Morgunblaðið - 19.07.2007, Page 6

6 FIMMTUDAGUR 19. JÚLÍ 2007 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
UNDIRBÚNINGUR er nú hafinn að
uppsetningu minnisvarða um Bríeti
Bjarnhéðinsdóttur kvenréttinda-
konu á horni Amtmannsstígs og
Ingólfsstrætis. Þar er nú verið að
snyrta og rýma til fyrir minnisvarð-
anum og hafa meðal annars nokkur
gömul tré verið söguð niður. Að
sögn Arnar Sigurðssonar, sviðs-
stjóra umhverfissviðs Reykjavík-
urborgar, þótti tilvalið að fegra
reitinn af þessu tilefni og voru því
m.a. trén tekin til að minnismerkið
fengi betur notið sín.
„Það voru þarna um fjögur tré
fjarlægð því þau ýmist stóðu of þétt
saman, of nálægt húsvegg eða voru
bara hreinlega orðin léleg,“ segir
Örn. Í miðborginni standa þónokk-
ur stór og reisuleg tré og eru sum
þeirra friðuð. Það á hins vegar ekki
við um trén við Amtmannsstígsreit-
inn og segir Örn hugsanlegt að
fleiri verði fjarlægð. „Íbúar í kring
hafa óskað eftir að við tökum fleiri
tré en við höfum ekki alveg fallist á
það ennþá. Það gæti þó verið að tvö
til þrjú í viðbót yrðu tekin.“
Það er Ólöf Nordal myndlist-
armaður sem hannar minnismerkið
um Bríeti Bjarnhéðinsdóttur, en
undirbúningsstarfið var leitt af
Kvennasögusafni, Rannsóknarstofu
í kvenna- og kynjafræðum og Kven-
réttindafélagi Íslands, sem fagnar
einmitt 100 ára afmæli sínu í ár.
Þorbjörg Inga Jónsdóttir, formað-
ur KRFÍ, segir minnisvarðann gjöf
ríkisins til félagsins og þjóðarinnar
til að minnast þess brautryðjanda-
starfs sem Bríet vann í kvenrétt-
indamálum. „Á lýðveldisafmælinu
2004 var haldið sérstakt málþing
um kvenréttindamál á fyrsta ára-
tug síðustu aldar og þá ákvað rík-
isstjórnin að minnast Bríetar með
þessum hætti,“ segir Þorbjörg.
Ýmsar staðsetningar skoðaðar
Upphaflega stóð til að varðinn
yrði afhjúpaður árið 2006, en
nokkrar tafir urðu á hugmynda-
vinnu á meðan leitað var að hent-
ugum reit. Ýmsar staðsetningar
voru skoðaðar og kom sú hugmynd
m.a. fram að reisa varðann að baki
Alþingishúsinu, þar sem Bríet flutti
fyrirlestur sinn „Um hagi og rjett-
indi kvenna“ í Bárubúð árið 1887,
en það var í fyrsta skipti sem ís-
lensk kona flutti fyrirlestur op-
inberlega. Að lokum var þó fallist á
reitinn á horni Amtmannsstígs og
Ingólfsstrætis og segir Þorbjörg
staðsetninguna mjög viðeigandi.
„Þetta er skammt frá þeim stað þar
sem Kvenréttindafélagið var stofn-
að árið 1907, en það var á heimili
Bríetar í Þingholtsstræti 18. Þetta
var sá lausi reitur sem var næst
stofnstaðnum.“
Áætlað er að minnisvarðinn verði
afhjúpaður á afmælisdegi Bríetar,
27. september næstkomandi.
Minnisvarði um Bríeti
mun rísa í miðborginni
Morgunblaðið/Sverrir
Prýði Sumir vilja meina að trén í Reykjavík myndi stærsta skóg á Íslandi.
Mörgum þykir sárt að sjá gróin tré felld, en aðrir vilja hreinsa upp órækt.
Tré hafa verið fjarlægð á reitnum þar sem reist verður útilistaverk
BJÖRGUNARSKIPIÐ Sveinbjörn
Sveinsson sótti bátinn Sæljón NS
19, sem hafði orðið vélarvana
skammt út af Leiðarhöfn í Vopna-
firði, og dró hann til hafnar.
Báturinn var að koma af hákarla-
veiðum og var með þrjá hákarla í
togi þegar hann bilaði. Einn maður
var um borð en lítil hætta á ferðum
þar sem veður var gott og stutt í
hjálp. Þetta kemur fram á frétta-
vefnum vopnafjordur.is.
Sæljónið dregið
vélarvana til
Vopnafjarðar
Morgunblaðið/Jón Sigurðsson
Vélarvana Sveinbjörn Sveinsson
með Sæljón í togi.
MANNBJÖRG varð er tveir bátar
rákust á í mynni Dýrafjarðar um
klukkan sjö á þriðjudagskvöld.
Annar bátanna sökk skömmu eft-
ir áreksturinn en maður sem var
um borð í honum komst yfir í hinn
bátinn. Sá bátur er einnig töluvert
skemmdur eftir áreksturinn en þó
var hægt að sigla honum til lands.
Einn var um borð í hvorum bát.
Báturinn sem sökk maraði í hálfu
kafi og hefur hann nú verið dreginn
til lands.
Samkvæmt upplýsingum lögregl-
unnar á Ísafirði er málið í rannsókn
og verða ekki gefnar nánari upp-
lýsingar um slysið eða tildrög þess
að sinni.
Tveir bátar
í árekstri
Eftir Andra Karl
andri@mbl.is
VANSKIL Landspítala – háskóla-
sjúkrahúss (LSH) vegna sölu lyfja
og hjúkrunarvara nema um 700
milljónum króna, samkvæmt athug-
un Félags íslenskra stórkaupmanna
(FÍS) innan aðildarfyrirtækja
sinna. Framkvæmdastjóri félagsins
segir ekkert raunhæft að gert til að
bæta rekstrarvanda stofnunarinnar
sem greiðir á milli 600 og 700 þús-
und krónur í vanskilavexti á hverj-
um einasta degi – af almannafé.
FÍS sendi í byrjun júlímánaðar
erindi til fjármálaráðherra og heil-
brigðis- og tryggingamálaráðherra
vegna þess vanda sem að steðjar.
Þar kemur m.a. fram að á fundi
sem forsvarsmenn LSH áttu með
birgjum í júnímánuði hafi komið
fram að gjaldfallnar skuldir spít-
alans, sem bera vanskilavexti, nemi
alls um 900 milljónum króna. „[Mið-
að við] 25% vexti af þeirri upphæð
má reikna með að LSH greiði um
616 þúsund krónur í vanskilavexti á
degi hverjum. Það getur ekki talist
góð meðferð á almannafé,“ segir í
erindinu.
Andrés Magnússon, fram-
kvæmdastjóri FÍS, segist hafa
þurft að senda fjögur eða fimm slík
erindi á undanförnum fimm árum.
Engin bein svör fáist frá ráðamönn-
um, en málum er bjargað fyrir
horn. „Þegar við gripum til sam-
bærilegra aðgerða í október sl. þá
var einn milljarður settur á fjár-
aukalög, en það eru aldrei neinar
varanlegar lausnir og sami vandinn
viðvarandi.“
250 milljónir á ársgrundvelli
Andrés bendir á að miðað við
árstíma sé „skuldahalinn“ óvenju
langur. Á síðasta ári hafi sami
vandi verið við lýði í lok ársins en
skuldir hafi verið að hrúgast upp
frá því í vor. „Það sem við bendum
á og þykir ankannalegt er að þess-
ari ríkisstofnun skuli vera búnar
þær aðstæður að þurfa að kné-
krjúpa fyrir viðskiptavinum sínum,
ganga á milli þeirra og reyna að
semja dráttarvexti niður. Ef við
gefum okkur að skuldirnar séu um
milljarður króna, sem er ekki fjarri
lagi, gerir það um 250 milljónir
króna á ársgrundvelli. Það er
skuggaleg upphæð.“
Reynir á þolmörk bankanna
Heildsalar LSH þurfa líkt og
aðrir að standa í skilum við sína
birgja og segir Andrés að á ein-
hverjum tíma reyni það á þolmörk
bankanna. Hann segir það skýlausa
kröfu að ráðamenn grípi í taumana,
og undrast viðbragðaleysi þeirra.
Erindið var eins og áður segir
sent í byrjun mánaðar en Andrés
hefur engin viðbrögð fengið, hvorki
frá fjármálaráðherra né heilbrigð-
isráðherra. Að vísu er Árni Mathie-
sen í sumarfríi en Andrés bendir þó
á að þrátt fyrir það séu fyrirtækin
sem eiga hlut að máli starfandi og
þurfi að greiða sína reikninga.
„Fyrirtækin þurfa að standa í skil-
um við sína birgja. Á einhverjum
tíma reynir á þolmörkin hjá bönk-
unum því fyrirtækin fjármagna jú
þessi vanskil eftir sínum leiðum, og
það kostar peninga. Það er ekki
hægt að líta svo á að þetta sé ein-
hver gróðavegur fyrir fyrirtækin.“
Andrés segir LSH ávallt fá eitt-
hvert fjármagn en alltaf sæki í
sama farið. Alvarlegast telur hann
vera að engin aðgerðaráætlun sé í
gangi til að leysa rekstrarvanda
LSH varanlega, þannig að sómi sé
að. „Það er ekki sómi að því fyrir
stjórnvöld að búa þannig um hnút-
ana að spítalinn sturti niður á milli
600 og 700 þúsund krónum á hverj-
um einasta degi í vanskilavexti af
almannafé.“
„Aldrei varanlegar lausnir
og sami vandinn viðvarandi“
Í HNOTSKURN
»FÍS sendi erindi til fjár-málaráðherra og heil-
brigðisráðherra í byrjun júlí.
»Þar er athygli vakin áskuldastöðu LSH gegn að-
ildarfyrirtækjum FÍS.
»Vanskil vegna lyfja oghjúkrunarvara nema um
700 milljónum króna.
 Landspítali – háskólasjúkrahús greiðir milli 600 og 700 þúsund krónur í vanskilavexti á dag
Morgunblaðið/ÞÖK
Skuldum vafinn Landspítalinn.
EKKI er hægt að
halda því fram að
húðkrabbamein
séu til bóta eins
og fram kom í
frétt Morgun-
blaðsins í gær þar
sem vitnað var til
fréttar Jyllands-
Posten. Bárður
Sigurgeirsson
húðsjúkdóma-
læknir segir að vissulega séu
ákveðnar gerðir húðkrabbameina
sem ekki leiði til dauðsfalla og séu
nær alltaf læknanlegar. Aftur á móti
geti húðkrabbamein eins og sortu-
æxli leitt til dauðsfalla ef ekki tekst
að greina þau nægilega fljótt. Á
bilinu þrír til sex einstaklingar látast
á ári hverju vegna sortuæxla hér á
landi samkvæmt gögnum frá
Krabbameinsfélagi Íslands. Að með-
altali greinast fimmtíu manns á ári
með sjúkdóminn, jafnmargir með
önnur húðæxli og um 170 manns með
grunnfrumukrabbamein. Grunn-
frumukrabbameinin og svokölluð
flöguþekjukrabbamein eru nær allt-
af læknanleg en skurðaðgerðir eftir
þau geta skilið eftir ör.
Sortuæxli greinast fyrr en áður
Bárður segir að húðkrabbamein,
sér í lagi sortuæxla, hafi greinst í
auknum mæli hérlendis á undan-
förnum áratugum og hlutfallslegur
fjöldi tilfella sé með því mesta í heim-
inum. „Það er eitthvað í okkar lífs-
venjum sem veldur því að sjúkdóm-
urinn er algengur hér.“ Hann segir
baráttuna við sjúkdóminn einkum
hafa skilað árangri að því leyti að
fyrr takist að greina sortuæxlin en
áður. „Það hefur tekist að gera fólk
meðvitaðra um hættuna og í yfir-
gnæfandi meirihluta tilfella er bara
um að ræða grunnæxli en þá eru lífs-
líkur fólks mjög góðar. Auðvitað vilj-
um við frekar að margir komi í skoð-
un að óþörfu en að missa af þessum
eina sem annars hefði komið of
seint.“ Hann bendir á að ólíkt mörg-
um öðrum krabbameinum sé það oft
ungt fólk fái sortuæxli.
Sem fyrr er því varað við að fólk
brenni sig í sól, sér í lagi börn og
unglingar.
Húðkrabba-
mein eru
ekki til bóta
Bárður
Sigurgeirsson
Sumar gerðir eru
hættulegri en aðrar