Helgafell - 01.07.1943, Side 47

GÓÐ LJÓSMYND
307
ræmi sé milli myndflata og lína og
myndin túlki eitthvað eða sé sönn.
Hvað er ,,sönn“ ljósmynd ?
Því er auðvelt að svara með dæm-
um. Setjum svo, að tveir menn séu að
taka mynd af einu og sama ,,mótívi“,
t. d. eldfjalli. Annar velur sér falleg-
ar, stórar og beinvaxnar birkihríslur
að forgrunni, sem jafnframt á að lífga
og byggja upp myndina. Við skulum
gera ráð fyrir óaðfinnanlegri byggingu,
að allir fletir myndarinnar séu hag-
nýttir, eftir því sem bezt verður á kos-
ið, samræmi sé hvarvetna á milli
þeirra, birtuskil séu ágæt og myndin
í heild skrautleg, eða með öðrum orð-
um, vel heppnuð í alla staði og falleg.
Hinn ljósmyndarinn velur sér hraun
að forgrunni. Bygging, samræmi milli
myndflata og birta er allt jafngott og
í hinni myndinni. Hvor þeirra er þá
betri ? Ég er sannfærður um, að níu-
tíu, ef ekki níutíu og níu af hundraði,
mundu gefa myndinni með skógar-
hríslunni atkvæði sitt, af þeirri ein-
földu ástæðu, að hún kemur oftast
glæsilegar fyrir. En hvor myndin er
sannari og betri ? Sú með hraunið að
forgrunni. Hún er sannari, vegna þess
að hraunstorkan í forgrunninum leiðir
athyglina til upphafs síns — til eld-
fjallsins, en tréð er ekki bein afleiðing
eldfjallsins, og hlýtur því að draga at-
hygli um of frá því og spilla myndverk-
un. Annað dæmi: Við tökum mynd
ofan af fjallstindi af fallegum fjöllum
eða jöklum, en til að auka líf myndar-
mnar staðsetjum við mann í forgrunft-
mum. Væri þá viðeigandi, að þessi
maður væri prúðbúinn pótintáti eða
stássmey á hælaháum skóm ? Ekki að-
eins óviðeigandi, heldur svo ósmekklegt
°g í slíku ósamræmi við tilgang mynd-
arinnar, að hún væri betur ótekin. Allt
öðru máli væri að gegna, ef um fjall-
göngumann í ferðabúningi væri að
ræða, með vað um öxl eða íshaka í
hendi. Hann mundi skýra tilgang og
auka áhrif myndarinnar og gera hana
sanna í heild. Eitt dæmi enn er ljós-
mynd af gamalli súðarbaðstofu. Ef inni
í þessari baðstofu sætu karlmenn í
pokabuxum og gúmmístígvélum og
stuttklippt kvenfólk að dyfta sig og
spegla, en mitt á milli fólksins glitti
í útvarpstæki og rafmagnsljósakrónur,
— hversu sönn væri þessi mynd ?
Hver hefði yndi af henni til annars en
draga að henni dár ? Yrði myndin ekki
sannari, ef gömul kona sæti á rúmi
sínu og þeytti rokkinn ? Og til að auka
áhrif myndarinnar mætti hún hafa
hyrnu bundna um axlir, að gömlum ís-
lenzkum sið, sauðskinnsskó á fótum
og fléttur á baki. Auk þess færi vel á
því, að djúpar hrukkur mörkuðu and-
litsdrættina, til þess að tjá miskunnar-
leysi mannlegrar lífsbaráttu.
Það er óendanlega margt, sem ljós-
myndarinn verður að athuga, áður en
hann tekur mynd. Eitt einstakt smá-
atriði getur gerónýtt myndina, sé það
x ósamræmi við tilgang hennar. Hann
verðurávallt að hafa það í huga, hvern-
ig hann geti gert myndina sem sann-
asta, einfaldasta og áhrifamesta.
Oft getur ljósmyndari aukið mynd-
verkun með hugkvæmni og snillibrögð-
um. Vilji hann t. d. ná hæðarverkun
í mynd af fjallstindi, verður hann að
Iáta tindinn ná upp að efri myndbrún.
Gæta verður þess þó, að halla mynda-
vélinni ekki aftur. Við það myndast
svokölluð ,,forteikning“, fjallið dregst
aftur og hæðarverkunin missir marks.
Óvenjulega stærð má fá á hlut, t. d.
tré, stein eða hvað annað, með því að
staðsetja mann eða dýr hæfilega langt
hliðhallt á bak við hlutinn. Með því
fæst stærðarverkun.