Freyr - 01.05.2001, Page 20

Úr skýrsluhaldi
fjárræktarfélaganna árið 1999
Undirstaða skýrsluhalds-
ins fyrir allt ræktunar-
starf í sauðfjárrækt er
löngu viðurkennd. Kyn-
bætur fyrir flesta af mikilvægustu
eiginleikunum í suðfjárræktinni
verða ekki unnar nema með því að
samþætta á sem réttastan hátt upp-
lýsingar um einstaklinginn sjálfan
og skylda gripi, foreldra og eldri
áa, systkini og afkvæmi. Skýrslu-
hald sauðfjárræktarinnar er byggt
upp til að mæta þessu hlutverki.
Fleiri og fleiri gera sér einnig ljóst
að upplýsingaöflun, eins og
skýrsluhaldið veitir, er einn af
grunnþáttunr sem þarf að vera til til
að byggja upp góðan rekstur á
sauðfjárbúi. Þau sjónarmið hafa
fengið ákveðna viðurkenningu í
nýjum búvörusamningi búgreinar-
innar þar sem áhersla er lögð á
gæðastjómun.
í þessari grein er gefið yfirlit um
nokkrar af helstu niðurstöðum úr
skýrsluhaldi fjárræktarfélaganna
fyrir árið 1999. Þetta er gert með
hefðbundinni framsetningu að yfir-
lögðu ráði vegna þess að veigamik-
ið hlutverk þessara greina er að
vera heimild um þessar niðurstöð-
ur. Til að þjóna hlutverki sínu í því
samhengi skiptir miklu máli að
framsetning á niðurstöðum sé lík
frá ári til árs þannig að þeir sem
þurfa að mynda sér yfirlit um þróun
fleiri ára geti verið fljótir að finna
sambærilegar niðurstöður.
Þær niðurstöður sem hér er verið
að gera grein fyrir lágu í stórum
dráttum fyrir meira enn einu ári. Þá
var meginþorri skýrsluhaldara bú-
inn að skila gögnum sínum til upp-
gjörs. Hins vegar er yfirleitt mjög
þungt fyrir fæti með skil á síðustu
4-5% af skýrslunum og staðan sú
að enn eru nokkur bú frá haustinu
1999 en ókomin í uppgjör, sem
Jón Viðar
Jónmundsson,
Bænda-
samtökum
íslands
samt er vitað að munu skila skýrsl-
um fyrir þetta ár til uppgjörs.
Ástæða er hins vegar til að benda á
það að nú er farið að birta ýmsar af
þeim niðurstöðum sem hér eru
kynntar á Netinu jafnskjótt og nið-
urstöður liggja fyrir þannig að
áhugafólk þar um getur haft aðgang
að þessum upplýsingum á þann hátt
mun fyrr en áður.
Sífellt fleiri skýrsluhaldarar velja
þann kost að færa skýrsluhald sitt á
tölvutæku formi með forritinu Fjár-
vísi. í þeim efnum hefur verið ákaf-
lega ánægjuleg þróun. Láta mun
nærri að um 40% af skýrslunum
vegna ársins 1999 hafi borist á
þann hátt til uppgjörs. Að jafnaði
eru það stærri búin sem hafa valið
þennan kost til að færa skýrslumar
þannig að hlutfall skýrsluhaldara er
öllu lægra. Nú er farið að vinna að
heildarendurskoðun á skýrslu-
haldskerfi sauðfjárræktarinnar,
m.a. í tengslum við gæðastýringar-
þátt búvörusamningsins. Sú upp-
bygging mun taka mið af þeim
möguleikum að hver og einn
skýrsluhaldari geti í framtíðinni
fært skýrsluhald sitt á rafrænan hátt
um Netið. Þannig skapast honurn
um leið stórauknir möguleikar til
nýtingar á skráðum upplýsingum
og að kalla til sín margháttaðar úr-
vinnslur á eigin gögnum.
Helstu niðurstöðutölur úr upp-
gjöri fyrir einstök fjárræktarfélög
er að finna í töflu 1. Hún er sett upp
á sama hátt og á síðasta ári. Þarna
vantar einn mjög stóran þátt úr
uppgjörinu sem eru niðurstöður úr
kjötmatinu. Um þær er fjallað í sér-
stakri grein á öðrum stað í blaðinu.
Með nýja kjötmatinu, sem farið var
að vinna eftir haustið 1998, fengust
það veigamiklar upplýsingar fyrir
ræktunarstarfið að ástæða er til að
gera þeim niðurstöðum miklu ítar-
legri skil en öðrum niðurstöðum úr
skýrsluhaldinu.
Félögin, sem fram koma í töfl-
unni, eru einu færri en þar voru árið
1998 og er það sökum þess að eng-
ar skýrslur bárust fyrir haustið
1999 um fullorðnar ær þaðan en
veturgamlar ær voru skýrslufærðar,
þannig að sömu félög öll skiluðu
skýrslum. Þá hafa tvö félög skipt
um nafn, Sf. Grímsnesinga sem nú
ber nafnið Sf. Barmur, en nýju lífi
hefur verið blásið í þetta félag og
starfssvæði þess stækkað verulega
þannig að það nær nú auk Gríms-
nessins einnig til Grafnings og Ölf-
ushrepps. Þess má vænta að
skýrslufærðu fé stórfjölgi í þessu
félagi á næstu árum. Einnig hefur
starfssvæði félagsins í Mjóafirði
verið stækkað og heitir það nú Sf.
Mjóa- og Seyðisfjarðar.
Skýrslur voru í uppgjöri frá 1009
(989) aðilum fyrir fullorðnar ær.
Alls staðar í greininni, þar sem
svigatölur eru sýndar, eru það hlið-
stæðar tölur frá árinu 1998 sem
þarna eru birtar til samanburðar. I
fyrsta skipti nokkuð á annan áratug
eru skýrslur frá fleiri en þúsund að-
ilum í uppgjöri. Skýrslufærðum ám
fjölgar verulega. Fullorðnu æmar
voru 169.233 (155.362) og þærvet-
urgömlu 39.035 (35.840) eða sam-
tals 208.268 (191.202) ær. Aukn-
ingin á milli ára er því tæp 9% sem
verður að teljast mjög mikið og
ákaflega ánægjuleg þróun. Það sem
vekur nokkra furðu er að aukningin
í skýrsluhaldinu kemur ekki á síður
20 - pR€YR 6-7/2001