Helgafell - 01.07.1943, Síða 48

308
HELGAFELL
Eitt af höfuðviðfangsefnum ljós-
myndarans og þrálátt áhyggjuefni er
það, hvernig hann eigi að ,,lýsa“
myndina, í hvers konar birtu ,,mótív-
ið“ verði áhrifamest og fari bezt á
henni. Til ákvörðunar ljósmagni er
auðveldast að nota ljósmæla, en fara
annars eftir lýsingarreglum, sem oft
fylgja myndavélum í kaupbæti, eða
þá að fika sig smám saman áfram af
eigin reynslu. Yfirleitt tel ég sjálfs-
reynsluna farsælustu og beztu kennsl-
una í ljósmyndagerð, þótt hún sé
stundum nokkuð dýrkeypt, einkum í
fyrstu.
En hvað lýsingu myndar snertir, þá
er ekki nóg að vita um rétt ljósmagn,
hvaða ljósop og hvaða hraði er hæfi-
legur til að myndin verði hvorki of-
né vanlýst. Hitt skiptir ekki minna
máli að gera sér grein fyrir því, hvers
konar ljós hentar ,,mótívinu“ bezt,
gagnljós, hliðarljós eða ,,flatt“ ljós.
Næstum ávallt er þó rétt að snúa við
reglunni, sem flestum byrjendum í ljós-
myndatöku er gefin, en hún er sú, að
snúa baki við sólu og taka myndina
beint undan birtunni. Slíkar myndir
verða að jafnaði líflitlar. Þess verður
að gæta, að það er fyrst og fremst ein-
kenni Ijósmyndarinnar, að hún er sam-
ansett af Ijósi og skuggum. Vanti hana
annaðhvort, er hæpið, að hún verði
góð. Mynd, sem tekin er beint undan
birtu, fer á mis við skugga. Sama máli
gegnir um myndir, sem teknar eru í
sólarlausu veðri. Hins verður líka að
gæta, að skuggaverkanir fari ekki út í
öfgar. Svartir ógagnsæir skuggar fara
t. d. sjaldnast vel á mynd.
Sú birta, sem flestum má ráðleggja,
er hliðarbirta, mismunandi sterk, eftir
viðfangsefninu (mótívinu) og gangi
sólarinnar. Hár sólargangur leyfir oft-
ast sterkari hliðarbirtu, þannig, að
skuggarnir verði mjúkir og gagnsæir.
Oft getur gagnljós farið vel og er stund-
um blátt áfram nauðsynlegt. Glit á
snjó, ís eða vatni næst t. d. ekki nema
í gagnbirtu. Oft fæst sérkennileg og
sterk verkun í gagnbirtu, án þess að
mönnum skuli þó ráðlagt að nota hana
í tíma og ótíma. Gæta verður þess,
þegar ljósmynd er tekin á móti sól, að
sólin skíni ekki á ,,linsuna“, því að
speglanir (reflexar) eru ekki til prýði
á filmunni. Tiltölulega auðvelt ráð við
þessu er að nota annaðhvort sólhlíf,
sem sett er framan á ljósopið, eða
skyggja fyrir það með hendinni. Sé
sól lágt á lofti, er þetta ekki einhlítt,
og er þá ekki nema um tvennt að ræða,
að eiga sólspeglanir á hættu eða hætta
við myndatökuna. Sé skyggt fyrir sól
með hendi, verður að varast, að fing-
urnir lendi á myndinni. Þeir eru til lít-
illar prýði, hversu falleg sem höndin
kann annars að vera.
Gagnbirtumyndirnar þarf yfirleitt að
lýsa meira en aðrar myndir, vegna
þess að þá eru aðeins skuggahliðarn-
ar, myndaðar. — Undantekningar frá
þessu eru þó bæði snjó- og vatnsmynd-
ir, vegna þess að bæði snjór og vatn
endurvarpa birtunni, og þó einkum
snjórinn. Þarf að lýsa hann miklu
minna en dökka fleti og eftir því
minna sem hærra dregur yfir sjávar-
mál.
í erlendum ljósmyndakennslubókum
er kvöld- og morgunbirtan talin heppi-
legust til ljósmyndatöku. Reynsla mín
af ljósmyndatökum hér á íslandi hefur
kennt mér hið gagnstæða. Hér virðist
mér hádegisbirtan þægilegust, eða m.
ö. o. á tímabilinu frá kl. 9 árd. til kl.
4—5 síðdegis. Fyrir og eftir þann tima
verða skuggar hættulega þungir. — í
þessu sambandi má taka fram, að
skammdegisbirtan hér á íslandi er