Iðunn : nýr flokkur - 01.03.1927, Page 73

IDUNN
Georg Brandes.
67
þessi æskuár slríðsárin í sérstökum skilningi. Þessi fyrsta
og harðasta orrahrið var nú um garð gengin. Brandes
hafði þegar int af hendi mikið starf og merkilegt. Norð-
urlönd voru opnuð fyrir erlendum menningarstraumum.
Ritskýringin sem list og sem »propaganda« hafði farið
eldi um Norðurlönd í fyrsta skifti í sögunni og rumskað
við sofandi sálum. Ahrifin voru þegar farin að koma í
ljós og sýndu sig æ því betur, er fram liðu stundir.
Starfsemi Brandesar varð orsök að miklu umróti í hug-
um manna og mörgum breytingum á sviði andlegs lífs.
En sjálfur stóð hann heldur ekki í stað. Með aldri og
þroska tóku skoðanir hans á mönnum og málefnum ekki
svo litlum stakkaskiftum, eins og seinna kom á daginn.
Aratug þann, er fór á undan utanförinni 1877, hafði
Brandes unnið eins og hamhleypa. Ritin fuku eins og
skæðadrífa úr penna hans. Á þessum árum komu út
bækurnar: »Æstetiske Studier«, »Kritiker og Portræt-
ter«, »Den franske Æstetik i vore Dage«, »Danske
Diglere«, »Sören Kierkegaard*, svo nokkrar séu nefndar.
Frá 1872 tóku »Meginstraumar« að koma út, — sex
þykk bindi alls. I öllum þessum bókum er Brandes
samur við sig: djarfur. vígreifur, harðskeyttur, rökfasfur
og rökfimur, ávalt stefnandi að ákveðnu marki (tenden-
siös). Á Berlínarárunum, eftir að hann var kominn út
úr þröngsýninni og þvarginu heima fyrir, er eins og
mesti vígamóðurinn renni af honum. Og viðhorfið verður
nokkuð annað. Frá hugrænum kenningum og bókmenta-
stefnum beinist athygli hans meir að mönnunum, per-
sónuleikanum, er stendur á bak við verkin. Nöfnin á
bókum hans ein út af fyrir sig bera vitni um þetta. Áður
hafði hann gefið út bókina um Sören Kierkegaard. Nú
heldur hann áfram í þeirri grein og ritar persónulýsing-
arnar: »Esaias Tegnér«, »Disraeli« og >Lasalle«. Og