Sjómannadagsblaðið - 01.06.1990, Page 76

74
SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
Þorsteinn Vilhelmsson skipstjóri á Akur-
eyri.
Það er ef til vill einkennilegt að
skipstjóri standi hér fyrir framan
ykkur og ávarpi ykkur úr þessum
stól. En gleymum ekki hver dagurinn
er og hver ábyrgð okkar sjómanna er
gagnvart honum.
Sjómannadagurinn á Islandi hefur
í gegnum tíðina verið nátengdur
kirkjunni. Það hefur verið góður sið-
ur að ganga til kirkju að morgni þessa
dags og hefja þar með hátíðarhöldin.
Kirkjan hefur líka skilið vel hugsun
og starf sjómannsins, því postularnir
fyrstu voru fiskimenn. Þegar Kristur
kallar þá til fylgdar við sig, þá var
hann að kalla fyrstu menn í áhöfn
sína og hann vildi menn með áræði
og styrk, menn sem hann gæti treyst.
Við getum reynt að sjá þessa at-
burði fyrir okkur, þegar meistarinn
gekk á bökkum Genesaretvatnsins
og hitti fyrir þreytta menn, sem ekk-
ert höfðu fiskað dögum saman. En
fyrir hans orð vildu þeir reyna og það
gekk. Þetta er forsaga þeirra at-
burða, sem gerir það að verkum, að í
dag getum við sjómenn siglt í Jesú
nafni.
Sjómannadagurinn hér á Islandi
hefur átt sínar lægðir og hæðir. Ef til
vill finnst ykkur eins og mér, að þetta
hafi verið meiri hátíðardagur áður
fyrr. Eg óttaðist jafnvel að hann væri
að týnast á tímabili, þegar sjómenn
voru flestir víðsfjarri við vinnu sína.
Nú eru lög um það, að sjómenn skuli
vera heima á þessum degi, og fagna
ég þeim lögum.
Aður fyrr var annað munstur í sjó-
mennsku en nú er. Hefðbundin vetr-
arvertíð var að baki, þegar sjó-
mannadagurinn heilsaði og síldveið-
ar ekki hafnar. Þá voru menn heima
og nutu dagsins með fjölskyldu sinni.
Menn voru uppáklæddir og sem
strákur man ég vel gömlu sjómenn-
ina, sem ljómuðu þegar þeir gengu í
bæinn snemma dags og festu merki
dagsins í barm sinn. Þessir starfs-
bræður voru stoltir af deginum og í
þeirra huga var þetta helgur dagur.
Síðar breyttist þetta allt, þegar
togararnir komu og bátunum fækk-
aði að sama skapi. Togararnir voru
hafskip, sem ekki áttu að vera í landi
og þeir voru gerðir út með krafti og
hörku. Eg minnist þess, sem strákur,
hve þessi dagur var annar í mínum
huga, þegar faðir minn var heima. Þá
var hátíð, sem heilög skylda var að
taka þátt í.
Það voru gamlir sjómenn og þeir
sem komnir voru í land, sem unnu að
hátíðarhöldunum. Þá var oft erfitt að
finna menn til þátttöku í hátíðar-
höldum, því sjómenn voru langflestir
í burtu. Og þá má spyrja fyrir hverja
þessi dagur hafi verið haldinn? Fjöl-
skyldur sjómannanna komu saman,
en hvaða hátíð var það þegar fjöl-
skyldufaðirinn var á sjónum? Dagur-
inn á ekki að bera einkenni eigin-
kvenna okkar sem koma saman með
barnahópinn og pabbann á sjónum.
Sjómenn hafa vilja til þess, að
hefja þennan dag aftur til virðingar.
Og því er vert að fagna sérstaklega
þeim lögum sem vernda þennan dag
og kveða á um að sjómenn skuli vera
heima, ef þess er nokkur kostur.
Saga Sjómannadagsins í 50 ár hef-
ur kennt okkur, að án þátttöku sjó-
manna muni þessi dagur heyra sög-
unni til. Við sjómenn þurfum því að
vera ábyrgir um framkvæmd þessa
dags, standa saman um það, að hefja
hann til fyrri virðingar og vera fúsir
til að taka þátt í skemmtun jafnt og
helgihaldi dagsins. Sú vissa, að vita
með fyrirvara, að skipið verði í landi
á Sjómannadegi, gjörbreytir öllu við-
horfi til hans.
íslenskir sjómenn verða að lifa líf-
inu hratt. I stuttum inniverum verða
þeir að lifa fjölskyldulífi tveggja til
þriggja vikna. Eiginkona og börn
þurfa að eiga sínar stundir með föð-
urnum. Börnin þurfa að segja frá
sigrum og ósigrum og hjónin verða
að eiga sínar stundir til að tala sam-
an. Allt tekur þetta sinn tíma og þar
ofan á bætist tími sem fer í að þjóna
kerfinu. Sjálfum finnst mér sárt í
inniverum, að þurfa að lenda í ver-
aldlegu vafstri, sem ekki verður hjá
komist. Það styttir enn frekar stundir
okkar með fjölskyldunni. Eiginkon-
ur okkar eru sífellt á þönum en kerfið
krefst þess, að sumt verður sjómað-
urinn að gera eigin hendi. Þetta sýsl
tekur of mikinn tíma og sárt að
snúast í þessu öllu, þegar fjölskyldu-
lífið er loks innan seilingar.
Það er oft sárt að geta ekki verið
nær fjölskyldu sinni, þegar hún þarf á
því að halda. Ég veit ekki hvort
menn almennt gera sér grein fyrir
þeim tilfinningum, sem síminn verð-
ur að flytja á milli. Hann er okkar
samband við fjölskylduna stærstan
hluta ársins. Það er því krafa okkar
sjómanna að hann geti þjónað okkur
á öllum miðum í kringum landið.
Ég hef litið til baka um farinn veg í
þessum orðum mínum. 50 ára tíma-
mót gefa tilefni til þess. En ég vil
einnig horfa fram á veginn. Hvað
ætlum við sjómenn að gera úr þess-
um degi? Við getum ekki ætlast til
þess að einhverjir aðrir geri þetta allt
fyrir okkur. Við verðum að vera
ábyrgir fyrir hátíðarhöldum þessa
dags og njóta aðstoðar þeirra starfs-
bræðra, sem komnir eru í land. Þá
mun þessi dagur verða að þeirri há-
tíð, sem sameinar sjómenn og fjöl-
skyldur þeirra. Þjóðin öll mun taka
þátt í hátíðarhöldunum og þannig á
það að vera hjá þjóð, sem byggir af-
komu sína á sjávarafla. Hjarta þjóð-
arinnar slær með sjómönnunum.
Fiski þeir ekki sem skyldi hefst grát-
urinn í landi um að allt sé á niðurleið.
Þannig leggur þjóðin þær skyldur á
sjómenn sína að þeir afli vel þjóðar-
búinu til heilla.
A þessum morgni höfum við kom-