Tíminn - 17.02.1989, Síða 8

8 Tíminn
Föstudagur 17. febrúar 1989
Tímlim
MÁLSVARIFRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar:
Aðstoöarritstjóri:
Fréttastjórar:
Auglýsingastjóri:
Kristinn Finnbogason
Indriði G. Þorsteinsson ábm.
IngvarGíslason
OddurÓlafsson
Birgir Guðmundsson
EggertSkúlason
SteingrímurGíslason
Skrifstofur: Lyngháls 9, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasími:
680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn, fréttastjórar
686306, íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot:
Tæknideild Tímans. Prentun: Blaðaprent h.f.
Póstfax: 68-76-91
Til hvers að bíða?
Vaxtamál og lánskjaravísitala hafa verið til
umræðu í lengri tíma og raunar hafa þessir tveir
þættir efnahagsmála verið eitt helsta inntak stjórn-
málaumræðu frá því ljóst var að hvorki fyrirtæki
eða einstaklingar gátu risið undir þeim fjármagns-
kostnaði, sem óheftir vextir leiddu af sér. Núver-
andi ríkisstjórn hefur verið að fást við að koma lagi
á þessi mál þannig, að við megi una, en þeir sem
telja sig hafa hag af áframhaldandi vaxtafári, svo
og stjórnarandstaðan, hafa verið að reyna að
hamla á móti á undanhaldi sínu.
Fyrir ekki löngu skrifaði Gunnar Tómasson,
hagfræðingur, stutta grein í Morgunblaðið, þar
sem flett var upp þætti lánskjaravísitölu í þeim
vatidkvæðum, sem þjóðfélagið á nú við að etja
öðrum fremur og ávöxtun fjár yfirleitt. Þar segir
Gunnar, að ef „fjármagnseigendur heimta ávöxtun
umfram raunverulega arðgjöf fjárfestingar, þá
eyðist höfuðstóll að sama skapi.“ Gunnar bendir
jafnframt á, að um árabil hafi eignaraðild að
fyrirtækjum flust í vaxandi mæli úr atvinnulífinu
sjálfu yfir í bankakerfi og almennan fjármagns-
markað fyrir tilstilli lánskjaravísitölu.
Lánskjaravísitalan hefur margfaldað upphæðir
skulda, þannig að á fjórum eða fimm árum standa
þær nú miklu hærra en þær stóðu á lántökutíma.
Þetta ber að hafa í huga, þegar rætt er um
raunvexti. Raunvextir leggjast nú á þær upphæðir
sem lánskjaravísitalan hefur búið til á undanförn-
um árum, og því skiptir miklu máli að halda þeim
í skefjum. í raun er með þessum hætti verið að
leggja raunvexti á tölur sem eru aðeins pappírs-
færslur og lántakandi hefur aldrei fengið í hendur.
Talað hefur verið um að beita handafli til að ná
niður vöxtum. Nú segir viðskiptaráðherra í grein í
Morgunblaðinu, að bíða eigi með að binda vaxta-
ákvarðanir takmörkunum, enda eigi eftir að koma
í ljós hvort þess gerist þörf. Hann vonar jafnframt
að ná megi árangri án beinnar íhlutunar. Virðist
sem ráðherra treysti um of á skynsemi gráa
markaðarins, sem enn hefur næsta frjálsar hendur
við að ákveða nafnvexti. Því má alveg eins búast
við að áfram verði haldið að hækka nafnvexti „eftir
þörfum“ ef ekki fæst samstaða um að taka á
þessum málum. Gunnar Tómasson, hagfræðingur,
lýsir þessum aðförum þannig, að þær séu „tíma-
skekkja í nútíma hagkerfum.“
Vaxtamálin eru sýnilega í miklum ólestri. Svo er
einnig um lánskjaravísitöluna, sem eflaust væri
best að afnema. Við þessar aðstæður verður ekki
annað séð, en setja verði þak á vexti, enda fásinna
við þær aðstæður, sem nú eru í þjóðfélaginu, að
nafnvextir skuli frjálsir. Sú var tíðin að menn voru
dæmdir fyrir okur, og þótti engin goðgá.
Illlllllllllllllllllillll GARRI ............................................................................................................................................................................ ..................................Illllllllllllllllllllllllll.............................. ■ .::n:iilllllllllllllllllllllllli:!:!:;' ^iillllllllllllllllllllllllli;: -
Borgarstjórahroki
Enn eina ferðina hefur Davíð
Oddsson borgarstjórí opinberað
hroka sinn, að þessu sinni í samb-
andi við sorpcyðingarstöðina sem
hann vill endilega reisa í næsta
nágrenni íbúðahverfisins í Árbæ.
Árbæingar hafa mótmælt þessu
kröftuglega, og nýlega hafnaði
stjórn Framfarafélags þeirra boði
Davíðs um að eyða hluta af útsvör-
um borgarbúa í skemmtiferð fyrir
þá til Bretlands til að skoða siíka
stöð þar. Um þetta segir Morgun-
blaðið á laugardaginn var að Davíð
hafi sagt:
„Bygging sorppökkunarstöðvar-
innaryrði mikið (ramfaraspor enda
hefðu Reykvikingar orðið að þola
opna og illa lyktandi sorphauga allt
oflengi. Engu vxri likara en stjóm
félagsins óttaðist framfarir og
kvaðst borgarstjóri telja að i fram-
tíðinni yrði þcssi afstaða Framfara-
félagsins litin svipuðum augum og
hópreið bænda til Reykja vtkurárið
1905 tilaðmótmæla lagningu síma-
strengs til ís!ands.u
„Vi alene vide“
Alkunnug eru ummæiin scm
höfð eru eftir danska einvalds-
kónginum á öldinní sem leið, „Vi
alenc vide“ cða „Vér einir vitum“.
Því er ekki að neita að svipaður
tónn gagnvart þegnunum virðist
birtast í þessum ummælum Davíðs
borgarstjóra.
Nú er Davíð ■ rauninni ekki
annað cn starfsmaður Reykvík-
inga, til þess ráðinn að sjá um
framkvæmd sameiginlegra mála
þeirra. Meðal annars til að sjá um
að sorpið, sem til feiiur í borginni,
sé ekki fjúkandi fyrír hvers manns
fótum um alla Reykjavík. Starf
hans er nú ekki meira né merki-
legra en þetta.
Að sjálfsögðu þarf að koma
þessu sorpi fyrir, en hvers vegna
þarf cndilega að gera það alveg í
næsta nágrcnni við eitt af grónustu
íbúðahverfum borgarinnar? Og
það í borg sem skortir vist flest
fremur en landrými? Spyr sá sem
ekki veit.
Mótmæli Árbæinga eru þess
vegna eðlileg og rökrétt. Þeir sjá
ekki þöriina fyrir að klessa þessari
stöð niður alveg viö húsdyrnar hjá
sér. Á þetta benti Alfreð Þorsteins-
son varaborgarfulltrúi alveg rétti-
lega hér i blaðinu í fyrradag. Líka
benti hann á að það sem Davíð ætti
að gera væri að biðja Árbæinga
afsökunar á þessum ummælum
sínum. Ef ekki sem oddviti sjálf-
stæöismanna í borgarstjóm þá sem
sturfsmaður borgarbúu.
Þessar hárréttu athugasemdir
Alfreðs Þorsteinssonar komu fram
í bókun sem hann lugði frain ■
borgarráði. Davið lagði fram bók-
un á móti, og eins og Alfreð benti
Iíka á hér í blaðinu þá er engu
líkara en að Árbæingum sé að
takast að brjóta borgarstjórahrok-
ann á bak aftur. í bókun sinni segir
Davíð ncfnilega að á allar athuga-
semdir verði hlýtt og að margvís-
legar aðrar staðsetningar vcrði
kannaðar. Og þykir víst engum
mikið.
Borgarstjórinn í Reykjavík er
nefnilega enginn einvaldskóngur.
Ummæli Davíðs í Morgunblaðinu
bera hins vegar vott um hroka, sem
kannski gat gengið hjá dönskum
einvaldskóngi á öldinni sem leið,
en dugar ekki í lýðræðisþjóðfélagi
seint á tuttugustu öld. Það sem
Davíð þarf að muna er að „þegnar"
hans eru ekkert samsafn af þraut-
píndum og kúguöum öreigalýð
heldur fólk sem með fullum rétti
ber höfuöiö hátt.
Einvaldskóngar á síðustu öld
gátu kannski leyft sér að svara
þegnum sínum fullum hálsi og gera
iítið úr þeim ef þeim bauð svo við
að horfa. Þeir gátu sýnt þeini
hroka.
í dag gengur það hins vegar
ekki. Góður stjórnandi ■ dag, þar
með talinn góður framkvæmda-
stjóri borgar á borð við Reykjavík,
þarf fyrst og fremst að kunna þá list
að finna málamiðlanir. Hann þarf
að lilusta á skoðanir einstakra
hópa og vera jafnan reiðubúinn til
að sveigja hugmyndir sínar eftir
þeim straumum sem hann hverju
sinni flnnur hjá þeim. Hann má
umfram allt ekki sýna hroka.
Borgarstjóri, sem leyflr sér að
gera lítið úr skoðunum borgarbúa,
á þann hátt sem Davíð gerði í
Morgunbiaðinu, er hins vcgar að
sýna þeim hroka. Hann er þar með
að iítillækka umbjóöendur sína og
gefa í skyn að hann sjálfur viti
betur en þeir hvað þeim sé fyrir
bestu. Hann er að vinna eftir
orðunum frægu „Vi alene vide".
Hann er í rauninni að hegða sér
eins og danskur einvaldskóngur á
öldinni sem leið.
Háttalag eins og þetta gengur
ekki nú á dögum. Borgarstjóri
Reykvíkinga þarf að skilja að hon-
um er það síður en svo til minnkun-
ar að hlusta á skoðanir borgarbúa.
Þvert á móti er það skylda hans í
starfi. Ef hann gleymir því er hætt
við að Árbæingar muni það og það
hefni sín í næstu kosningum.
Garri.
VÍTTOG BREITT
Trúarlegar bókabrennur
I háborg amerískrar menningar,
Hollywood, hefur kvikmyndin Síð-
asta freisting Krists verið útnefnd
til Óskarsverðlana, sem þykir mik-
ill heiður af þeim sem tilbiðja
bíógoðin.
Kvikmynd þessi hefur vakið deil-
ur, m.a. hér á landi, en svo vill til
að sumum mönnum sem telja sig
kristna þykir myndin og boðskpur
hennar guðlast og hefur verið farið
fram á það í nokkrum löndum að
þessi tiltekna kvikmynd verði ekki
sýnd. Ekki er vitað til að bfóstjórar
hafi farið að þeim tilmælum, enda
flestir vanir því að kristindómurinn
sé ekki tekinn alvarlega og guð-
fræðingar og kennimenn túlka
hann hver eftir sínu nefi og er nú
t.d. komið upp úr kafinu að Biblían
er karlrembuboðskapur og til er að
verða kvennakristni, sem vafalaust
mun taka öðrum trúarbrögðum
sem kennd eru við Jesú fram.
Virðing trúarforagða
Á sama tíma og Síðasta freisting
Krists fær mikla auglýsingu í hinni
gyðinglegu Hollywood og er lyft
þar á hærri stall en öðrum bíó-
myndum, fer fram mikil auglýs-
ingaherferð sem auglýsir upp ann-
að hugverk, trúarlegs eðlis.
Múslímar víða um heim hafa
snúist öndverðir gegn bókarkorni
sem hlotið hefur nafnið Söngvar
satans, og er eftir indverskan
mann, sem runninn er úr múham-
eðsku umhverfi.
Múhameðstrúarmenn þola eng-
um manni að lítilsvirða spámann
sinn, eða skrifa skáldverk um hann
eða skyldmenni eða yfirleitt neina
sem honum eru tengdir.
Þetta viðhorf hefur verið virt og
höfundar bóka og bíómynda í
svokölluðum kristnum heimi sem
annars staðar hafa varast að koma
nærri múhameðskri trú eða helgi-
stöðum sem henni heyra.
Það hefur lengi verið ágæt latína
að grínast með kristni og er öllum
leyfilegt að vaða á skítugum skón-
um um öll vé og trúarsetningar
kristindómsins.
Það er orðið mikið fréttaefni
hvernig múslímar bregðast við
bókinni sem þeir telja að sé lítils-
virðing við spámann þeirra. Höf-
undurinn er náttúrlega þegar í stað
úrskurðaður réttdræpur og fé lagt
til höfuðs honum. Útgefendum og
bóksölum sem dreifa bókinni um-
deildu er einnig hótað öllu illu, svo
sem viðskiptabanni sem orðin er
vinsæl aðferð víða um heim.
Þá eru upphafnar bókabrennur
og botna þeir í Bretlandi ekkert í
að milljónasöfnuðir þar í landi eru
farnir að standa í þeirri iðju að
brenna bækur á götum úti.
Bönn og brennur
Snarruglaðir Englendingar hafa
aldrei heyrt um að bækur hafi verið
brenndar nema í Þýskalandi og
þykir hin mesta svívirða að slíkt
fari fram á þeirra eigin bæjarhlaði.
En erfitt er yfir að kvarta þar
sem ekki er til siðs að gagnrýna
trúariðkun múslíma á neinn hátt,
hvort sem hún felst í st'órum hné-
föllum eftir kompás eða bóka-
brennum á götum úti.
Hitt er svo annað mál hvort
bókabrennur eru yfirleitt nokkuð
verri en bókabönn. Víða um heim
er fólki bannað að eiga og lesa
aðrar bækur en þær sem valdhafar
telja hollar. {gjörvöllum kommún-
istaheiminum liggja þungar refs-
ingar við að hafa undir höndum
aðrar bækur en þær sem flytja
fagnaðarboðskap sósíalismans og
liggja þungar refsingar við ef út af
er brugðið.
Menntuðum vinstrisinnum á
Vesturlöndum hafa aldrei blöskrað
bókabönnin í austri, en þótt þau
sjálfsögð, en bókabrennur nasista
voru og eru fordæmanlegar.
Svona tvískinnungur er algengur
í nútímanum. Svokallaðir kristnir
menn lyfta aldrei litlafingri trú
sinni til varnar hvernig svo sem
grínast er með hana. Hins vegar
virða þeir trú múslíma og varast að
styggja þá á nokkum hátt.
Ög fólk sem leggur blessun sína
yfir bókabönn á erfitt með að skilja
bókabrennur, jafnvel þótt þær stafi
af trúaráhuga.
Á Helgafelli voru líka brenndar
bækur í nafni trúarinnar. OÓ