Nýtt Helgafell - 01.10.1956, Blaðsíða 13

BERNARD SHAW
107
að hann var ráðinn. Leikur hans bar a£, og
hann varð frægur maður. Eins var um
Granville Barker; Shaw var nóg að sjá hann
í einu hlutverki til að fela honum aðal'hlut-
verkin í Courtleikhúsi; hann rétti Menn
og ofurmenni að Lillah McCarthy við
fyrstu sýn og sagði henm, að kvenhlut-
verkið væri handa henni.
En slíkir happafundir voru fágætir. Flest-
u leikarar hans höfðu vaxið upp andstæð-
ingar við hefð Shakespeareleiksins í þeirn
trú, að lengri ræða en io—12 orð dræpi
áheyrendur af sér. Þeim féll allur lcetill í
eld, þegar þeim var sagt að flytja langar
ræður á Shakespeare-vísu. Shaw varð að
stinga upp í þá einni setningu í einu, þang-
að til þeir lærðu að tala á þennan hátt, sem
þeim fannst að vísu skörulegur, en engu
að síður óeðlilegur.
Louis Calvert hét alkunnur leikari, sem
lék Undershaft í Barböru ofursta (Major
Barbara), og tilburðir hans og raddbreyt-
ingar voru svo þróttmiklar, að Shaw virtist
maðurinn hafa skilið merkingu orðanna til
hlítar. En eitthvert kvöldið var Shaw stadd-
ur á bakvið leiktjöldin, þar sem augnaráðs
Calverts og svipbrigða naut ekki, og varð
þá skyndilega ljóst, að leikarinn skildi ekki
orð af því, sem hann var að segja.
Mörgum árum seinna, þegar Calvert var
nýkominn frá Ameríku og hafði leikið
Undershaft þar, hittust þeir á götu Shaw
og hann. Shaw spurði um amerísku sýn-
inguna. ,,Ég skal segja yður dálítið, sem
eg veit, að kemur yður á óvart.“ Shaw setti
upp viðeigandi alvöru- og eftirvæntingar-
svip. ,,Þegar ég lék hlutverkið í London,
skildi ég ekki aukatekið orð. En ég skildi
allt í New York, og þér hefðuð átt að sjá
mig! ‘ Upp frá því lokaði Shaw ævinlega
augum og hlustaði blindandi, e£ hann var
efins um, að einhver leikari skildi, hvað
hann var að segja.
'Ég kynntist leikstjórn Shaws í fyrsta
sinni 1913- Ég var nýfarinn að leika og
fékk í minn hlut Metellus (sem höf. kall-
aði ,,ekki málgefinn“) í Andróklesi og
Ijóninu (Androcles and the Lion), þegar
það var sýnt í fyrsta sinn. Shaw átti ann-
ríkt og fékk Granville Barker leikstjórnina
í hendur, og 'hann þjálfaði okkur allan
ágústmánuð það ár. Shaw kom eins og
hvirfilbylur inn á lokaæfinguna, þar sem
við stóðum í fullum skrúða og biðum þess,
að tjaldið yrði dregið frá. Þegar æfingunm
lauk, birtist hann aftur og tók að fara yfir
ýmsar athugasemdir, sem hann hafði krot-
að hjá sér, og breytti öllu hjá Barker á
léttúðugasta hátt, vægast sagt. Til að
mynda var það á einum stað í síðasta þætti,
að ég átti að setja ofan í við Laviníu, fyrir
að ávarpa keisarann of djarflega. Barker
hafði sagt mér að hneykslast virðulega. En
Shaw sagði: ,,Hamingjan góða, þér meg-
íð ekki láta eins og móðgaður hástéttar-
maður. Látið þér eins og hún hafi framið
helgibrot. Hlaupið að henni. Kastið yður
milli þeirra. Grípið fyrir munninn á henni.
Ráðizt á hana!“ Á einni klukkustund um-
hverfði Shaw leikritinu úr gamanleik í
furðuspil. Hann dansaði um sviðið, kross-
lagði armana og þuldi parta úr hlutverk-
unum öllum, sneri alvöru okkar upp í gam-
an og bröndurum okkar í harmleik, svo að
okkur fannst við helzt vera að þreyta get-
raunir. Barker hafði dregið sig í hlé og
horfði á aðfarirnar, en svipurinn lýsti
gremju og skemmtun í nokkurn veginn
jöfnum mæli. Víst skemmti Shaw sér
kostulega við að leika, en hann stefndi