Tíminn - 01.04.1989, Blaðsíða 2

2 Tíminn
Laugardagur 1. apríl 1989
Smásöluverslun í desember 9,3 milljarðar eða 148.000 kr. á meðalfjölskylduna:
Jólin 1988 kostuðu
65.000 kr. á heimili
Smásöluverslanir í landinu seldu vörur fyrir rúmlega 9,3
milljarða króna í desember s.l., sem var næstum því tvöfalt
hærri upphæð heldur en mánaðarverslun var næstu tvo
mánuði á undan. Má því áætla að aukainnkaup vegna síðustu
jólahátíðar hafi numið um 4,1 milljarði króna. Þessar tölur
svara til þess að hver fjögurra nianna fjölskylda hafi verslað
fyrir um 148.000 kr. í desember s.l., hvar af sérstök
„jólainnkaup“ voru um 65.000 kr. að meðaltali, eða rúmlega
16 þús. krónur á hvert mannsbarn í landinu.
Alls nam smásöluverslunin í land-
inu tæpum 66 milljörðum króna á
síðasta ári, þannig að 7. hluti hennar
(14,1%) var í desember einum. Það
svarar til þess að hver fjögurra
manna fjölskylda hafi verslað fyrir
1.047 þús. krónur í smásöluverslun-
um á síðasta ári. Rúmlega 28%
þeirrar verslunar voru í mörkuðum
og kaupfélögum og rúmlega 22% í
öðrum matvöruverslunum.
Veltutölur smásöluverslunar í
landinu hefur Þjóðhagsstofnun
reiknað út eftir söluskattsframtölum
verslananna. (Tekið skal fram að
ÁTVR telst ekki til smásöluverslun-
ar þannig að kaup á „áramótabrenni-
víninu" eru ekki meðtalin í framan-
greindum tölum.
Þjóðin sparað um
síðustu jól
Þótt einhverjum kunni að finnast
148 þús. kr. sæmileg mánaðarinn-
kaup meðalfjölskyldu í jólamánuði,
leiða tölur Þjóðhagsstofnunar eigi
að síður í Ijós að fslendingar voru
stórum sparsamari um síðustu jól
heldur en jólin 1987. Þrátt fyrir
fólksfjölgun og um 21% verðlags-
hækkanir milli ára jókst smásölu-
verslun desembermánaðar ekki
nema um 12% milli ára. Þetta svarar
til þess að meðalfjölskyldan hafi
„sparað“ um 15.000 kr. í innkaupum
um síðustu jól miðað við árið á
undan.
Tilefni þessara skrifa er grein sem
birtist í Tímanum fimmtudaginn 30.
mars sl. og bar yfirskriftina „SPARI-
SJÓÐURINN BITBEIN í HÖRÐ-
UM FLOKKADRÁTTUM".
Hvað vakir fyrir þeim blaðamanni
sem skrifar slíka grein?
Ég held að ég hafi aldrei, hvorki í
riti né máli, séð farið jafn frjálslega
með sannleikann eins og þar cr, svo
ekki sé talað um rangtúlkanir og
jafnvel rógburð á þá sem þar er urn
fjallað.
Kristján Sveinbjörnsson hefur
verið frammámaður hér í sveitarfé-
laginu frá því ég man fyrst eftir mér
og hefur hann gegnt hinum ýmsu
trúnaðar- og stjórnunarstörfum, s.s.
verið oddviti sveitarfélagsins, hlut-
hafi og stjórnarmaður í Frosta hf., í
byggingarnefnd Fjórðungssjúkra-
hússins á ísafirði, stjórnarformaður
í Sparisjóði Súðavíkur og ýmsum
fleiri ótöldum. Aldrei hef ég svo
mikið sem heyrt minnst á það að
hann hafi ekki gegnt þeim störfum
af heiðarleika og trúmennskú, enda
er þetta maður sem má ekki vamm
sitt vita.
Sonur hans, Hálfdán Kristjáns-
son, hefur einnig gegnt hinum ýmsu
trúnaðar- og stjórnunarstörfum bæði
innan og utan sveitarfélagsins og
hefur m.a. verið sveitarstjóri og
oddviti. Hans orðspor er ekki síðra
en föður hans, enda held ég að það
efist enginn Súðvikingur um heiðar-
leika þeirra feðga.
Markaðirnir náðu
aukningunni
Af veltutölum smásöluverslunar-
innar má jafnframt áætla að margur
kaupmaðurinn hafi orðið fyrir von-
brigðum með jólasöluna, því þessi
12% veltuaukning milli desember
1987 og 1988 skiptist mjög misjafn-
lega milli verslunargreina.
íslendingar hafa greinilega síst
valið að spara við sig í mat og drykk.
Svonefnd blönduð verslun (markað-
ir og kaupfélög) hélt nær sínum hlut
með nær 20% veltuaukningu en
aukning annarra matvöruverslana
var rúmlega 14%.
En lítil sala í
mörgum sérverslunum
Blómabúðir, fata- og vefnaðar-
vöruverslanir, húsgagna-, heimilis-
tækja- og búsáhaldaverslanir sátu
hins vegar að meðaltali uppi með
nær sömu krónutölu í kössum
sínum, eftir síðasta jólamánuð, og
árið á undan. Og svo virðist sem
a.m.k. þriðjungi færri hafi fengið
nýja jólaskó nú heldur en í fyrra.
Bókabúðir og aðrar gjafavöruversl-
anir náðu hins vegar í kring um
11-12% veltuaukningu milli ára,
sem miðað við verðhækkanir þýðir
þó töluverðan samdrátt í raun. Má
af þessu ætla að jólapakkar hafi að
þessu sinni verið nokkru „hóflegri"
Upphaf þeirrar togstreitu sem
orðið hefur um Sparisjóð Súðavíkur
má rekja til þess tíma þegar tveir af
þremur stjórnarmönnum í Frosta
hf. stofnuðu hlutafélagið Tog hf.
ásamt einum öðrum Súðvíkingi og
tveimur ísfirðingum með það að
markmiði að eignast meirihluta í
Frosta hf. Stjórnarmennirnir seldu
síðan sjálfum sér og félögum sínum
í Togi hf. meirihluta hlutabréfa í
Frosta hf. Strax og þetta var ljóst
höfðaði Súöavíkurhreppursem hlut-
hafi í Frosta hf. mál gegn Frosta hf.
og Togi hf. vegna meintrar ólöglegr-
ar sölu hlutabréfa þar sem tveir af
þremur stjórnarmönnum Frosta hf.
vorú vanhæfir til að selja Togi hf.
hlutabréfin. Hreppsnefnd Súðavík-
urhrepps fól hrcppsnefndarmannin-
um Hálfdáni Kristjánssyni að vinna
að framgangi þessa máls en hann var
þá starfandi sem sparisjóðsstjóri
Sparisjóðs Súðavíkur. Má segja að
síðan þessi staða kom upp hafi verið
„hríðskotaárás" á hann og öll tiltæk
meðul verið notuð. Þar sem erfitt
reyndist að finna höggstað á hans
persónu var ráðist til atlögu við þá
stofnun sem hann hafði verið í
forsvari fyrir, þ.c. Sparisjóð Súða-
víkur.
Mál eins og vísað er til í sambandi
við tískuvöruverslun á ísafirði er
leiðindamál hjá Sparisjóði Súðavík-
ur eins og svona mál eru ávallt í
bankakerfinu; fyrirtæki gefa út inni-
stæðulausar ávísanir og verða síðan
heldur en á hinu alræmda „kaup-
æðisári“ 1987.
Hvert fóru svo þessi 148.000 kr.
desemberinnkaup meðalfjölskyld-
unnar og af hvaða vörutegundum
keypti hún svo miklu meira í jóla-
mánuðinum heldur en í október
og/eða nóvember? Sé sölu smásölu-
verslana skipt niður í meðalinnkaup
fjögurra manna fjölskyldna, annars-
vegar að meðaltali í okt./nóv. og
hins vegar í desember verður niður-
staðan þessi:
MÁNAÐARINNKAUP
MEÐALFJÖLSKYLD-
UNNAR:
Okt/nóv.: Desember:
kr. kr.
Blönd. versl. 23.400 40.400
Matvöruverslun 18.300 27.600
Sjoppur 8.700 9.700
Fatn./vefn.v. 6.900 13.900
Skóverslun 800 1.500
Bækur/ritf. 2.700 10.100
gjaldþrota. Ég held að fáar banka-
stofnanir hafi verið lausar við slíkar
uppákomur en það verð ég að segja
að þetta er eina dæmið sem ég hef
séð slegið upp sem rosafrétt.
Þegar Ijóst var að skotmark and-
stæðinganna skyldi vera Sparisjóður
Súðavíkur tók Hálfdán Kristjánsson
þá ákvörðun að segja starfi sínu
lausu svo Sparisjóður Súðavíkur
hlyti ekki skaða af og er rúmt ár
síðan hann lét af störfum þar.
Sparisjóður Súðavíkur var stofn-
aður 1972 og hefur vaxið úr svo að
segja engu í þó nokkuð. En því
miður verð ég að segja að þegar
Togsmenn tóku við stjórn í Frosta
hf. þá urðu þó nokkrar breytingar.
Má þar nefna að orlofsgreiðslur
starfsmanna Frosta hf. sem höfðu
verið greiddar inn á orlofsreikning í
Sparisjóði Súðavíkur féllu niður og
voru ávaxtaðar í annarri bankastofn-
un án samráðs við stéttarfélag
starfsmanna.
Að halda því fram að þeir feðgar
hafi rekið sjóðinn sem sitt eigið
fyrirtæki er ekki svaravert. Stjórn
Sparisjóðs Súðavíkur stjórnar sjóðn-
um og afgreiðir lánsumsóknir en
þrír fulltrúar frá eigendum og tveir
skipaðir af sýslunefnd N.-ísafjarðar-
sýslu sitja í stjórn.
Frá stjórn sjóðsins hef ég alltaf
heyrt að stefna Sparisjóðs Súðavíkur
í lánamálum væri sú að lána íbúum
sveitarfélagsins til kaupa á eigin
húsnæði með það að markmiði að
Heimilist./húsg. 10.300 22.600
Blómabúðir 1.400 2.900
Apótek 3.900 4.800
Snyrtiv.versl. 750 1.600
Aðr.sérversl. 5.000________12.200
Samtals: 83.300 148.000
Auðsjáanlega eru það bókabúð-
irnar sem auka sölu sína hlutfallslega
lang mest í desember, þ.e. nær
fjórfalda veltu sína frá næstu mánuð-
um á undan. Margar tegundir sér-
verslana ná um tvöfaldri sölu eða
meira í jólamánuðinum og matvöru-
verslanir um þriðjungs aukningu.
Jólainnkaupanna gætir minnst í
sjoppum og apótekum.
Tekið skal fram að þessi skipting
byggist á flokkun verslana en ekki
vörutegunda og gefur því ekki alveg
rétta mynd af kaupum meðalfjöl-
skyldunnar á hverjum vöruflokki.
T.d. fatnaður, skór eða bækur sem
keypt er í markaði eða kaupfélagi
(blandaðri verslun) kemur fram þar,
en ekki undir tölum fata-, skó- eða
bókabúða. Sama er að segja um
efla og styrkja byggð í sveitarfélag-
inu. Þykir mér því miður að ákveðnir
aðilar skuli vinna að því leynt og
ljóst að rakka þá menn niður sem
vilja sveitarfélagi sínu vel og hafa
skilað óeigingjörnu starfi auk þess
að þeir hinir sömu aðilar skuli reyna
að rífa það niður sem náðst hefur að
byggja upp í sveitarfélaginu og er
slík framkoma þeim sem hana sýna
einungis til hnjóðs og vansæmdar.
Sigríður Hrönn
Elíasdóttir
Höfundur greinarinnar er oddviti Súða-
víkurhrepps.
Athugasemd
Við flytjum fréttir af margvísleg-
uni málum. Hvað vakir fyrir okk-
ur þegar þær eru skrifaðar? Jú,
greina frá staðreyndum. Fullyrð-
ingum oddvitans um rangtúlkanir
og rógburð vísum við til föður-
húsanna. Að við höfum rangtúlk-
að það sem viðmælendur okkar
sögðu, cr rangt. Að Tíminn
stundi rógburð er ekki svaravert.
Oddvitinn og aðrir þeir er viðhaft
hafa slík ummæli í garð Tímans
æltu hcldur að útkljá þau ntál sín
á milli vestra. Fréttastj.
tóbak og sælgæti sem getur verið
keypt í talsverðum mæli í matvöru-
verslunum, sem einnig selja t.d.
hreinlætisvörur og fleiri hluti. Inn-
kaup í matvöruverslun þýða því
ekki eingöngu matvörur. -HEI
Kjara-
málin
íhnút
Samningaviðræður, bæði á al-
menna vinnumarkaðnum og milli
BHMR og ríkisins, standa nú
fastar. Fjármálaráðherra hefur
boðið skammtímasamning með
beinni krónutöluhækkun um eitt
til tvö þúsund krónur sem for-
maður BHMR hefur ekki viljað
ræða.
Engir fundir hafa verið boðaðir
í deilunni á næstunni og því er allt
útlit fyrir að verkfall 11 félaga
háskólamenntaðra ríkisstarfs-
manna skelli á á fimmtudaginn
kemur, þann 6. apríl.
Indriði H. Þorláksson hefur
sagt að viðræður þær sem farið
hafa fram milli deiluaðila til þessa
hafi verið tilgangslitlar þar sem
kröfur hinna háskólamenntuðu
hafi verið afar ómótaðar og lítið
í þeim til að festa hendur á.
Á almenna vinnumarkaðnum
er þá sögu að segja, að fundur
sem vera átti í gær milli samninga-
nefnda ASÍ og VSÍ féll niður og
hittast aðilar ekki fyrr en á mánu-
daginn kemur.
I þeim viðræðum sem fram
hafa farið hafa verið rædd ýmis
hliðaratriði sem tengjast kjörun-
um, en engar beinar kaupkröfur
lagðar frani og þaðan af síður
gagnkröfur.
Það er mál þeirra sem til
þekkja að fyrst samningar ekki
tókust fyrir páska, þá fari aðilar
hins almenna vinnumarkaðar sér
hægt því hvorir trveggja hyggist
sjá hver framvindan verður í
viðræðum BHMR og ríkisins.
Flest bendir því til að nýir
kjarasamningar sjái ekki dagsins
ljós á næstunni. -sá
Hinn þröngi vegur dyggðarinnar