Helgafell - 01.07.1943, Qupperneq 30

296
HELGAFELL
lyktir þær, sem orÖiÖ höfðu á dómi þeirra í máli Sigurðar Björnssonar lög-
manns. Hafði hæstiréttur dæmt í því máli árið 1713, og sýknað Sigurð
algerlega, en dæmt þá Pál Vídalín og Árna til þess að greiða 300 ríkisdali
í málskostnað.
V.
Sönnunargögn í þessu máli voru fáskrúðug, og líkur litlar, en áJóniHregg-
viðssyni varð aldrei lát. Það verður því ekkert um það fullyrt, hvort Jón
var sýkn eða sekur um dauða böðulsins, en því verður ekki neitað, að þær
sögur, sem af honum fara við vín, benda eindregið til þess að hann hafi
verið sekur. En hvað sem um það er, þá er þetta mál átakanlegt dæmi um
ófremdarástand aldarinnar í löggæzlu, og er hér sagt frá því sem dæmi
um aldarháttinn.
En almenningur dæmdi Jón sekan, að því er ráða má. í Mælifells-
annál, sem skrifaður er samtímis atburðunum, er þannig sagt frá máli Jóns:
,,Jón hét maður Hreggviðsson á Akranesi, illur og ódæll, var að mörgum
stráksskap kenndur. Kom svo, að vetur þennan (1684) var Jón tekinn, og
átti að færast á Heynessþing og hýðast þar, skyldi böðullinn fylgja honum
þangað. Hann hét Sigurður Snorrason. Voru þeir tveir á ferðinni. Réðst
Jón þá á böðulinn, og með því að Jón var rammur að afli, kom hann böðl-
inum undir og keyrði í pytt ofan og kæfði síðan. Strax urðu menn varir
verks þessa. Var þá Jón gripinn eftir skipan Heidemanns og járnaður og
fékk sinn dauðadóm. Litlu síðar slapp Jón úr járnum frá fógetanum og
komst utan.“
Þessi frásögn er síðan endursögð nálega orðrétt í Árbókum Espólíns,
og í öðrum annálum er Jóns getið með viðlíka ummælum.
En Finnur Jónsson prófessor var á annarri skoðun. í bók þeirri, er hann
ritaði um ævi Árna Magnússonar, kemst hann svo að orði: ,, . . . Jón þessi,
sem var fátækur bóndamaður, var einu sinni ásamt öðrum manni, sem
var böðull, á leið, drukknir báðir; þeir sváfu báðir úti á víðavangi; böðull-
inn dó um nóttina, auðvitað af drukk og kulda, og var svo Jón sakaður um
að hafa drepið hann.“
Jóhann Gunnar Ólafsson.

,'vmí
■ io IV G'v 1 & ‘á M t
-9. r\ *.«- J '*r ■P^'-cT&n.
Rithönd Jóns Hreggviðssonar.