Menntamál - 01.06.1950, Blaðsíða 12

74
MENNTAMÁL
vill fram sem illska gagnvart yngri börnum og minni mátt-
ar eða gagnvart dýrum, eða barnið verður þrjózkt og van-
stillt. Tilfinningar og hvatir hverfa ekki við það, að menn
reyna að sitja á sér, það er víst um það. Við þær þarfir,
sem við höfum áður rætt um, bætist því þörfin á að láta
tilfinningar sínar í ljós.
í þess stað látum við barnið oft á okkur skilja, að reiðin
sé eitthvað ljótt, eitthvað, sem beri að fordæma. Barnið á
þeirra kosta völ að láta tilfinningar sínar í ljós eða varð-
veita ástúð og skilning foreldra sinna.
Það er ekki einungis erfitt fyrir barnið að stilla sig,
heldur er sektartilfinningin því enn þungbærari. Sú tilfinn-
ing að vera „vondur“, er miklu áhrifaríkari en við gerum
okkur í hugarlund. í fyrsta lagi geta börnin ekki rætt um
slíkt við aðra, því að þau skilja það ekki, finna aðeins fyrir
því. „Ég er versti maðurinn í veröldinni", eins og lítill
drengur komst að orði. Sú tilfinning að vera vondur bland-
ast ugg, ugg gegn sjálfum sér og vanmætti sínum, ótrú á
sjálfum sér. Þessi ótrú gerir barninu erfiðara um að telja
sjálft sig samboðið félagsskap annarra. Eitthvert öryggis-
leysi kemur í veg fyrir það, og þar sem gott samband við
aðra er bein lífsnauðsyn,verður sektartilfinninginaðteljast
hin mesta meinvættur. Og enn er eitt ósagt: sá ótti og sú
ótrú, sem í upphafi var runnin frá sambandi við einn sér-
stakan mann, nær tökum á öllu sálarlífinu og veldur geig
gagnvart sambandi við alla aðra menn.
Þessi ótrú á sjálfum sér kemur oft ekki beint í ljós, en
leynist á bak við yfirlæti og sjálfhælni.
Við skulum draga það saman, sem hér hefur sagt verið,
og segja það skýrar. Barnið býr yfir ýmsum lífsnauðsyn-
legum þörfum, sem taka breytingum með aldrinum og eru
mismunandi að styrk og varanleik hjá einstaklingunum.
Ein þörf gengur eins og rauður þráður gegnum alla bernsk-
una, það er þörf barnsins á ósviknu sambandi við foreldr-
ana, Ef foreldrarnir líta á tilteknar þarfir og hvatir barns-