðvitað margt til að koma.
Mikilvægast er að Alþingi og
ríkisstjórn gangi fram fyrir
skjöldu, marki ákveðna stefnu
til langs tíma af stórhug, taki
inn í fjárlög myndarlega fjár-
veitingu, sem gæti ef til vill
verið árlega viss tiltekin prós-
Bach 300 ára Ikl
FERMINGARGJAFIR
I
BIBLÍAN
OG
Sálmabókin
Fást í bókaverslunum og
hjá kristilegu félögunum.
HIÐ ÍSL. BIBLÍUFÉLAG
(fmöbranltéötofu
Hallgrimskirkja Reykjavfk
simi 17805 opiÖ3-5e.h.
■ Á 300 ára afmæli Jóhanns
Sebastíans Bach 21. marz 1985
fluttu Sinfóníuhljómsveit
íslands, Pólýfónkórinn, og
fjórir erlendir einsöngvarar
undir stjórn Ingólfs Guð-
brandssonar Messu í h-moll.
eitt af stórvirkjum tónslillings-.
ins. Þar með hefur lngólfur
Guðbrandsson og Pólýfónkór-
inn flutt þessa messu a.m.k. 6
sinnum oftar en Bach sjálfur,
sem raunar er talið að hafi aldr-
ei flutt hana í heild. Því verkið
samdi hann í áföngum á u.þ.b.
6 árum, fyrst Credo 1731 eða
32, þá Kyrie og Gloria 1733,
Sanctus 1735, en öllu verkinu
hafði hann lokið 1737.
Bæði Kyrie og Gloria voru
upphaflega sjálfstæð tónverk,
og Emmanuel Bach flutti
Crcdo í Hamborg með eigin
hljómsveitarinngangi kringunt
1780. Tónlist Jóhanns Sebastí-
ans var úr takti við samtíð hans
ogþóttigamaldagsog stirfjn-
það var ekki fyrr en eftir að
Mendelssohn hafði endurvak-
ið tónskáldið með flutningi
Mattheusarpassíunnar árið
1829 að hann „fór að komast í
tízku"; h-moll messan var fyrst
gefin út í heilu lagi um alda-
mótin 1800 og ekki flutt í heild
sinnifyrren 1835. Ognúerhún
flutt á íslandi með fárra ára
millibili.
Þessir afmælistónleikar
Bachs tókust að mörgu leyti
mjög vel. Ingólfur Guðbrands-
son er maður hins hreina tóns,
og fórnar jafnan nokkru fjöri,
krafti og lífi fyrir tóninn, enda
var flutningurinn allur með
fjörminnsta móti. Þessi flutn-
ingsstíll á sérlega illa við í svo
hljómadaufu húsi sem Háskóla-
bíó er-ef Messan verðurflutt
í Römaborg í sumar, eins og
manni skilst að standi til, og þá
í vel-hljómandi sal, mun stíll
Pólýfónkórsins njóta sín vel.
Eins og stjórnandinn skýrði
frá í blaðaviðtali er kórinn
óþarflega (og raunar alltof)
stór fyrir þetta verk, og auk
þess skipaður að verulegu leyti
nýjusöngfólki. Þaðertil marks
um dæmalausa elju og full-
komnunaráráttu söngstjórans
að svo vel skuli hafa tekizt að
æfa upp slíkt stórviki með mis-
munandi óvönum söngkröft-
um. Enda mun ekki þýða
„neitt elsku marnrna" síðustu
vikurnar fyrir tónleika.
Hljómsveitin var að sjálf-
sögðu skipuð fremstu hljóð-
færaleikurum Sinfóníuhljóm-
sveitarinnar - þarna léku eftir-
minnilega konsertmeistarinn
Einar Sveinbjörnsson, Kristj-
án Stephensen óbóleikari, Jos-
eph Ognibene hornleikari og
Bernharður Wilkinsson flaut-
isti - auk annarra hljóðfæra-
leikara. Og yfirleitt var gott
jafnvægi ntilli kórs og hljóm-
sveitar.
Fjórir einsöngvarar voru
„fluttir inn" til að taka þátt í h-
moll messunni. Þar bar af, og
raunar af öllu sem á tónleikun-
um heyrðist, altsöngkonan
Bernadetta Manca di Nissa frá
Sardiníu. Agnus Dei hennar
var meðal hins eftirminnileg-
asta sem hér hefur lengi heyrzt.
Sópransöngkonan Jacquelyn
Fugelle frá Bretlandi virðist of
raddlítil til að ráða við þetta
hlutverk; hins vegar er rödd
hennar mjög falleg. f dúett
sóprans og alts, „Et in unum
Dominum" „varð sópraninn
fullkomlega undir", og er slíkt
sjaldgæft. Sama má segjá um
tenórinn Renzo Casellato og
bassann Carlo de Bortoli, að
innlendir kraftar hefðu hvergi
gefið þeim eftir, nema síður
væri. Éinkum virtist Casellato
ekki eiga heima í verki sem
þessu: röddin og flutningurinn
er meira í ætt við óperu.
Allir eru sammála um að Ing-
ólfur Guðbrandsson nærmiklum
árangri, veit hvað hann vill og
er kröfuharðui vJð sjálfan sig
og aðra. Þessi flutningur h-
moll messu Bachs var vafalítið
eins góður og vænta mátti hér á
landi, þar sem ekki er ennþá til
hús er hljómi nægilega vel og
rúmi nógu stóran kór ásamt
hljómsveit. Bach var með
þessu sýndur sá sómi sem fram-
ast var unnt.
S.St.