Freyr - 01.05.2001, Page 24

Þátttaka 1999
Mynd 1. Hlutfallsleg þátttaka í skýrsluhaldinu eftir héruðum árið 1999.
á þeim svæðum þar sem það var
öflugt fyrir en á þeim svæðum þar
sem full þörf var á átaki í þessum
málum. Það gerist nú í fyrsta skipti
í sögunni að fjöldi á skýrslufærðum
ám í landinu fer yfir 200 þúsund.
Stærstu félögin
Þegar litið er til stærstu félaganna
sést þessi þróun glöggt því að þar
er greinileg fjölgun. Eins og um
langt árabil eru langflestar ær
skýrslufærðar hjá Sf. Öxfirðinga
þar sem þær eru 6100 og fjölgar
talsvert frá fyrra ári. Þá eru 5119 ær
á skrá í Sf. Sveinsstaðahrepps, í Sf.
Þistli 4513 ær, í Sf. Kolbeinsstaða-
hrepps 4398 ær, í Sf. Stafholts-
tungna 4244 ær, í Sf. Jökli á Jökul-
dal 4229 ær, í Sf. Loga í Suðurdöl-
um 4155 ær, í Sf. Vestur-ísfirðinga
3766 ær, í Sf. Vopnfirðinga 3713
ær, í Sf. Reykhólasveitar 3558 ær, í
Sf. Hrunamanna 3528 ær, í Sf. Lýt-
ingsstaðahrepps 3507 ær, í Sf.
Hálshrepps 3496 ær, í Sf. Neista á
Fellsströnd 3475 ær, í Sf. Ytri-
Torfustaðahrepps 3317 ær, í Sf.
Stefni í Bæjarhreppi 3302 ær, í Sf.
Drífanda í Skaftárhreppi 3272 ær
og í Sf. Fremri-Torfustaðahrepps
3184 ær og eru þar talin öll félögin
sem höfðu fleiri en 3000 ær
skýrslufærðar árið 1999.
Vanhöld ánna að vetrinum eru
nokkru minni en þau voru árið áður
eða 1750 ær úr hópi þeirra full-
orðnu og 221 veturgömul sem
skráðar eru að farist á tímabilinu
frá hausti til sauðburðar. Þessar ær
koma að sjálfsögðu hvergi við sögu
þegar farið er að reikna framleiðslu
eftir hverja á.
Þátttaka í skýrsluhaldinu hefur
alllengi verið metin á grunni þess
hve stór fjöldi fullorðinna áa er
skýrslufærður, samanborið við
fjölda ásettra áa haustið áður. Eins
og fram hefur komið er umtalsverð
fjölgun á skýrslufærðum ám og hún
skýrist ekki af fjölgun á sauðfé í
landinu heldur aukinni þátttöku
sauðfjárbænda í skýrsluhaldinu.
Þátttaka metin á þennan hátt mælist
nú fyrir landið allt vera 44,3% og
liggur þá í augum uppi að það er
meiri hlutfallsleg þátttaka en
nokkru sinni hefur verið. A 7. mynd
er gefið yfirlit um hver hlutfallsleg
þátttaka er í einstöku sýslum. Þama
kemur fram skörðótt landslag þar
sem toppamir em svæðin þar sem
þetta starf er frá fomu fari rótgróið
og öflugt; Snæfellsnes, Strandir,
Þingeyjarsýslur og Austur-Skafta-
fellssýsla. Það sem um leið er eftir-
tektarvert er að á öllum þessum
svæðum er áfram umtalsverð hlut-
fallsleg aukning í þessu starfi.
Norður-Þingeyingar nálgast nú
75% þátttöku og þar er toppurinn
eins og sjá má. Stóra eyðimörkin í
þessum samanburði, með hliðsjón
af fjárfjölda, er í Rangárvallasýsla,
en önnur fjármörg svæði þar sem
full þörf væri að taka til hendinni í
þessum efnum em Borgarfjarðar-
sýsla, Austur-Húnavatnssýsla,
Múlasýslur og Ámessýsla. í Kjós-
arsýslu er fjárfjöldi orðinn hverf-
andi lítill þannig að fjölgun þar
breytir lítið um myndina fyrri land-
ið.
Þáttur í skýrsluhaldinu sem gætt
hefur öfugþróunar í um alllangt
árabil er að æmar séu vigtaðar að
vetrinum. Þetta eru upplýsingar
sem vegna ræktunarstarfsins hafa
að vísu takmarkað gildi. Hitt er
ekki að efa að gagnvart því að
fylgjast með fóðrun ánna er þetta
mjög markviss þáttur í gæðaeftir-
liti. Það sýnist því öfugþróun að
eftir því sem aðstaða til að sinna
þessari vinnu batnar skuli jafnt og
þétt draga úr henni. Það sem raunar
er um leið eftirtektarverð er að
þessari vinnu er enn fyrst og fremst
viðhaldið á þeim svæðum þar sem
þessi starfsemi er gamalgróin. Það
gæti bent til að þeir sem reynsluna
hafa viti að þessi upplýsingaöflun
kemur að notum. Það em aðeins
15,5% fullorðnu ánna sem eru
vegna haust og vor. Þessar ær em
heldur léttari haustið 1998 en haust-
ið áður eða 65,2 kg að meðaltali en
fóðmn þeirra mjög góð og þynging
því miklu meiri en veturinn áður eða
heil 10 kg að jafnaði.
Frjósemi ánna árið 1999
Fijósemi ánna vorið 1999 var ör-
litlu meiri en vorið áður eða 1,81
(1,80) fætt lamb eftir hveija á en
vanhöldin örlitlu meiri þannig að
lömb að hausti em nákvæmlega
jafnmörg eftir ána og haustið áður
eða 1,67 lömb að jafnaði eftir hveija
á sem lifandi var í sauðburðarbyijun.
Skipting eftir lambafjölda hjá án-
um sem lifandi eru á sauðburði var
eftirfarandi: 4937 vom algeldar eða
2,95%, 31280 ær áttu eitt lamb eða
18,66% þeirra, 122.553 vom tví-
lembdar eða 73,17% þeirra, þrí-
lembdar ær vom 8.429 eða 5,03%
og fleiri en þrjú lömb áttu 304 ær
samtals eða 0,18% þeirra. Ná-
kvæmlega sama hlutfall ánna eru
algeldar og árið áður en hins vegar
ofurlítið hærra hlutfall af marg-
lembum en þá sem leiðir til fleiri
24 - Fl3€VR 6-7/2001