Búnaðarrit - 01.01.1895, Blaðsíða 84

80
veginn jafnt á milli sín, en nú var ekki því að koilsa.
Frá því á dögum Ólafs konungs kyrra var alveg ó-
inögulegt fyrir íslendinga að keppa við Norðmcnn um
verzlunina. íslenzku kaupmennirnir voru í raun rjettri
allir saman tækifæriskaupmenn eða kaupmenn um stund-
arsakir. Takmark þeirra var að verða ríkur og göfug-
ur bóndi eða liöfðingi, en kaupmenskan var einungis —
líkt og víking þá, eða nú á dögum ákveðinn undirbún-
ingur til þess að fá eitthvert ákveðið starf eða embætti
vcgurinn til þess að verða það. Þá er kaupmenn
vorir höfðu verið í förum nokkur ár og grætt fje, þá
hættu þoir kaupskap, cn gerðust bændur, og áttu þá
ckki við kaupskap, nema ef svo bar undir, oins og kom-
ið gat fyrir hvern bónda. Þess vegna gat aldrei vax-
ið upp nein föst verzlun eða kaupmannastjett á íslancíi,
og forfeður vorir gátu eigi kept við útlendinga, er fram
í sótti.
Þrátt fyrir þetta var vcrzlunin ekki algorlega kom-
in úr höndum íslendinga, er þjóðveldið leið undir lok.
Einstaka íslendingar áttu skip og það löngu eptir þenn-
a tíma, eða fram á 16. öld. Aigerlega fór verzlunin
úr hörnlum íslendinga, er hún var gerð að einokun.
Af þessu má nú sjá, hve stórkostleg breyting varð
smátt og smátt á því, hverjir rækju verzlun Islands við
önnur lönd á meðan þjóðveldið stóð, og af hverjum or-
sökum breyting þessi varð. Verzlunin gekk eigi úr
höndum íslendinga við það, að landið kom undir kon-
ung, því að hún var áður að mestu leyti gengin þeim úr
greipum.
Þetta heíir eigi fyr verið athugað rjettilega, og þó
er það mjög lærdómsríkt, af því að það sýnir oss, að
verzlunin þarf fæðu sína, eins og hver af oss, til þess
að geta þrifizt, og að hún leitar þangað, þar sem hún
finnur liana. En þetta athuguðu íslendingar eigi á dög-
um þjóðveldisins.