Vikan - 12.08.1982, Blaðsíða 14

Texti og myndir: Jens Kr. Overgaard
Jöklaferð við miðbaug
Nú stöndum viö hér — nokkur hundruð kílómetra
sunnan við miöbaug í hitabelti Afríku — og klæðum
okkur í kuldaúlpur, prjónahúfur og þykka vettlinga.
Þaö er ekki af því að við höfum fengiö sólsting eöa
séum oröin vitlaus; viö höfum þvert á móti einsett
okkur aö gera tilraun til aö klífa hæsta f jall megin-
lands Afríku, Kilimanjaro.
Viö Birgit höfum nú í bráöum eitt ár verið gagn-
tekin hugmyndinni um aö komast upp á þennan
bergrisa, sem er um 60 kílómetrar í þvermál viö
fjallsræturnar, meö snævi þakta tinda sem teygja
sig næstum sex kílómetra upp í himininn. Og loks í
dag, 7. júlí 1980, gátum viö reist tjöld okkar í Moshi,
einum af stærri bæjum Tansaníu, aöeins nokkra
kílómetra frá f jallsrótunum.
Lokaundirbúningur
Viö höfum lengi vitaö — af samtölum viö fólk sem
klifiö hefur Kilimanjaro á undan okkur — aö þaö er
skynsamlegt að fá í liö meö sér nokkra innfædda
sem þekkja fjalliö vel. Þaö er svo stórt aö það er
eins víst aö maöur fari villur vegar í hlíðunum eöa
lendi í hrakningum ef á skellur þoka eöa kuldi. Þaö
er heldur ekki sama hvaöa leið er farin upp á tind-
inn. Raunar er bara ein leiö sem talin er fær fyrir þá
sem ekki hafa meiri reynslu í f jallaklifri en viö.
Viö höfum þess vegna notað tímann síöan viö
komum til Moshi til þess aö ráöa þrjá Afríkumenn
sem hafa áöur farið upp á fjallstindinn og eru reiðu-
búnir aö gera þaö aftur — auövitaö fyrir þóknun.
Einn þeirra Elías, brosleitur og vingjarnlegur
chagga, á aö giska þrítugur, á aö vera leiösögu-
maöur því hann þekkir fjallið eins og handarbakiö á
sér. Hinir tveir eiga aö bera föggur okkar meö
Elíasi. Viö semjum viö þá um aö kaupa feröanesti
handa okkur öllum til fimm daga, en það er sá tími
sem áætlaö er aö leiöangurinn taki, aö því viöbættu
að matreiða fyrir okkur meðan viö erum á þessari
ferö. Fyrir allt þetta komum viö okkur saman um
fast verö, þrjú þúsund Tansaníushillinga eöa því
sem næst 2.100 danskar krónur (á verðgildi nú tæp-
ar 3000 íslenskar — þýö.). Um hádegisleytiö í dag
var allt til reiöu, búiö aö kaupa nesti fyrir fimm
manns í fimm daga, stórar körfur og pappakassa
úttroöna af kartöflum og freönu kjöti, eggjum,
brauöi, tei og hunangi, banönum og appelsínum,
gulrótum og káli. Viö yfirgáfum Moshi og eftir
klukkustundar akstur bar okkur aö smáþorpinu
Marangu, þar sem byrjar aö halla á brattann.
Héöan ætlum viö aö hef ja 55 kílómetra gönguna upp
á tindinn.
Líklega fara fæstir til hitabeltisins í svörtu Afríku
í kuldajakka, meö prjónapottlu og vettlinga, en hér í
Marangu er líka hægt aö taka þessar flíkur á leigu
því hlý föt eru alger forsenda þess aö gera sér
von um aö ná hæsta tindinum, hinum fyrirheitna
Kibo. Þar er nefnilega — aö því manni er sagt—allt
niður í tíu gráöa frost og bölvaöur næöingur. Eftir
klukkutíma viödvöl í þessari sérstöku „sportvöru-
verslun” viö rætur fjallsins er klukkan oröin 15 og
mál aö koma sér af staö í fyrsta áfanga feröarinnar
til aö ná fyrsta náttstaö áöur en verður of dimmt.
Upp gegnum regnskóginn
Buröarmenn okkar raöa farangrinum upp á
höfuöin: nestinu, kuldafötunum (til síöari nota),
svefnpokunum, brúsum með soönu vatni. Þeir fara
létt meö fimmtán kíló á mann þrátt fyrir aö þeir séu
aliir smávaxnir og mjóslegnir. Sjálf látum viö okk-
ur nægja aö bera myndavélarnar okkar tvær meö
aödráttarlinsum og gnótt filma, regngallana og sinn
voldugan göngustafinn hvort.
Leiöin frá Marangu upp í fyrsta náttstaö, Mand-
ara-kofana, liggur í gegnum einstaklega frjósaman
regnskóg. Og regnskógur er þaö sannarlega því alla
leiöina veröum viö aö baksa í gegnum ausandi rign-
ingu sem gerir mjóan stíginn aö samblandi af vot-
um, hálum trjárótum og rauöum leirdrullugraut.
Áöur en langt um líöur veröur vegurinn aö mjóu ein-
stigi sem höggviö er þvert í gegnum þennan frum-
skóg, sem annars er ógerningur aö bolast í gegnum.
Það hallar mjög á fótinn og viö verðum stundum
beinlínis aö klifra yfir kræklóttar og slímugar
ræturnar á einstiginu. Þótt enn sé tiltölulega lágt
yfir sjó (Mandarakofarnir eru í 2727 metra hæö)
miðar okkur hægt. Hver minnsta tilraun til aö hraöa
feröinni eykur hjartsláttinn þegar í staö svo ugg-
vænlegt veröur. Eg verö aö stansa hvaö eftir annað
og kasta mæðinni, meö 180 æðaslög á mínútu!
Viö vitum aö í þessum regnskógum Kilimanjaro
eiga aö vera bæöi vísundar, fílar, nashyrningar og
hlébaröar, en viö treystum því aö stöðugur manna-
þefurinn frá þessu einstigi dugi til aö halda hættu-
legustu dýrunum í hæfilegri fjarlægö. Aö minnsta
kosti komumst viö hjá því aö horfast í augu við solt-
inn hlébarða og látum okkur nægja aö finna sterka
lykt af öpum.
Klukkan er 18. Viö höfum nú verið þrjá tima á
leiöinni og Mandara-kofarnir koma allt í einu í ljós í
þokunni. Stórrigningin hefur breyst, fyrst í fíngerö-
an úöa, síöan í niöaþoku. Viö erum í miöju skýja-
beltinu sem næstum alltaf er um þetta regnskóga-
belti í fjallshlíöunum. Þaö er nánast heppni aö viö
skulum koma auga á kofana því þeir eru spölkorn
frá stígnum. í ljós kemur aö í Mandara eru um tíu
smáhús. Eitt er „eldhús” (stórt, sótsviöiö hús meö
svörtu eldstæði á miöju gólfi), annaö er náttstaður
fyrir buröarmennina. Afgangurinn er fyrir okkur,
„túristana”, lítil fjölskyldusvefnherbergi og sam-
eiginlegur matsalur.
Vel þreytt, rennvot og klístruö meö rauðum leir
upp á læri komum viö okkur fyrir í stórum, köldum
matsalnum og bíðum þess aö þjónar okkar færi okk-
ur kvöldmatinn. Nú er orðiö aldimmt (hér viö miö-
baug er komiö niöamyrkur klukkan 19!) og viö
verðum aö hafa olíulampa á boröinu þegar matur-
inn loks kemur. Meðan stígvélin okkar hanga til
þerris yfir opnu eldstæöinu í „eldhúsinu” og meöan
votir sokkarnir okkar hanga í sama tilgangi og lítiö
lystaukandi yfir lampanum á borðinu njótum viö
dásamlegrar, heitrar máltíöar hér í ókleifum, þoku-
hjúpuðum frumskóginum í hlíöum Kilimanjaro!
Skýjum ofar
Miövikudagur 9. júlí. Elías, þessi umhyggjusami
leiösögumaöur okkar, vekur okkur klukkan sjö meö
bolla af rjúkandi tei, áöur en viö náum aö skríöa úr
svefnpokunum. Þaö er vel þegiö á þessum haust-
lega þokumorgni. Ekki líöur á löngu áöur en Elías
og aöstoöarmenn hans hafa búiö okkur ríkulegt
morgunveröarborö: Eggjaköku, beikon, brauðmeö
hunangi og te, svo okkur finnst viö býsna vel endur-
nærö þegar viö leggjum af staö klukkan níu í næsta
áfanga hins fyrirheitna takmarks.
Viö erum enn í regnskóginum en hann breytir um
svip eftir því sem hæöin eykst. Þegar í gær tókum
viö eftir sérkennilegum mosaslæöum sem hanga í
löngum taumum niöur úr greinunum og gróa þar í
sífelldum raka, en nú breytist þessi mosavöxtur yfir
í hrikaleg form sem ásamt skuggamyndum trjánna
í blindþokunni gera þaö aö verkum aö okkur finnst
sem viö séum í ævintýraskógi á framandi plánetu.
Þar viö bætist aö á opnum svæöum í skóginum vex
lyng sem er í allt öörum stæröarhlutföllum en
heima. Lyngið hér á Kilimanjaro er nefnilega allt
upp í 5—7 metrar á hæö!
Viö höfum vaöið drulluna í ökkla í tvo tíma þegar
viö komum klukkan 11 allt í einu upp úr regnskógin-
um. Viö erum viö jaöarinn á endalausum heiöarfláka
sem hallar eilítið upp í móti og hverfur einhvers
staöar í móskuna. Viö vonuðum aö hér myndum viö
sjá snævi þakinn tind Kilimanjaro í fyrsta sinn, en
viö skimum árangurslaust og sjáum ekki annaö en
gríöarlega víöáttu meö lyngi og klettum, þetta er
víst ansi stórt fjall! Þaö er enn dálítill þokuslæðing-
ur en þaö mótar fyrir sólinni gegnum þokuna; við
erum aö komast upp úr skýjunum.
Viö fylgjum enn þröngum stíg — líklega þeim eina
á svo sem þrjátíu kílómetra svæöi. Viö ræöum okk-
ar í milli um veslings fólkiö sem sjálft ætlaöi aö rata
sína leiö upp á tindinn, vék af stígnum og hefur ekki
sést síðan. Þeir eru fjölmargir sem hafa horfiö
algerlega og þaö skiljum viö vel: villist maður hér
getur maöur ráfaö dögum saman án þess að finna
nokkra leiö upp eöa niöur, og hér er sérlega kalt um
nætur. Hve bágt er aö rata hér af eigin rammleik
má meöal annars ráöa af því aö eftir tveggja daga
göngu höfum viö enn ekki séö tangur eða tetur af
tindinum sjálfum. Fjalliö er einfaldlega of stórt og
skýin grúfa of nærri því til þess aö viö getum
almennilega skynjaö aö viö séum í f jallshlíð.
Kibo kemur í Ijós
Klukkan er oröin 15 þegar viö greinum í þokunni
þyrpingu af trékofum, öllum eins, sem reka gaflana
upp móti gráum himni. Þeir standa á miðjum þess-
um hallandi heiöarfláka, sem viö höfum nú veriö aö
keifa eftir síöustu fjóra tímana. Viö nálgumst
Horombo-kofana, næturstaö okkar númer tvö: um
20 trékofa. Viö leggjum einn þeirra undir okkur und-
ir eins og hvílum okkur um hríð, eftir aö hjálpar-
hellurnar okkar hafa fært okkur bolla af endurnær-
andi tei.
Viö höfum sjálfsagt blundaö svo sem hálftíma
þegar viö vöknum aftur til raunveruleikans viö aö
vindgustur rykkir nokkrum sinnum ærlega í kof-
ann. Viö lítum út um gluggann og sjáum gjörbreytt-
landslag: Þegar viö komum var allt grátt og ekkert
nema grátt, þoka meö 30—40 metra skyggni. En nú er
allt f jalliö skafheiöríkt og viö sjáum takmark okkar
í fyrsta sinn, snævi þakinn Kibo-tind! Hann rís eins
og himneskt tákn yfir búöir okkar, enn á að giska
tvær dagleiðir frá okkur. Viö njótum útsýnisins í
tvær mínútur, en þá slotar fallvindunum aö ofan og
rök, þétt þokan breiöir sig aftur yfir hlíöarnar og
hylur allt.
Vafasamar horfur í Horombo
Horombo-kofarnir eru í 3.780 metra hæö og nú
finnum við fyrstu daufu einkenni þess aö viö séum
komin í óvenju mikla hæö. Viö finnum bæði léttan
þrýsting á gagnaugun, höfuðverkjarseyöinginn sem
næstum allir finna sem eru á sömu leið og viö. Hér í
Horombo hittum viö nefnilega um tvo tugi okkar
Iíka, einkum frá Hollandi, Vestur-Þýskalandi og
Englandi. Sumir eru á leið upp eins og viö, aörir
hafa sigraö f jalliö og eru á leið niöur. Allir ætla aö
dvelja hér í nótt og á svona kvöldi er enginn endir á
lifandi lýsingum þeirra sem hefur lukkast aö kom-
ast á tindinn. Flestar lýsingarnar eru á þeim
óþægindum og sjúkdómum sem viö getum vænst frá
og meö morgundeginum vegna súrefnisskorts í
þunnu loftinu. Þannig eru nokkrir í hópnum sem
hafa varið drjúgum hluta þriöja dagsins í að kasta
14 Vikan 32.