Nýtt Helgafell - 01.10.1956, Blaðsíða 19

BERNARD SHAW
113
lofinu, væri ég bæði að gera sjólfum mér
rangt til ag blekkja lesendur.
En vel á minnzt, hvað getur gagnrýnand-
inn, sem fenginn hefur verið til að skrifa,
gert nema að lýsa þvi yfir, að það séu áhöld
um, hvort sé frábærara gáfur vinar hans,
leikritahöfundarins, eða hjartalag? Mér er
hins vegar ekki Ijóst, hvers vegna ég ætti
að fá einhvern annan til að hæla mér, úr
því að ég get hælt mér sjálfur. Ég þarf ekki
að kvarta um hæfileikaskort: komið með
yðar bezta gagnrýnanda, og ég skal gagn-
rýna hann mjölinu smærra. Um heimspekina
er það að segja, að ég kenndi gagnrýnend-
um mínum þetta lítilræði, sem þeir kunna,
með INNSTA KJARNA IBSENISMANS, og
nú miða þeir byssum sínum á mig —• eftir
að ég er búinn að hlaða þær fyrir þá -—
og segja, að ég skrifi eins og mannkyninu
væru gefnar gáfur, en enginn vilji — eða
hjarta, eins og þeir orða það. Vanþakklátir
menn! Hver benti yður á greinarmun anda
og vilja? Varla Schopenhauer, heldur Shaw.
Þá er mér sagt, að einhver og einhver,
sem ekki skrifar formála, sé fjærri því að
vera lýðskrumari. Ég er lýðskrumari. Ég
kom fyrst við hlustimar á brezkum áheyr-
endum úti í Hyde Park, þar sem leikið var
undir á lúðra; ég var svo sem ekki að brjóta
i bág við innræti mitt þá eða fóma mínu
einkalífi fyrir pólitíska nauðsyn; ég gerði
það af því að mér er kassaræðumennska í
blóð borin eins og öllum ósviknum leik-
smiðum og hermikrákum. Ég geng þess ekki
dulinn, að hver venjulegur brezkur borgari
ætlast til þess, að kassaræðumenn játi
hneisu sína og þar með hollustu við lítii-
siglt einkalíf, sem borgarinn er dæmdur til
að lifa sökum þess, að hann er ófær til að
eiga hlut í opinberu lífi. Þannig varð Shake-
speare, þegar hann var búinn að lýsa því
yfir, að hvorki marmari né gullin minnis-
merki konunga skyldu lifa hans máttuga stef,
að færa fram afsökun að góðra manna sið,
fyrir að stinga svona í stúf, og alla tíð síðan
hefur brezki borgarinn vitnað í afsökunina,
en látið hornahljóðið eins og vind um eyrun
þjóta. Þegar einhver leikkona skrifar endur-
minningar sínar, er hún í hverjum kapítula
að leiða yður fyrir hugskotssjónir, hve átak-
anleg þolraun það hafi verið henni að þurfa
að sýna lýðnum líkama sinn, en hins vegar
gleymir hún aldrei að skreyta bókina með
einni tylft mynda eða svo af sjálfri sér. Mér
er alveg ógjörningur að láta undan þessum
kröfum um látalæti. Ég blygðast mín hvorki
fyrir verk mín né vinnubrögð. Mér þykir
gaman að benda fjöldanum, sem ekkert veit
um kosti eða galla listaverka, á kosti verka
minna. Fjöldanum kemur það vel, og mér
kemur það vel, af því að það læknar í mér
taugaslekju, leti og mont. Ég skrifa formála
eins og Dryden og ritgerðir eins og Wagner,
af því að ég hefi hæfileika til þess, og ég
vildi skipta á hálfri tylft af leikritum eftir
Shakespeare fyrir einn af öllum þeim formál-
um, sem honum bar að skrifa. Ég læt þá um
unaðsemdir hlédrægninnar, sem meiri eru
prúðmenni en rithöfundar. Lúðurinn og kass-
ann handa mér.
K. K. þýddi.