Rauðir pennar - 01.01.1938, Qupperneq 178

hún átti á bak a'ð sjá, að með honum vai) ljóöasvanur lítið ómerk-
ari en Fröding og Karlfeldt að eilífu þagnaður.
Dan Andersson verður lengi talinn öndvegiskáld sœnskra al-
þýðuskálda i þessa orðs réttustu og fegurstu merkingu. Þó verð-
ur hann ekki talinn til tendens- eða ádeiluskálda í venjulegum
skilningi, né honum skipað á bekk neinnar bókmenntastefnu eða
þjóðmálaskoðana. Hann var söngvarinn meðal sænskra nútíma-
skálda, sá upprunalegasti og á margan hátt glæsilegasti. Hann
var söngvari þess umhverfis, sem hann lifði og hrærðist i, og
þess fólks, er háði með lionum hina daglegu baráttu við skort
og örbirgð í nyrztu og megurstu héruðum ættlands síns. Þótt
hann væri flestum skáldum ljóðrænni, voru ljóð hans stundum
hrjúf og kaldranaleg að formi til, eins og umhverfið og fólkið,
sem hann lýsti. Þau voru myndir úr lífi félaga hans, hinna frum-
stæðu kolagerðarmanna, en myndir, er þannig voru dregnar, að
ekki varð hjá því komizt, að draga af þeim nokkrar ályktanir
um þann jarðveg, er hann var sjálfur sprottinn úr. Og sá, sem
haft hefir náin kynni af ljóðum hans, finnur bezt, hve búningur
þeirra á óendanlega vel við það efni, sem unnið er úr. En við
lestur Ijóða Dan Andersons hefir lesandinn það einnig á með-
vitundinni, að liann er hér í andlegu sálufélagi við skáldanda,
sem hefir verið, ef sVo mætti að orði komast, i tröllahöndum
allt sitt líf. Þvi að enda þótt Dan Andersson yfirgæfi iðju sína
við kolagerðina og færi í siglingar, og tæki að gefa sig nokkuð
við ritstörfum eftir heimkomuna, þá er eins og minningin um
veru hans norður í skógunum, og kynni hans af örbirgðinni þar,
hafi hvílt eins og mara á honum til æfiloka.
Ljóð Dan Anderssons eru rödd úr auön og einveru. Stundum
kliðmjúk eins og hvísl haustfölra laufa í einmanalegum skógi,
langt frá öllum mannabústöðum, — þrungin lágværri og kvíða-
blandinni angurværð, — stundum sársaukafull og óhugðnæm, eins
og rödd hinnar voðalegustu óveðursnætur og full af dularfullri
ógn og skelfingu. Þannig eru ljóð hans um Iíaris-Janken, hinn
brjálaða einsetumann, Flökku-Stinu, Símon betlara og aðra slika,
sem hann þekkti eða hafði heyrt sagnir af i hópi félaga sinna,
er þeir sátu kringum kvistaeldinn, á verði yfir kolagröfinni, þar
sem myrkrið var fullt af geigvænleik og andrúmsloftiö þrungið
eimi sviðnaðra skóga. í þviliku umhverfi mótaðist æskulíf Dan
Anderssons, svo eigi var nema eðlilegt, að skáldslcapur hans bæri
þess nokkrar menjar. Enda má segja, að hver lína i ljóðum hans
beri æskukjörum hans og annarra kolagerðarmanna vitni. Þau
voru, þrátt fyrir tiltölulega lítinn baráttuhug, í hrópandi mót-
sögn við lifslýgi og rómantík flestra samtíðarskálda hans.
178