Helgafell - 01.07.1943, Blaðsíða 46

306
HELGAFELL
skriður, vötn o. fl. Listmálari getur
blásið lífi í þessa fleti með litum, en
ljósmyndarinn ekki. Þess vegna verð-
ur hann að neyta annarra bragða til að
lífga fletina. Snjóflöt er gott að lífga
með skíðamanni eða jafnvel aðeins
skíðunum einum, jafnvel skíðastöfun-
um, ef ekki er annað fyrir hendi. —
Vatnsflöt má lífga með báti, manni
með veiðistöng eða jafnvel með sólar-
geislum, sé myndin tekin á móti sól.
Skriður, sanda, grasfleti o. s. frv. má
fjörga á ýmsan hátt, með mönnum,
dýrum og dauðum hlutum.
Allar línur, sem skera myndir, hvort
heldur þvers eða á ská eru til mikill-
ar óprýði og spilla næstum ávallt
myndverkun. Manni finnst myndin
vera klofin og alveg eins geta verið
tvær myndir og ein. Hér á landi er
mikil hætta á þessu, vegna mergðar af
beinum línum í landslaginu. Þarf ekki
annað en minna á flötu fjallabrúnirn-
ur á Vestfjörðum og Austfjörðum og
reyndar um allt land. Auk þess eru
beinar línur í ám, vötnum, vegum o.
s. frv. óhæfar á ljósmynd. Hættuleg-
ustu skálínur eru fjallshlíðar og skrið-
ur, en þverlínur klettar, staurar, hús-
veggir o. s. frv.
Þessar línur verður að brjóta með
einhverju móti. Að vísu verður lóðrétt
lína tæplega brotin, og þá er ekki ann-
að til ráða en að forðast hana. En ská-
línur og láréttar línur er tiltölulega
auðvelt að brjóta. Það er gert með for-
grunninum, og til þess má nota for-
grunn af öllu tagi. Nú ber þess hins
vegar að gæta, að séu línurnar, sem
brjóta þarf, ofarlega í myndfletinum,
verður forgrunnurinn oftast að vera
nokkuð áberandi til að línan brotni.
Getur þá farið svo, að forgrunnurinn
dragi um of athyglina frá bakgrunn-
inum eða aðalatriði myndarinnar, svo
að forgrunnurinn verði jafnvel aðalat-
riði. Stundum getur líka farið vel á því,
að forgrunnurinn gegni því hlutverki,
en bakgrunnurinn verði eins konar
undirstrikun eða umgjörð. Hugsum
okkur t. d. hvíld fjallgöngumanns uppi
á tindi. Látum hann aðhafast eitthvað,
t. d. skoða landabréf, horfa í sjón-
auka e. þ. h., til þess að gefa mynd-
inni meira líf og tilgang. Þá verður
fjallgöngumaðurinn að aðalatriði mynd-
arinnar, en tindarnir, fjallahringurinn
eða umhverfið, sem á bak við hann
sést, aukaatriði, sem skýrir þó tilgang-
inn og styrkir myndverkunina. Annað
áþekkt dæmi er íslenzkur bóndabær
í umhverfi sínu, atvinnulífsmyndir o.
m. fl.
Hvort sem forgrunnur er aðalatriði
eða aukaatriði á mynd, verður hann
að orka þannig á myndskoðarann, að
hann sé þar án ásetnings, en þó af
fullri nauðsyn, þannig, að hverfi hann
burt, verði eyða eftir á myndfletinum
og myndin sjálf gölluð. Mjög hæpið er
að staðsetja forgrunn á miðja mynd,
ekki sízt ef hann er aukaatriði mynd-
arinnar. Með því móti dregst auga
myndskoðarans allt of mikið að hon-
um. Vel fer hins vegar á því að láta
forgrunn og bakgrunn vega hvorn gegn
öðrum, sitt til hvorrar handar á mynd-
inni. Með því notast myndfletirnir vel,
og samræmi eykst milli aukaatriðis og
aðalatriðis. — En fari svo, að ekkert
af þessu takist, og forgrunnurinn fari
illa, þá skal ljósmyndaranum gefið það
heilræði, að hafa heldur engan for-
grunn. Forgrunnur, sem truflar, er
verri en enginn.
Til þess að ljósmynd verði góð, þarf
hún helzt að vera einföld, en umfram
allt só'nn. Því færri atriði og því færri
línur sem sjást á myndinni, því betn
er hún —, þó að því áskildu, að sam-