Vera - 01.12.1994, Blaðsíða 11

Þetta er náttúrlega bara hugmynd. Ekki
þrælúthugsuö hugmynd, heldur sló henni
bara niður rétt sisvona. Fáránlega skemmti-
leg samt og útópísk, og svo byltingarkennd,
að það stappar nærri brjálæði. Samt ætla ég
að gæla við hana, þó svo að það sé útséð
um að hún komist nokkurn tímann T fram-
kvæmd. Hver myndi svo sem taka þátt í
svona skrípaleik? Enginn. Samt er lífið ein-
tómur skrípaleikur, sé það skoðað í ákveönu
samhengi.
Ég var að klára að lesa bók. Nánar tiltek-
ið ástarsögu. Ekki T Barböru Cartland-stíl, nei
biddu fyrir þér, heldur menningarlegri bók,
gólfteppi, eðalvín og utanlandsferðir, er eins
og maður fyllist einhverri undarlegri ró. Eró-
tískar lýsingar eru kitlandi og það er heilmik-
il hvíld í því að losna við háværar almúgasög-
urnar, þar sem allt og allir eiga T endalausu
basli við húsþyggingar, þarneignir, fjallháar
skuldir, og í bókalok með sjálfa sig, sem öld-
ungis forviða persónur, sem skilja hvorki upp
né niður í því, af hverju líf þeirra fór svona, en
ekki hinsegin.
Á blúndunærfötum
Undarlegt, því nú geisar ekki heimsstyrjöld,
heldur er einvörðungu „viðsjárverðir tímar”
tímabil. Það samræm-
ist því ekki kenning-
unni um að mannfólkið
hverfi eingöngu inn í
Öskubuskuheima á
styrjaldartímum. Enn
og aftur kemur bók-
menntaheimurinn sjálf-
um sér á óvart, með
afturhvarfi til róman-
tískrar stefnu, eftir
hamslausa leit að nýrri
stefnu formleysis og
, nýyröa. Og kvikmynda-
ogtískuheimurinn bók-
staflega treður á hæl-
um þessarar karl-
mannlegu stefnu,
yfirfullur af kvenlegum
konum á blúndunær-
fötum og karlmannleg-
um körlum T karlmann-
legum fatnaði. Allt úr
fokdýrum náttúruefn-
um, silki, kasmírull og
dauða aðalpersónanna, heldur kannski frek-
ar sálarlegum. Þó svo að rithöfundar virðist
nú vera að þreifa sig áfram í Öskubusku-
heimum, er eins og þeir stigi skrefið ekki til
fulls, því nú er í hávegum höfð „ást-í-mein-
um” aðferðin. Framhjáhald á nútímamáli.
Rómantíkinni spillt
Það var þessi aðferð, sem spyrnti hugmynd
minni upp á yfirborðið. Meðan aðalpersóna
bókarinnar annaði varla eftirspurn elskhug-
ans, þvoðust þvottar þeirra beggja sjálf-
krafa, vistarverur þeirra voru ryklausar og
hvorugt kom nokkurs staðar nálægt tiltekt
og þrifum, nema auðvitað á sjálfum sér.
Yndisleg og hreinleg tilvera á la Hótel
Mamma. Og af því að ég er svo kröfuhörð -
nú eða löt og þar á ofan bráðlát - langaði
mig strax að búa í svona veröld. Ekki af því
aö mér leiöist aö taka til og þrifa, heldur af
því að það spillir rómantíkinni í lífi manns,
að taka til og þrífa af og eftir sína nánustu.
Ekki síst eftir elskhuga manns. Ef ég á að
vera alveg hreinskilin, þá hef ég hvergi nokk-
urs staðar rekist á nokkurn mann, sem ber
virðingu fyrir hreingerningastörfum. Hvergi.
En, ef maður á að geta sviðsett ástar-
hreiður þar sem ryk fyrirfinnst ekki, hvað
þá óhrein föt; nú, þarf maður þá ekki að sjá
um þessa hluti sjálfur? Og er það ekki víð-
ast svo, að einmitt þessi störf lenda oftast
á konum? Og þar með ástkonum? Spyr sú,
sem þykist vita svarið.
Feíll í sköpunarverkinu
Ég hef bæði oröið vitni að því persónulega
og oftsinnis lesið um það J blöðum og bók-
um, að þetta nauðsynlega tiltektarstarf hef-
ur tekið ráö og rænu frá fólki. Sérstaklega
eftir innlendan höfund, sem el-
ítan er fyrir löngu búin að sam-
þykkja. Sem sagt, bæði höf-
undur og bókin eru „in". Alveg
eins og ástin er „in" þessa
dagana. Strákabækur nútíma-
rithöfunda eru að ITöa undir
lok, sem betur fer liggur mér
við aö segja. Ekki það að þær
hafi ekki verið góðar og þarft
innlegg T menningarsögu vora. Það er bara
það, að mér leiðast svo dúfur og lýsingar á
dúfnakofasmíöi að ég á ekki nógu sterk orð
til að lýsa því. Núna þegar við siglum út úr
þessum nýbyggingarsögum yfir í háklassískt
umhverfi, þar sem fólk klæöist dýrum fötum,
ekur um t glæsikerrum og býr við hnausþykk
því um líku. Aö sjálfsögðu.
Þessi bók, sem ég var aö Ijúka við að
lesa, er ekki „happy-ending” bók. Þetta
bakslag eða afturhvarf bókmenntaheimsins
er svo sterkt, að það hefur nánast hrokkið
afturí óperustílinn, harmsögustílinn. Að vísu
enda þær ekki endilega með líkamlegum
er þaö áberandi í sameiginlegum þvottahús-
um fjölbýlishúsa. Þetta er ekkert annað en
feill í sköpunarverkinu. Ég sé til dæmis ekki
Ijónin fyrir mér í tiltekt og þrifum á náttúr-
unni, jafnvel þótt þau tækju upp á því að
hugsa og tala tungum. Hvað fór úrskeiðis?
frh. bls. 43
h gmyndaflug