Helgafell - 01.07.1943, Síða 8

274
HELGAFELL
TVÆB SAMVIZKU-
SPURNINGAR
sé. Vér höfum áður sýnt, að vér höfum
kunnað að meta
fórnir Norðmanna
og fundið til með
þeim. En næst aðdáun vorri og samúð
gagnvart bræðraþjóðunum tveim á Norð-
urlöndum hljóta þessar spurningar að vera
efstar í huga hvers sæmilegs íslendings
um þessar mundir: Á hvern hátt erum vér
þess megnugir að verða bræðraþjóðum vor-
um að liði, og hvað getum vér gert til að
halda virðingu vor sjálfra og annarra, eftir
að hlutdeild vor í þeirri frelsisstyrjöld,
sem nánustu frændþjóðir vorar heyja nú
með ósegjanlegum fórnum verðmæta, blóðs
og tára, hefur eindregnast birzt í ævintýra-
legum stríðsgróða vorum, að vísu án saka
og verðskuldunar í senn af vorri hálfu?
Vér finnum öll, undir niðri, að oss verði
naumast nægilegt, er til lengdar lætur, að
svara þessum spurningum á þann veg, að
sjómannastéttin íslenzka hafi þegar goldið
þann skatt, sem með sanngirni verður af
oss krafizt. Sjómenn vorir og ástvinir
þeirra liafa sannarlega goldið sinn skatt,
en geta allir þeir hinir mörgu, sem tek-
ið hafa hlut sinn á þurru landi, án auk-
innar áhættu, talið sig lausa allra mála
þess vegna? Jafnvel sá mikli meiri hluti
fólksins, sem ekki hefur grætt annað á
styrjöldinni en aukna atvinnu við fullu
kaupgjaldi, hefur átt við slíka velmegun
að búa, þegar á hvort tveggja er litið,
kjör íslenzkrar alþýðu að undanförnu og
hörmungar styrjaldarþjóðanna nú, að þær
stéttir geta ekki talið sig kvaðalausar að
þessu leyti gagnvart samvizku þjóðar sinn-
ar, né eru líklegar til þess heldur. Og í
enn ríkara mæli hljóta slíkar kvaðir að
hvíla á þeim tugum nýrra milljónaeig-
enda, sem orðið hafa til hér á Iandi síð-
ustu árin fyrir rás viðburðanna.
Helgafell hefur áður haldið því fram í sam-
bandi við Noregssöfnunina, að framlög vor
til uppfyllingar menningar- og mannúðar-
skyldum þjóðarinnar gagnvart þeim styrj-
aldaraðiljum, sem oss eru nákomnastir,
verði fyrst og fremst að vera við
það miðuð, að oss sjálfa muni um
þau. Mjög hlýtur það að orka tvímælis,
hvort Noregssöfnunin hafi náð slíku marki
til þessa, en engu að síður ætti hún að
geta orðið álitlegur hluti af skerf vorum
til stuðnings hart leiknum frændþjóðum
eftir styrjöldina, ef enn verður aukið við
söfnunarféð í fyllra samræmi við getu
vora en hingað til og opinberar ráðstafanir
gerðar til að tryggja það gegn hugsanlegu
verðhruni. Nú, þegar Danir hafa kosið sér
hlutskipti Norðmanna, með öllum afleið-
ingum þess, má gera ráð fyrir, að tillögur
komi hér fram áður en langt um líður, á
þá leið, að sams konar fjársöfnun verði
hafin þeim til handa, og að sjálfsögðu
mundi sú söfnun fá góðar undirtektir. En
hvað sem úr slíkri
jwni fjársöfnun verður>
ÞOLA ENGA BIÐ vm Helgafell nú
þegar vekja máls á hugmynd, sem er þess
eðlis, að undirbúningur til framkvæmdar
henni þolir enga bið, meðfram vegna þess
að hún er miðuð við annað og meira en
fjársöfnun eina.
VÉR EIGUM NÚ ÞEGAR AÐ HEFJAST
HANDA UM AÐ UNDIRBÚA VIÐTÖKU
OG DVÖL NORSKRA OG DANSKRA
BARNA HÉR Á LANDI EFTIR STYRJ-
ÖLDINA.
Vér verðum að taka á þessu máli af slíkum
stórhug frá upphafi, að bæði oss sjálfa og
frændþjóðir vorar muni um þessa hjálp,
ef þörf þeirra krefur. í fljótu bragði virð-
ast öll rök hníga að því, að slílt aðstoð
geti orðið báðum hinum norrænu styrj-
aldarþjóðum að meira liði en nokkuð ann-
að, sem í voru valdi stendur. Jafnvel þótt
vona megi, að styrjöldin standi ekki ár-
um saman úr þessu, virðist ótvírætt, að
þörf slíkrar liðsemdar verði mikil um
nokkurt skeið að ófriði loknum. Það er
alkunnugt, að norsk börn hafa yfirleitt
búið við vaneldi, síðan Þjóðverjar her-
námu landið, mikill fjöldi þeirra misst
vandamenn sína og lieimili, og fjölskyldur
þúsundum saman orðið fyrir algeru og
óbætanlegu eignatjóni. Því miður er fyrir-
sjáanlegt, að svo þröngt verði í búi og
ömurlegt um að litast í Noregi, þegar við-
reisnarstarfið hefst þar, að afloknum hin-
um óhjákvæmilegu reikningsskilum við
svikarana heima fyrir, að norska þjóðin
muni taka með þökkum hverri aðstoð, sem
boðin er fram af heilum hug og með við-
felidnum hætti, við þann hluta endurreisn-
arstarfsins, er brýnastur verður í fyrstu,
að bjarga þeirri æsku, sem á að erfa og
byggja landið. Enn getur farið svo, að
Noregur verði styrjaldarvettvangur að