Freyr - 01.05.2001, Qupperneq 27

Afurðir veturgamalla áa 1999
Mynd 5. Reiknað magn af dilkakjöti eftir hverja vegurgamia á eftir héruðum
haustið 1999.
nema saman fari fádæma góð fóðr-
un, ríkuleg beitilönd og mikil vaxt-
argeta fjárins. Arangur hinna, sem
eru á þessari töflu, er að sjálfsögðu
einnig frábær. Vænleiki dilka er
ekki eins feikilegur á búunum sem
næst koma en frjósemi jafnvel enn
meiri. I öðru sætinu er búið hjá
Hjálmari og Guðlaugu á Bergsstöð-
um á Vatnsnesi sem er ekki síður en
búið á Skjaldfönn löngu landsfrægt
fyrri frábærar afurðir. Þar er fram-
leiðslan 36,7 kg að meðaltali en ær-
in er að jafnaði að skila tveimur
lömbum til nytja að hausti. í þriðja
sæti er Asgeir Sveinsson í Innri-
Múla á Barðaströnd. Meðaltalið
þar er 34,8 kg eftir hverja á og Þor-
steinn Kristjánsson á Jökulsá í
Borgarfirði eystra kemur síðan með
34,7 kg að meðaltali.
Þessi listi sýnir fyrst og fremst
hve miklum afurðum er hægt að ná
af íslensku sauðfé við góðar að-
stæður þegar að búskap og fjárrækt
er staðið af mikilli kunnáttu.
Breyttar framleiðsluaðstæður á síð-
ari árum gera það hins vegar að
verkum að ekki kann að vera skyn-
samleg viðmiðun fyrir alla fram-
leiðendur að einblína á slíkt fram-
leiðslumarkmið, að framleiða sem
mest magn af kjöti eftir hverja á,
eitt og sér. Það, sem flestir hljóta að
keppa að, eru sem mestar nettótekj-
ur eftir hverja kind. Mjög oft er að
vísu full samsvörun á milli þess og
mikilla afurða, en frá því koma
einnig heilmörg frávik. Þröng
markaðsstaða dilkakjötsins á seinni
árum gerir sífellt meiri kröfur um
að sauðfjárbændur hugi að öllum
möguleikum til að auka fjölbreytni
og sveigjanleika framleiðslunnar.
Við slíkar aðstæður getur ein fram-
leiðsluviðmiðun seint orðið það
sem gildir fyrir alla.
Um niðurstöðumar úr kjötmatinu
í félögunum er fjallað í grein á öðr-
um stað hér í blaðinu.
Eins og áður eru upplýsingar um
ullarmagn hjá ánum fremur fátæk-
legar. Þessar upplýsingar eru að
vísu fyrir hartnær helmingi fleiri ær
en árið áður en samt ekki nema 988
og er meðaltalið þar 2,59 kg af ull
eftir ána. Þetta er mjög líkt meðal-
tal og árið áður.
Veturgömlu æmar á skýrslum em
eins og fram hefur komið samtals
39.035 en það er verulega meiri
fjöldi en nokkm sinni áður hefur ver-
ið í þessum aldurshópi. Ásetnings-
gimbrarnar voru, eins og dilkar
haustið 1998, aðeins léttari aðjafnaði
en árið áður eða 40,5 kg (40,8) fyrir
þann hóp sem hefur þessar upplýs-
ingar skráðar bæði haust og vor. Eins
og hjá fullorðnu ánum er það of lágt
hlutfall en samt era þessar upplýsing-
ar betur skráðar fyrir veturgömlu
æmar en þær fullorðnu. Fóðmn er
góð því að meðaltali er þynging
þeirra yfir veturinn 11,0 kg (7,4).
Frjósemi hjá veturgömlu ánum
var meiri vorið 1999 en áður. Eftir
hvem gemling, sem lifandi er á
sauðburði, fæðast að jafnaði 0,80
lömb (0,76) og til nytja fást 0,68
(0,65). Góðu heilli lækkar enn hlut-
fall þeirra gemlinga sem hafðir eru
geldir en það vom samtals 6.331
eða 16,3% þeirra. Frjósemi þeirra
sem áttu að eiga lamb er einnig öllu
meiri en árið áður. Af þeim vom
5975 eða 18,39% geldir, 22.036
áttu eitt lamb eða 67,84%, 4.442
eða 13,67% voru tvílembdir og 30
gemlingar voru þrílembdir eða
0,09%, en slíkt mun nánast hafa
verið óþekktur hlutur hjá íslensku
sauðfé fyrir tveim áratugum.
Vegna meiri fijósemi verður fram-
leiðsla eftir hvem gemling einnig
meiri en árið áður. Eftir hvern
gemling, sem skilar lambi, fást 16,4
kg (16,4) að meðaltali, en eftir hvem
gemling sem lifandi er í sauð-
burðarbyrjun er framleiðslan að
meðaltali 10,2 kg (9,8) sem skýrist
fyrst og fremst af því að hærra
hlutfalli þeirra var ætlað eiga lömb en
áður. Á 5. mynd er sýnt hver
framleiðsla eftir hvem gemling er í
hverri sýslu. Þama má sjá að munur-
inn á milli héraða eftir landsvæðum
er hlutfallslega margfaldur hjá vetur-
gömlu ánum í samanburði við full-
orðnu æmar. Þama er framleiðslan
mest á Vestijörðum og Vestur-Húna-
vatnssýslu með Strandasýslu á
toppnum eins og hjá fullorðnu ánum.
I Strandasýslu fást 0,86 lömb til nytja
eftir hvem gemling og framleiðslan
þar er 13,9 kg af dilkakjöti að jafnaði.
Nokkur stór bú ná því ár eftir ár að
framleiða um eða yfir 20 kg af dilka-
kjöti eftir hveija veturgamla á. Vem-
lega ástæða virðist fyrir fjárbændur
að huga enn meira að þessum þætti
fjárbúskaparins en sumir virðast
gera. Það hlýtur að skipta um-
talsverðu máli hvort veturgömlu æm-
ar em að skila 15-20 kg af dilkakjöti
að jafnaði eða engri framleiðslu. í
þessum efnum gleymist vafalítið
stundum að vemlegir fjármunir em
bundnir í bústofninum og ef hann
skilar engum arði er hann hins vegar
að safna upp kostnaði vegna þeirra
fjármuna sem í honum em bundnir.
Upplýsingar um ullarframleiðslu
er að finna hjá 429 veturgömlum
ám og er ullarmagn hjá þeim að
jafnaði 2,04 kg.
f R€VR 6-7/2001 - 27