Tíminn - 31.10.1989, Blaðsíða 6

6 Tíminn
Þriðjudagur 31. október 1989
Titniim
MÁLSVARIFRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinnog
____Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri:
Ritstjórar:
Aöstoðarritstjóri:
Fréttastjórar:
Auglýsingastjóri:
Kristinn Finnbogason
Indriöi G. Þorsteinsson ábm.
IngvarGíslason
OddurÓlafsson
Birgir Guömundsson
EggertSkúlason
SteingrímurGíslason
Skrifstofur: Lyngháls 9, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasími:
680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn, fréttastjórar
686306, íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot:
Tæknideild Tímans. Prentun: Blaðaprent h.f.
Frá og meö 1. ágúst hækkar:
Mánaðaráskrift í kr. 1000,-, verö í lausasölu í 90,- kr. og 110,- kr. um
helgar. Grunnverð auglýsinga kr. 660,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Einhliða kynning á EBE
Svokölluð Samstarfsnefnd atvinnulífsins um evrópska
samvinnu fékk Félagsvísindastofnun Háskóla íslands til
þess að kanna hver sé þekking íslenskra kjósenda og
skoðun þeirra á Evrópubandalaginu, Fríverslunarsam-
tökum Evrópu og þróun Evrópumálefna yfirleitt.
Könnunin leiddi í ljós víðtækt þekkingarleysi almenn-
ings á þessum málum. Niðurstaðan ber með sér að stór
hluti þjóðarinnar veit riánast ekkert um eðli, skipulag
og markmið Evrópubandalagsins og hefur auk þess afar
óljósar hugmyndir um Fríverslunarsamtök Evrópu
(EFTA), sem íslendingar hafa verið aðilar að í næstum
tvo áratugi og íslenski utanríkisráðherrann er í sérstöku
forsvari fyrir fram að áramótum samkvæmt hringrásar-
reglu um forsætið hjá ráðherrastjórn samtakanna.
Hefur Jón Baldvin stýrt ráðherrastjórninni af áhuga og
myndarskap undanfarna fjóra mánuði.
Þrátt fyrir þekkingarleysið á grundvallaratriðum
varðandi stjórnskipulag Evrópubandalagsins stendur
ekki á því að ótrúlega margir íslendingar telja óumflýj-
anlegt að ísland gerist aðili að þessu bandalagi, sem
krefst þess af aðildarþjóðum að þær afsali fullveldi sínu
í veigamiklum málum.
Það kemur sem sé í ljós að keimurinn af þeirri
umræðu sem átt hefur sér stað um þessi málefni hefur
síast þannig inn í hug almennings að Evrópubandalagið
fær á sig þá mynd að vera skjaldborg um hagvöxtinn,
velsældina, lýðræðið, alþjóðahyggjuna, friðinn og
frelsið. Umræðan gengur út á það að sýna fram á að
aðild að Evrópubandalaginu sé leið auðs og hagsældar,
að standa utan við EBE býður heim einangrun og
fátækt.
Heyrst hefur að litlar umræður hafi átt sér stað hér á
landi um þessi mál. Það er ekki rétt. Frásagnir af
evrópsku sameiningartali hefur fyllt fjölmiðla um langt
árabil og aldrei meira en undanfarna mánuði. Hitt er
annað mál að öll þessi umræða er einhliða síbylja, borin
uppi af áróðurskrafti tæknikrata og nýkapitalista, sem
orðnir eru áhrifamesta valdastétt í landinu og stendur
víða fótum.
Það hefur einkennt málflutning um Evrópubandalag-
ið, að hann snýst eingöngu um ætlaðan efnahagsávinn-
ing af þessum samtökum. Þessi einhæfni stafar að
sjálfsögðu af því hverjir það eru sem móta umræðuna.
Fólk er látið trúa því að sameining þjóða í bandaríki
Evrópu sé eitt allsherjar velferðarmál og peningaspurs-
mál, ópólitískt hagfræðilegt og verkfræðilegt stað-
reyndatal með óyggjandi útkomu eins og reikningsdæmi
í barnaskóla.
Lögfræðileg, sagnfræðileg og pólitísk umfjöllun hefur
algerlega orðið út undan í þessari íslensku Evrópuum-
ræðu. Af þeim sökum er íslenska þjóðin m.a. gerð
fákunnandi um stjórnskipulag Evrópubandalagsins,
hvernig völdum er skipt og hvernig ákvarðanir eru
teknar og hvernig pólitísk þróun þess er og hlýtur að
verða.
Þessi tilhneiging til að aftengja umræður um Evrópu-
málefni almennum stjórnmálum, þjóðrækni- og sjálf-
stæðismálum, er ekki annað en svik við lýðræðið, sem
stjórnmálamenn eiga að láta til sín taka, því að þetta er
þeirra mál.
Upplýsingastarfsemi og umfjöllun um Evrópubanda-
lagið, EFTA og önnur Evrópumál verður að endur-
skoða. Stjórnmálamenn þurfa að taka þessi mál í sínar
hendur, enda eru Evrópumálin eins pólitísk og nokkurt
málefni getur orðið.
lllllllllllllllllí GARRI nijilliilliliiliii;;,::;:.:..,,.. — ..... .... ... -
KYNID ER GOTT
Ráðunautar Búnaðarfélagsins
þinguðu í Hveragerði um helgina
og brugðust ókvæða við hrossa-
ræktarbók eftir Jónas Kristjáns-
son, rítstjóra DV. Bók þessi er
sögð mikil að vöxtum, og skortir
hvorki töflur eða númer á stóðhest-
um, þótt allt sé þar sagt með
leikmannsbragði, eins og ráðnaut-
arnir tiunduðu á fundinum. Jónas
hefur um langt skeið fúnderað í
rollukjöti og rollukjötsprísum. Nú
ryðst hann fram á stóðvöllinn held-
ur vígalegur eftir umræðum á
Hveragerðisfundinum að dæma.
Er þá ekkert eftir af þremur höfuð-
greinum landbúnaðarins nema
beljurnar. Má eflaust vænta þess
að út komi einhverskonar rít um
beljur frá hendi Jónasar, sem veit
allt betur um landbúnað en þeir
sem hann stunda, eða hafa lært til
hans. Jónas mun hafa fengið sér
hesta fyrir tveimur árum og er
farínn að ríða út. Varla getur svo
óvanur maður setið gæðinga að
nokkru gagni, svo líklegt er að
hann hafi fengið hesta sína af
hógværu kyni og haldi síðan að það
kyn sé unginn úr hrossræktinni.
Hrossabóndi DV
Svo mikið er vist að þeir sem
hafa með hrossarækt að gera á
vegum Búnaðarfélagsins eru ekk-
ert hrífnir af þessari tölvuútskríft
Jónasar og framtaki. Síðan Gunnar
Bjarnason, frændi Jónasar, skríf-
aði Ættbók og sögu íslenska
hestsins, sem um margt er hið
ágætasta verk, hefur Búnaðarfé-
lagið haft með útgáfu á dómum um
hross að gera. En Jónas er ekki
ánægður með þær niðurstöður og
telur dómana varasama. Fer hann
í bók sinni beint inn í mál, sem
hefur löngum valdið deilum meðal
hestamanna, enda er ritstjórínn
næsta fundvís á slflc viðfangsefni.
Varla hefur hann skrífað bók sína
til að setja niður deilur, og þær
tilvitnanir í formála bókar hans,
sem birtar hafa veríð opinberlega,
benda eindregið til þess, að eftir að
rítstjórínn gerðist hrossabóndi hafl
honum skilist að ■ hrossum og
hrossarækt værí að flnna næg rífr-
ildisefni.
Þrír liðir á lærlegg
Eins og Gunnar frændi hans, en
þeir eru báðir komnir af Kristjáni
í Stóradal, er rítstjórínn hrífinn af
Homafjarðarkyni. Afkomendur
Óðu-Rauðku hafa veríð ræktaðir
áfram og eru nú orðnir að glæsileg-
um hrossastofni. Það þýðir hins
vegar ekki að aðrír stofnar séu
ómerkir. Öfgamenn í hrossarækt
hafa tilhneigingu til að ofgera í hóli
sínu um einstök kyn. Gunnar
Bjarnason var mikill áróðursmað-
ur Homfirðinganna. Jónas er dott-
inn ■ Hornfírðingana líka. Þetta
virðist vera ættgengt. Það er ósköp
huggulegt, og einnig það, að enn
skuli íslendingum geta hitnað ■
hamsi út af hrossum. Svona ætt-
gengni er svo sem ekkert eins-
dæmi. Guðmundur frá Miðdal
málaði mynd af hestum ■ leik og
hékk myndin lengi uppi á Hótel
Kea og hangir þar kannski cnn.
Einn hesturínn var með lið á lær-
legg rétt fyrír ofan hækil. Seinna
málaði Erró sonur hans krítarmynd
af hesti sem líka var með þríðja lið
á lærlegg. Ekki voru þeir feðgar
komnir af Krístjáni í Stóradal.
Snerpa, þol og flýtir
Jónas Krístjánsson, læknir og
afi ritstjórans, þurfti að nota hesta
við löng og ströng ferðalög sín um
víðáttu mikið hérað. Á vetram gat
hann ferðast á léttum, innfluttum
sleða. En á sumrín fór hann ríðandi
og reið þá hratt. Alveg er víst, að
Jónas hefur átt hross sem voru af
Svaðastaðakyni, og þau hafa nýst
honum vel. Eitt af góðu hrossunum
hans Jónasar var lftil hryssa, sem
fólk sagði síðar að hefði veríð svo
mikið skeiðhross, að þegar henni
var hleypt teygði hún sig þannig á
skeiðinu, að varla sá undir kvið
hennar. Þá vora hross höfð til nota
og mat á þeim miðaðist við snerpu
þeirra, þol og flýti. í dag er hins
vegar riðin einskonar skrautreið á
Seltjarnarnesinu og annarsstaðar.
Þar fer vel hinn tignarlegi svipur
Bjarnarnessstofnsins, einkum þeg-
ar horft á hlið hestanna. Þetta kyn
er stælt ■ stórvötnum Skaftafells-
sýslna, en um flýti þess er minna
talað.
Jónas, afi rítstjórans, þurfti oft
að bjarga mannslífum. Þá gat
skeiðhryssan mikla komið ■ góðar
þarfir. Þá var ekki spurt að stærð
skepnunnar eða hátignarlegum
vangasvip undir manni. Þá var það
hraðinn og þolið sem skipti máli.
Aftur á móti hefði þetta litla hross
varla staðið upp úr vatnsflaumnum
■ Skaftafellssýslum. Þess vegna er
ekkert hross og ekkert hrossakyn
öðra meira. OU hafa þau sína
kosti. Engu að síður hafa menn
gaman af að deila um ágæti sinna
stofna. Og hvar sem deilna er von
er ritstjóri DV kominn á Homfirð-
ingum sínum til að auka adrenalín-
ið ■ hrossaræktarráðunautum Bún-
aðarfélagsins. Garri
OG BREITT
íslenskt húsbréfakerfi
Fátt lýsir betur andstæðunum í
íslenskri fjármála- og bankapólitík
margra áratuga en, að samtímis
því sem þjóðin gerði meira en að
byggja yfir sjálfa sig, ef mælt er í
samanlögðu steinsteypumagni og
fermetrum, tókst íslenskri efna-
hagssnilld aldrei að koma á skil-
virku húsnæðiskerfi að hætti þjóða
sem íslendingar vilja bera sig sam-
an við.
Litrík framganga
Um áratugi hafði húsnæðislána-
kerfið ekkert eiginlegt heildar-
skipulag, heldur stóð ýmist í stað
eða valt áfram á ýmiss konar
reddingum frá ári til árs, þangað til
húsnæðislöggjöfin frá 1986 kom til
skjalanna. Þá tókst samkomulag
milli launþegasamtaka, vinnuveit-
enda, ríkisstjórnar, Alþingis og
ýmissa fjármálastofnana um að fá
lögfest útlánaskipulag, sem hafði á
sér helstu einkenni félagshyggju og
félagslegra úrræða.
En ekki hafði þetta nýja kerfi
fyrr verið lögfest og hlotið mikið
lof forystumanna launþegastéttar-
innar en að áhrifamenn með félags-
málaráðherrann sjálfan í broddi
fylkingar tóku að krefjast þess að
nýja kerfið yrði afnumið áður en
það var tekið til starfa. Þrátt fyrir
skrautlega hegðun sumra stjórn-
málamanna upp á síðkastið, var
þessi framganga Jóhönnu Sigurð-
ardóttur í húsnæðismálum með því
litríkasta sem um getur.
Orðabókarþýðing
Það var yfirlýst stefna félags-
málaráðherra og aðalmetnaðarmál
að afnema nýja húsnæðisskipulag-
ið frá 1986. Til þess að einkenna
meinta ágalla kerfjsins sém mest
var það uppnefnt „gamla kerfið“,
Jóhanna Sigurðardóttir félags-
málaráðherra.
þótt enn væri það ekki miklu eldra
en reifabarn. Lausnarorð félags-
málaráðherra var að koma skyldi
upp svonefndu „húsbréfakerfi" og
það svo rækilega að öll almenn
lánastarfsemi á sviði húsnæðismála
skyldi vera í því formi. Ekki er að
sökum að spyrja að sjálft orðið
„húsbréf" mun vera orðabókar-
þýðing úr dönsku, þótt vandasam-
ara hafi reynst af ýmsum ástæðum
að koma efni dönsku húsbréfanna
yfir á íslensku, samhæfa það ís-
lenskum aðstæðum.
Endir þeirrar garpslegu viður-
eignar sem átti sér stað á Alþingi í
fyrravetur um húsnæðismál varð sá
að samþykkt var að taka upp
sérstakt húsbréfakerfi sem hliðar-
grein í starfsemi Húsnæðisstofnun-
ar. Þetta var eftir atvikum góð
lausn, sem áreiðanlega hefði verið
hægt að koma á fyrr og með minni
fyrirhöfn en varð ef félagsmálaráð-
herra hefði sýnt af sér ögn minni
hetjuskap og örlítið meira raunsæi
í málatilbúnaði og samskiptum við
annað fólk. En auðvitað verður
hetjulundin að hafa sinn gang.
Hliðargrein í kerfinu
Lagaákvæðin um húsbréfakerfi
koma til framkvæmda 15. nóv. nk.
Kerfinu er ætlað að gilda um kaup
eldra húsnæðis. Þeir umsækjendur
um húsnæðislán sem sótt hafa um
fyrir 15. mars 1989 hafa forgang
næstu sex mánuði. Frá 15. maí
1990 verður kerfið öllum opið. Þá
er komið að þeirri stóru stund,
hversu stór og öruggur markaður
verður fyrir viðskipti með þessi
bréf, því að ekki seljast þau sjálf-
krafa, og þá mun koma í ljós hvaða
kjörum seljendur bréfanna verða
að sæta af hálfu markaðarins, m.a.
hvort þetta verða affallaviðskipti í
stórum stíl.
Verðbréfaviðskipti af þessu tagi
eru í sjálfu sér ekki forkastanlegur
viðskiptamáti. Hins vegar eru
svona viðskipti fjarlæg öllum þorra
fólks, þau henta ekki öllum og eru
sumum ógeðfelld. Flestir vilja
ganga hreint að sínu í húsnæðis-
káupum og kæra sig ekki um að
standa í braski með þau fremur en
aðrar lífsnauðsynjar. Það fólk mun
fyrst og fremst halla sér að hinu
almenna og félagslega skipulagi
húsnæðiskerfisins. Hins vegar mun
húsbréfadeildin verða kjörland fyr-
ir útsjónarsamt fólk með góð
sambönd, sem ýmist hefur ánægju
af því að vera sífellt að skipta um
einbýlishús eða aðrar ástæður gera
slíkt eðlilegt. Vonandi hallast þó
ekki allt kerfið á þá hliðina, heldur
takist að sj á svo um að húsbréfavið-
skiptin verði fleirum að gagni.
I.G.