Morgunblaðið - 20.03.2007, Blaðsíða 26

26 ÞRIÐJUDAGUR 20. MARS 2007 MORGUNBLAÐIÐ
Einar Sigurðsson.
Styrmir Gunnarsson.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
STEFNA FJÓRÐUNGS
ÞJÓÐARINNAR?
Vinstrihreyfingin – grænt fram-boð hefur mikinn meðbyr þessadagana samkvæmt niðurstöðum
skoðanakannana. Um fjórðungur þjóð-
arinnar og um þriðjungur kvenna seg-
ist myndu greiða flokknum atkvæði sitt
í þingkosningum. Hátt í 60% lands-
manna geta hugsað sér að VG setjist í
ríkisstjórn að kosningum loknum, sam-
kvæmt könnun Gallup fyrir Morgun-
blaðið og RÚV.
Fylgisaukning VG er vafalaust til-
komin vegna áherzlu flokksins á um-
hverfismál annars vegar og jafnrétt-
ismál hins vegar. Þetta eru þau mál
sem flokkurinn hefur lagt mesta
áherzlu á og eiga augljóslega góðan
hljómgrunn.
En hver er stefna VG í öðrum mál-
um? Hvernig ætlar flokkurinn til dæm-
is að tryggja áframhaldandi atvinnu-
uppbyggingu og hagvöxt á Íslandi?
Hvernig ætlar hann að standa undir
þeim stórauknu útgjöldum til velferð-
armála sem hann boðar?
Kjósendur þurfa varla að velkjast í
vafa um að VG vill hækka skatta.
Flokkurinn hefur verið á móti skatta-
lækkunum ríkisstjórnarinnar og boðaði
í eldhúsdagsumræðum á þingi „skatt-
kerfi sem er öflugur burðarás sam-
neyzlunnar, skattkerfi sem er nýtt til
tekjuöflunar og til að draga úr mis-
skiptingu.“ Í röðum VG er skilningur á
því að lækkun skatthlutfalla geti jafn-
vel orðið til þess að auka umsvif í þjóð-
félaginu og hækka skatttekjur ríkis-
sjóðs mjög takmarkaður.
VG vill ekki stóriðju, það hefur ekki
farið framhjá neinum. En flokkurinn
hefur líka horn í síðu þeirrar atvinnu-
greinar, sem lagt hefur einna mest til
verðmætasköpunar á Íslandi undanfar-
in ár og stendur með skattgreiðslum
sínum undir t.d. framlagi ríkisins til
allra háskóla landsins. Þetta er fjár-
málageirinn, sem þingflokksformaður
VG vildi helzt að færi úr landi „fyrir
meiri jöfnuð og félagslegt réttlæti“.
Frjálsir fjármagnsflutningar á milli
landa hafa gert íslenzku útrásina
mögulega, þar með talinn ævintýraleg-
an vöxt fjármálageirans. Í stefnu VG
segir: „Koma verður með sérstakri
skattlagningu eða alþjóðlegum reglum
í veg fyrir spákaupmennsku með fjár-
magn heimshorna á milli.“ Flokkurinn
er líka á móti reglum Heimsviðskipta-
stofnunarinnar um frjálsa verzlun
nokkurn veginn eins og þær leggja sig
og vill „umbylta“ þeim.
VG er forsjárhyggjuflokkur; hann
telur sjálfsagt að í skólakerfinu ríki
fjölbreytni og frelsi „fagfólks“, þ.e.
starfsmanna hins opinbera, til að velja
á milli „viðurkenndra skólastefna“ en
hann hefur allan fyrirvara á að for-
eldrar geti valið á milli skóla fyrir börn
sín, hvað þá á milli einkarekins skóla
eða skóla hins opinbera.
VG tortryggir einkaframtakið al-
mennt og yfirleitt. Flokkurinn hefur
verið á móti nokkurn veginn allri
einkavæðingu og vill, ef marka má gild-
andi stefnu hans, snúa einkavæðingu
Símans við og þjóðnýta símaþjónustu
upp á nýtt.
VG er á móti samningnum um Evr-
ópska efnahagssvæðið, á móti Scheng-
en-samstarfinu og á móti aðild Íslands
að NATO, varnarbandalagi vestrænna
ríkja. VG er reyndar líklega almennt á
móti fleiru en flokkurinn er með.
Er allt þetta stefna, sem fjórðungur
Íslendinga getur skrifað upp á – eða
sætt sig við? Í kosningabaráttunni,
sem framundan er, verða frambjóðend-
ur VG að útskýra fleiri stefnumál
flokksins en þau sem mestra vinsælda
hafa notið að undanförnu.
HAGVÖXTUR 21. ALDAR
Víglundur Þorsteinsson, stjórnarfor-maður BM Vallár, flutti athyglis-
vert erindi á Iðnþingi fyrir nokkrum
dögum. Í erindi þessu leitaðist Víglund-
ur við að sýna fram á að hagvöxtur á Ís-
landi á 21. öldinni mundi grundvallast á
miklum vexti í íslenzkum orkuiðnaði.
Víglundur hélt því fram, að upphafið
að endalokum olíuhagkerfisins væri
hafið. Eftirspurn eftir olíu yxi hratt og
verðið hækkaði ekki sízt vegna þess, að
þjóðir Asíu hefðu byrjað mikla sókn til
bættra lífskjara. Um 4,5 milljarðar
manna væru á hraðferð til að bæta lífs-
kjör sín og Víglundur spurði hvort það
gæti gerzt án þess að lífskjör Vestur-
landabúa skertust á sama tíma a.m.k.
fyrst um sinn.
Endalok olíunnar í hagkerfi heimsins
nálguðust hraðar en menn hefðu áður
gert ráð fyrir.
Víglundur Þorsteinsson sagði í erindi
sínu á Iðnþingi að úrlausnarefni okkar
Íslendinga á þessari öld væru ekki
hvort við nýttum orkulindir okkar held-
ur hvernig og með hvaða hraða. Við Ís-
lendingar þyrftum að ræða og leysa
ágreining okkar um nýtingu orkulinda
þjóðarinnar í þessu samhengi.
Heildarvatnsafl á Íslandi væri talið
nema um 30 þúsund GWST og með
stækkun álversins í Straumsvík yrði
búið að ráðstafa um 20 þúsund GWST
til stóriðju, sem væri þó tímabundin
ráðstöfun. Víglundur lýsti þeirri skoð-
un, að í ljósi reglunnar um sjálfbæra
þróun ætti ekki að ráðstafa vatnsafli
frekar til orkufreks iðnaðar að svo
stöddu.
Hins vegar væri áætluð stærð ís-
lenzkra jarðhitabelta talin vera um 30
þúsund GWST og nýting þeirra
skammt á veg komin.
Röksemdafærsla Víglundar Þor-
steinssonar byggist á því, að fiskurinn
hafi verið aðaluppistaða hagvaxtar á
síðustu öld en orkan verði það á þessari
öld.
Það er sjaldgæft að reynt sé að skapa
þá yfirsýn yfir þróun heillar aldar sem
framundan er, á þann veg, sem Víg-
lundur Þorsteinsson gerði í umræddu
erindi. Slík yfirsýn er hins vegar for-
senda fyrir því að við tökum réttar
ákvarðanir.
Í ljósi átaka og deilna um virkjanir og
stóriðju á undanförnum árum og ára-
tugum er það áreiðanlega rétt hjá Víg-
lundi Þorsteinssyni, að við þurfum að
ná samkomulagi um það hvernig við
ætlum að nýta þá orku, sem við ráðum
yfir, á sama tíma og gamlir orkugjafar
eins og olía eru á undanhaldi.
Þetta er athyglisverð nálgun og
spurning, hvort hægt er að beina þjóð-
félagsumræðunum í þennan farveg.
Það væri t.d. fróðlegt að heyra við-
brögð umhverfisverndarsinna við þeim
hugmyndum, sem Víglundur Þorsteins-
son setti fram á Iðnþingi.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Eftir Guðna Einarsson
gudni@mbl.is
TEKJUAUKI Hafnfirðinga vegna
stækkunar álvers Alcan í Straums-
vík og að meðtöldum heildartekjum
Straumsvíkurhafnar yrði 3,4–4,7
milljarðar króna, að mati Hag-
fræðistofnunar Háskóla Íslands.
Það svarar til 140-200 þúsund
króna á hvern Hafnfirðing. Tekju-
auki bæjarins á hverju ári er met-
inn verða 170–230 milljónir kr. eða
6–9 þúsund kr. á hvern Hafnfirð-
ing. Þessar tölur sýna núvirtar
tekjur sem Hafnfirðingar munu
hafa af því að stækka álverið um-
fram það að nýta þetta svæði undir
aðra atvinnustarfsemi.
Fasteignaskattar vegna stækk-
unar álversins vega þyngst í tekju-
auka Hafnfirðinga, en einnig skilar
aukin umferð um höfnina talsverðu.
Þá mun Hafnarfjörður spara um
560 milljónir kr. á núvirði við að há-
spennulínur verði lagðar í jörð.
Verði ekki af stækkun álversins
og starfrækslu þess hætt árið 2014
gæti núvirt tekjutap Hafnarfjarð-
arbæjar orðið um 600 milljónir.
Dr. Gunnar Haraldsson for-
stöðumaður Hagfræðistofnunar
kynnti í gær skýrslu sem unnin var
fyrir Hafnarfjarðarbæ um kostnað
og ábata Hafnfirðinga af hugs-
anlegri stækkun álversins. Hann
sagði að í skýrslunni væri ekki litið
til svæðisbundinna áhrifa sem
stækkunin kynni að hafa á hag
Hafnfirðinga á framkvæmdatíma
stækkunar og ekki heldur til þjóð-
hagslegra áhrifa vegna byggingar
álversins og virkjanaframkvæmda
vegna þess. Ekki er heldur litið til
margfeldisáhrifa álversins á störf
og tekjur í Hafnarfirði, enda er litið
svo á að þeir framleiðsluþættir sem
tengjast stækkun álvers myndu
nýtast annars staðar ef ekki verður
af stækkuninni.Greiningin tak-
markast við þann tíma sem álverið
er í rekstri og gerir ráð fyrir að
framleiðsla hefjist árið 2011 og að
álverið verði rekið í 50 ár. Í grein-
ingunni er gert ráð fyrir að skatt-
lagning Alcan verði með sa
hætti og annarra fyrirtækj
legg áherslu á að þetta er u
ábati af því að stækka álver
við að farið sé út í annars k
rekstur eða landið nýtt á an
konar hátt,“ sagði Gunnar.
Ekki er tekið tillit til um
isskaða sem hlýst af stækk
versins í skýrslunni og ekk
reynt að meta ábata af því
Ísallínu og Kolviðarhólslínu
heldur ávinning af minnkun
ingarsvæðis. Í skýrslunni s
Hafnfirðingar verði að veg
ann af stækkun álversins á
umhverfistjóni sem fylgir s
þ.e. mengun, sjónrænum á
eða raski sem hlýst af flutn
Tekjuauki af stæ
Alcan yrði 3,4–4
Álversstækkun
skilar Hafnarfirði
meiru en önnur
starfsemi á lóðinni
Kynning Skýrsla Hagfræðistofnunar um kostnað og ábata Hafnf
Í FORUSTUGREIN Morg-
unblaðsins 13. mars sem ber heitið
„Kraftur Vestfirðinga“ er fjallað um
borgarafundinn sem haldinn var á
Ísafirði sl. sunnudag. For-
ustugreinar skrifa oft-
ast menn sem ekki
þora að koma fram
fyrir samborgara sína
undir nafni, og eru fyr-
ir þær sakir minni
menn en ella, ef ekki
litlir menn. Vestfirð-
ingar eru vissulega
kraftmikið fólk og sitja
ekki þegjandi undir
rangfærslum og rök-
leysum Morgunblaðs-
ins né annarra ef því
er að skipta.
Í eftirfarandi tilvitn-
unum í forystugreinina eru rang-
færslur sem þurfa leiðréttingar við:
Rangfærsla 1
„Af frásögnum af fundinum að
dæma var stjórnvöldum að flestu
leyti kennt um og flestar þær hug-
myndir og kröfur, sem viðraðar voru
á fundinum, gengu út á aukin rík-
isútgjöld eða ríkisafskipti af einu
eða öðru tagi til að rétta hlut Vest-
fjarða.“
Rangt er að stjórnvöldum, sem
eru Alþingi, ríkisstjórn og einstakir
ráðherrar, hafi að mestu leyti verið
kennt um núverandi stöðu byggðar
og atvinnulífs á Vestfjörðum, heldur
alfarið. Til fundarins var boðað til að
ræða aðkomu, orð og efndir einmitt
þessara aðila að tilveru Vestfirðinga.
Hið þróttmikla atvinnulíf sem ein-
staklingsframtakið vissulega stend-
ur undir víða í landshlutanum var
ekki til umræðu sérstaklega, enda
efni í annan fund og sérstakrar
skoðunar út af fyrir sig, þar sem
landsmönnum væri gerð grein fyrir
því að Vestfirðingar eru engir sveit-
arómagar og sjá mikla framtíð í því
að lifa hér og starfa og takast á við
margvísleg verkefni, þar með talið
að græða fé. Hér býr kraftmikið fólk
og svo hefur verið alla tíð.
Fundurinn var að ræða þau skil-
yrði sem þessum einstaklingum eru
sköpuð til að byggja upp og reka
þróttmikið atvinnulíf á
Vestfjörðum. Skilyrðin
sem þurfa að vera fyrir
hendi til þess að ein-
staklingarnir og ein-
staklingsframtakið fái
notið sín. Skilyrðin
sem þurfa að vera fyrir
hendi til þess að
„…meginstefið í inn-
anlandsstefnunni verði
bundið við hlut ein-
staklingsins. „…og svo
hægt sé að tryggja
„…sjálfstæða og þrótt-
mikla einstaklinga“,
svo þeir geti verið „…kjölfestan í
frjálsu og öflugu atvinnulífi…“ eins
og skrifað stendur í sjálfstæðisstefn-
unni eins og hún er nú birt á vefsíðu
Sjálfstæðisflokksins.
Rangfærsla 2
Rangt er að flestar þær hug-
myndir og kröfur sem viðraðar voru
á fundinum gangi út „á aukin rík-
isútgjöld og aukin ríkisafskipti til að
rétta hlut Vestfjarða“. Engin slík
hugmynd né krafa var þar sett fram.
Einungis var farið fram á að við þeg-
ar yfirlýstar aðgerðir byggðastefn-
unnar verði staðið. Afgreiðsla á
þeim kröfum eru sannarlega ríkisaf-
skipti af þeirri einföldu ástæðu að
ríkisútgjöld þarf að ræða við ríkið.
Það mál getum við ekki rætt við
annan aðila. Enginn á fundinum
hvorki nefndi né ýjaði að auknum
ríkisafskiptum af frelsi einstakling-
anna til að njóta sín í því að byggja
upp öflugt atvinnulíf eða aðhafast
hvaðeina sem það frelsi annars gef-
ur tilefni til. Hafi greinarhöfundur
lesið það af frásögnum þá er farið
rangt með, eða hann les mál manna
með gleraugum frasatrúarm
frjálshyggjunnar.
Rökleysan
Í umræddri forystugrein
ennfremur: „Það er út af fy
ekkert, sem segir að ekki m
einhverja starfsemi hins op
á land, sérstaklega ef um ný
semi er að ræða. Fjarskipta
hefur gert fólki kleift að vin
störf hvar á landinu sem er
vafalaust ekki sízt við í opin
þjónustu. Hitt er svo annað
opinber störf munu aldrei v
undirstaða byggðar eða atv
neinu landi eða landshluta.
vænleg byggðarlög byggjas
þróttmiklu atvinnulífi, sem
framtakið stendur undir.“
Hér er okkur boðið upp á
semdafærslu að opinber stö
ekki undir byggð í neinu lan
landshluta. Í fyrsta lagi hef
ekki verið haldið fram af há
firðinga að opinber störf æt
standa undir byggð, hvorki
annars staðar. Við gerum e
kröfu um að opinberum stö
sem eru ekkert annað en þa
sem þegnarnir hafa sammæ
að greiða fyrir sameiginleg
látlega skipt niður á byggði
landinu.
Hvaða störf standa undir
höfuðborgarsvæðinu? Eru
Kraftar Morgunblaðsins – v
Eftir Einar Hreinsson »Ef greinarhöfuhefði til þess k
og heilindi ætti ha
viðurkenna það að
flutningur opinber
starfa út á landby
ina sé andstæður
munum Reykvíkin
og nærsveitunga
þeirra.
Einar Hreinsson