Tíminn - 06.07.1971, Blaðsíða 9

/JRÉOjrUDAGUR 6. júlí 19TL
TÍMINN
/
9
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Kxtetján Benedlktason. Ritstjórar: Þórarfam
Þórarinsson (áb), Jón Helgason, IndrlHl G. Þorsteinason og
Tómas Karlsson. Auglýsingastjórl: Steingrímur Gíslason. Rlt-
stjómarskrifstofur i Edduhúsinu, cfanar 1830Ö — 18306. Skrif-
stofur Bankastræti 7. — Afgreiðslusími 12323. Auglýsingasfani:
19523. Aðrar skrifstofur sími 18300. Áskriftargjald kr. 195,00
A mánuði innanlands. 1 lausasölu kr. 12,00 elnt. — Prentem.
Edda hf.
Rekstrarlán
iðnfyrirtækja
Framsóknarmenn hafa á tveimur undanförnum þing-
um flutt tillögu þess efnis, að ríkisstjórnin hlutist til um
að Seðlabankinn veiti viðskiptabönkunum nú þegar sér-
stök lán til að koma rekstraraðstöðu iðnfyrirtækja í við-
unandi horf. Rekstrarlán þeirra fyrirtækja, sem veitt
geta viðunandi tryggingu, verði veitt í samræmi við þær
lágmarksreglur, sem nú skal greina:
9. Fyrirtækin fái víxlasöluheimMd (víxilkvóta) til
sölu á allt að 90 daga löngum víxlum, er nemi allt að
þriggja mánaða framleiðslu þeirra.
6. Fyrirtækin fái auk þess yfirdráttarheimild á reikn
ingslánúm, er svari til þriggja mánaða kaupgreiðslu
viðkomandi fyrirtækis.
Það er kunnara en frá þurfi að segja, að íslenzk iðn-
fyrirtæki hafa lengi búið við mikinn skort á rekstrar-
lánum. Við inngöngu í Efta var það mjög áréttað af for-
ustumönnum iðnaðarins, að þetta yrði að breytast, ef
iðnaðurinn ætti að geta staðizt samkeppni við erlenda
keppinauta, er geta veitt langa greiðslufresti. Ríkisstjóm-
in gaf þá þegar fyrirheit um úrbætur í þessum efnum,
en ekki hefur orðið neitt úr efndum. I stað þess hefur
Seðlabankinn lagt fyrir viðskiptabankana að auka útlán
sem allra minnst. Afleiðingin hefur orðið sú í mörgum
tflfellum, að iðnaðarfyrirtækin hafa-orðið að búa við
nær óbreytt rekstrarlán, þrátt fyrir miklar kauphækkanir
á s.l. ári, en þær hafa að sjálfsögðu aukið þörfina
fyrir aukið rekstrarfé.
Haldi þessu áfram, er ekki annað fyrirsjáanlegt en að
samdráttur verði í iðnaðinum og samkeppni hans við
Efta-vörur verði mjög erfið og jafnvel útilokuð, þar sem
erlendir keppinautar geta veitt ríflega greiðslufresti.
Þessi tillaga hefur verið flutt til að stuðla að því, að
iðnaðinum sé a.m.k. tryggt visst lágmark rekstrarlána.
Efni hennar er að mestu samhljóða tfllögum atvinnumála-
nefndar Reykjavikurborgar frá því í desember 1968.
Nefndin taldi nauðsjmlegt fyrir atvinnuöryggið, að iðn-
fyrirtækin hefðu tryggingu fyrir ákveðnu lágmarki
rekstrarlána.
Núverandi ríkisstjórn hefur ekki fengizt til að sinna
þessu máli. Nú ber að vænta þess, að hér verði breyting
á, og ný ríkisstjórn tryggi iðnaðinum a.m.k. þau lágmarks
rekstrarlán, sem lagt er til að hann fái samkvæmt fram-
angreindri tillögu.
Bændur og ferðamenn
Sérstök ástæða er til að vekja athygli enn á ný á er-
indi Bjama Arasonar, ráðunauts, sem birtist 1 Tíman-
um í vetur. Erindi Þetta flutti Bjarni á Búnaðarþingi og
fjallaði það um, hvernig bændur gætu, samfara búskap
og bústörfum, veitt ferðamönnum og sumarleyfisgestum
nokkra aðstoð til hagsmóta fyrir báða og til betri nýting-
ar á hlunnindum, sem ferðafólk sækist eftir, jafnframt
því, sem betur væri séð fyrir vernd landsins og gæða
þess. í erindinu vitnaði Bjarni m. a. til reynslu Norð-
manna.
Hér er tvímælalaust um mál að ræða, sem bændur og
samtök þeirra eiga að gefa aukinn gaum, þar sem ferða-
mannastraumur um landið mun hraðvaxa á komandi
árum. Þ.Þ.
.........—1 ■ ■' ..............
PIERRE DROUIN, Le Monde, París;
Hvernig verður Efnahagsbanda-
lagið eftir inngöngu Bretlands?
Skipun peningamálanna mun að líkindum ráða úrslitum
HVERNIG á að gera ráð
fyrir að umhorfs verði í Ev-
rópu á næstunni, nú þegar
samningar Bretlands og Efna-
hagsbandalagsríkjanna eru
komnir á, og neðri málstofa
brezka þingsins geldur þeim
jákvæði. Þessi spuming verður
ekki rædd mikið í blöðum á
næstunni. Efnið er heillandi,
enda eru .möguleikarnir marg-
ir. Þetta nýja, auða blað
í sögu Efnahagsbandalagsins
vekur eftirvæntingu og höfðar
til ímyndunaraflsins, og virk
öfl í efnahagsmálum og stjórn-
málum verða óhjákvæmilega
að skipa liði sínu að nýju og
breyta eitthvað um aðferðir.
Óvissan er að minnsta kosti
jafn mikil að þessu sinni og
hún var áður en Rómarsátt-
málinn var undirritaður. Hver
hefði átt að hafa ályktunargáfu
til að segja fyrir af vísinda-
legri alvöru hvernig aðildar-
ríkin sex blönduðust, eða hver
árangurinn yrði? Margir
treystu því, að lánið ryddi úr
vegi erfiðleikafjöllunum. Aðrir
lýstu f j álglega. hsettunujn, „seffl ó
Frakkar vofUl'að,anaiiút"U>með>
''þvf áð gerast aðilar í leiknum,
einkanlega að því er iðnað
landsmanna varðaði.
BREYTINGAR hafa engar
orðið að þessu leyti. Sumir
líta á tilkomu Breta, íra, Dana
og Norðmanna sem nýja,
gullna möguleika fyrir Evrópu
og boða, að hið t'.ækkaða Efna
hagsbandalag öðlist aukið jafn
vægi og vald, og íbúar aðildar
ríkjanna eigi auðveldara með
en áður að láta til sín heyra
í heiminum. Aðrir eru þegar
teknir að óttast, að skipan sam
takanna gliðni öll sundur, þar
sem stormurinn af Atlantshaf-
inu standi inn í hverja glufu.
Rétt er þó að gera sér þess
ljósa grein, áður en spáð er
um framvinduna, hvert ástand
ið er þegar Bretar ganga í
bandalagið. Bretar gangast
ekki einungis undir grunnlög
bandalagsins, Rómarsáttmál-
ann, heldur einnig sérhverja
álcvörðun, sem ráðherranefndin
hefur tekið síðan hann var und
irritaður, en meginafrek henn-
ar eru hin sameiginlega stefna
í landbúnaðarmálum, sem
mestu máli hefur skipt í lið-
inni tíð, og myndun einingar
í efnahags- og peningamálum
síðastliðinn áratug, en það varð
ar mestu fyrir framtíðina.
Grundvallaratriði Efnahags-
bandalagsins standa þannig
óhögguð. Aðildarríkin hafa
ekki þurft að falla frá neinum
grunnkenningum eða áætlun-
um, eða raska i pbyggingu
samtakanna til þess að veita
Bretum viðtöku.
BRETAR reyndust tilneydd-
ir að færa þá dýru fórn að
viðurkenna forgang landbúnað
arframleiðslu aðildarríkjanna,
eða að matvöru skuli kaupa
innan Efnahagsbandalagsins
POMPIDOU
eða gjalda hinn fræga skatt að
öðrum kosti.
Innganga Breta í efnahags-
og peningamálaeiningu sam-
takanna kosctar þá hins vegar,
að þeir verða að losa pundið
undan áhvílandi kvöðum, eða
með öðn n orðum smátt og
smátt að létta af því jafnvægis-
"'Skýldunum á hinu svonefnda
stéHirigssvæði. Þeir, sem gruna
Breta um græzku, geta sagt,
að þama séu þeir að gefa lof-
orð, sem þeir séu ekki bundnir
af í raun. En valdhafamir í
London geta aftur á móti sak-
að fyrri Efnahagsbandalagsríki
um hið sama að því er varðar
sykur, en ríkjunum, sem hafa
mesta hagsmuna að gæta í syk
urverzluninni, hafa ekki verið
veittar neinar tryggingar, held
ur aðeins venjulegir viðskipta-
samningar.
ALLT getur gerzt, jafnvel
voðinn sjálfur, ef öldur gagn-
kvæmrar tortryggni rísa hátt
og berast víða. En sé gagn-
kvæmum getsökum vísað frá
verður ekki séð, hvers vegna
stækkað Efnahagsbandalag
ætti ekki að geta haldið sömu
sérkennum og „litla Evrópa"
hefur gert. En engu að síður
leiðir af sjálfu sér, að banda-
lag tíu ríkja þarf ekki endilega
að hafa nákvæmlega sama svip
og bandalagið ber nú.
Þyngdarpunktur Evrópusam-
félagsins hlýtur að þokast vest-
ur á bóginn — og til ríkja,
sem búa við máttuga siglinga-
hefð þegar nánar er athugað.
Af þessu ætti að leiða, að
átjánda grein Rómarsáttmálans
öðlist aukið gildi, en þar segir:
„Aðildarríkin lýsa vilja sín-
um til að stuðla að þróun al-
þjóðlegra viðskipta og draga úr
hömlum með þv: að gera gagn
kvæmt hi.gstæðar ráðstafanir
til að lækka tolla vegna tolla-
bandalagsins sín á milli niður
fyrir það, sem almennt er tíðk-
að“.
Allir þeir, sem trúa á, að
opnun hliðanna að umheimin-
um efli samkeppnina, örvi
mennina, hugmyndirnar og
vöruvalið, ættu þvi að eyja
nýja möguleika á eflingu og
ágæti bandaalgsins við aðild
nýrra og fleiri ríkja. Allt, sem
saman skreppur, og gengur í
sjálft sig, hlýtur að hröfna. Út-
færsla alþjóðlegrar einingar er
aftur á móti snar þáttur í menn
ingunni.
ÁHRIF fjölgunar aðildarrikj
anna á uppbyggingu bandalags
ins og stofnanir þess eru miklu
flóknari og torræðari. Fjölgun
in hlýtur að torvelda stjórnar-
störf samtakanna. Sex er auð-
veldari setan við borðið en tíu.
Þess vegna mun fljótlega reyn
ast nauðsynlegt að breyta eitt-
hvað starfsháttum til þess að
koma í veg fyr.. stöðnun.
Annað kann þó að reynast
örlagaríkara. Reglur spilsins
voru samdar fyrir fjórtán ár-
um, en nú á að gefa að nýju.
Er ekki dálítil hætta á, að full
trúamir við spilaborðið freist-
ist þegar sérstaklega stendur
á, til að spila eins og tíðkað
var á nítjándu öldinni? Þegar
vissan vanda bar að höndum
kynnu því að v - >a til fransk-
brezk, þýzk-brezk eða ensk-
þýzk samtök, og bandalög
„smáríkja“ gegn vissum „mönd
ulveldum" kynnu svo að flækja
málin enn meira. Verði farið
að iðka slíkan dans verður ár-
angurinn tæpast heillaríkur.
Vona ber, að augljós hætta á
eyðileggingu samtakanna forði
ríkistjórnum aðildarrfkjanna
frá notkun slíkra starfshátta.
HVER sem framvindan kann
að verða táknar fjölgun aðild-
arríkjanna að minnsta kosti efl
ingu sameiginlegs „lífsvilja",
eða með öðrum orðum, að horf-
ið verði að þeim hætti, að
bandalagið taki æ fleiri mikil-
vægar ákvarðanir, sem ríkis-
stjómir hvers einstaks ríkis
tóku áður. Hlutverk sérstakra
stofnana verður þess mikilvæg
ara og nauðsynlegra sem „ann-
að æviskeið" bandalagsins
krefst meira átaks en hið fyrra,
sem réðst að verulegu leyti af
fyrirfram teknum tímaákvörð-
unum um tollalækkanir.
Peningamálin munu ráða úr-
slitum um framtíðarlandamæri
hinnar nýju „Evrópu". Svo
furðulegt sem það kann að virð
ast þá er það ekki Bretland
eða örlög sterlingspundsins,
sem mestri óvissu válda um
viðgang einingar í peninga- og
efnahagsmálum, heldur Þýzka-
land og frjálst gengi marksins.
Á síðasta fundi fjármálaráð-
herra Efnahag-’ mdalagsins
orðaði Mansholt sérlega vel
það, sem segja þurfti um
hættu á alvarlegum vandræð-
um innan bandalagsins ef
Schiller héldi áfram að krefj-
ast kreddubundinna forrétt-
inda. Hann sagði, að í raun
og veru væri ekki unnt að
leyfa, að efnahagslífinu innan-
lands væri stjórnað með sí-
felldri hagræðingu gengisins.
SLÍKAR aðfarir brjóta hreinu
Fratnhald á bls. 14.