Búnaðarrit - 01.01.1895, Blaðsíða 184
180
vegar, og drógst oddurinn að fletinum; fleygurinn var
alt að því eins langur og þjóið og viðlílra breiður neð-
antil, en mjókkaði er nær dró oddinum; í neðra enda
fleygsins var járnnagli með stórum haus, til að taka á
móti liamarshöggunum þegar fleygurinn var rekinn.
Pótt ljárinn gæti orðið fastur þegar hann var vel
bundinn í, þá fylgdi sá galli ljáböndunum, að það tók
töluverðan tíma að binda í, og ljánum hætti opt við að
losna í eptir nokkurn tíma, einkum þegar votviðri
gengu; dró það þá úr högginu og mátti eigi lengi drag-
ast að binda upp aptur. Á fyrra hluta þessarar aldar
voru rnenn mikiu fastheldnari við fornar venjur en menn
síðan eru orðnir, en þó mátti heita að menn í hverri
sveit legðu niður ljáböndin jafnótt og orfhólkarnir urðu
kunnir, og er það vottur þess, hve breytingin var til
mikilla bóta.
Eg hefi haldið spurnum fyrir um hvar fyrst hafl
verið fárið að nota orfhólka, en þeir sem eg spurði um
það, gátu enga glögga grein gert fyrir því, cn öllum bar
saman um að til Norðurlands og Yesturlands hefðu þeir
komið að sunnan uin 1840 eða litlu síðar; þannig var
sá, er fyrstur notaði orfhólka í Eyjafirði, sunnlenzkur
kaupainaður hjá Páli bónda Steinssyni á Tjörnum; tók
Páll það þegar upp eptir honum, og var þá fyrst gert
gys að því, en tíu eða tólf árum síðar var vinnumaður
hjá föður mínum á Espihóli í Eyjafirði, er ívar hjet,
roskinn að aldri; hann er sá eini maður, er eg hefi sjcð
slá með ljábandi, enda var það þá eindæmi þar í sveit.
í Gullbringusýslu og Árnessýslu sögðu menn að orf-
hólkarnir mundu hafa komið að austan, en menn undir
Eyjafjöllum sögðu að þeir mundu hafa komið vestan að.
Eg þóttist þá orðinn þess vís, að fyrst mundi hafa ver-
ið farið að nota orfhólka í liangárvallasýslu milli Þjórsár