Helgafell - 01.07.1943, Qupperneq 76

332
HELGAFELL
og reynslu, ef hann leggur hann þá ekki á hill-
una. — Þorateinn Valdimarsson, ungur stúdent
og hljómlistarnemi, syngur um hið ,,Villta
vor“. Kvæðin eru „hástemmd og rómantísk",
full af æskuþunglyndi og ástartrega, smekklega
ort og greindarlega. Eigi treystist ég til aS ráða
af þessari bók hans, hvort hann er efni í skáld,
úr því sker framtíÖin. — Ingóljnr Kristjánsson
frá Hausthúsum nefnir æskuljóð sín ,,Dagmál“.
Oll kvæðin í bókinni munu ort um og innan
við tvítugsaldur, svo að ekki er að vænta þar
mikils þroska né tilþrifa. Kvæðin eru yfirleitt
laglega rímuÖ, en skera sig að engu úr venju-
legum byrjendaverkum af þessu tagi. ASaJsteinn
Halldársson frá Litlu-Skógum færir okkur
,,RauSar rósir". Er þetta önnur kvæðabók hans.
Um hana er svipað að segja og hina næstu á
undan: Mörg kvæðin eru snoturlega rímuÖ og
,,meiningin er góð“, en drjúgan herzlumun
vantar á það, að þau geti talizt skáldskapur. —
Þá sendir hið góðkunna IjóÖskáld Jakpb Thor-
arensen frá sér safn lausavísna, ,,HraS\veSlinga
og hugdettur". Kemst hann svo að orði um
það í formála: ,,Kver þetta ætlar sér ekki háan
sess í salakynnum bókagerðar vorrar, enda er
höfundi fullljóst, að Iausavísnasöfn muni lítt (
hávegum höfð á þessum tímum, er margir virð-
ast yfirleitt telja kvæðagerð því aðeins hlut-
genga, að hún beri á sér ótvíræðan útlendan
blæ“. Þetta yfirlætisleysi höfundarins fer bók-
inni vel. Er ekki nema gott um það að segja,
að mæt ljóðskáld haldi sjálf smælki sínu til
haga, því að oft getur slíkur kveðskapur orðið
til aukins skilnings á skapferli og vinnubrögð-
um skáldsins þegar fram líða stundir, þótt ekki
sé um varanlegt gildi hans að ræða að öðru
leyti. S. J. Á.
Otnesjamenn
Gils GuSmundsson: FRÁ YZTU NEiSJ-
UM. Vestfirzkir sagnaþættir I. ísafold-
arprentsmiÖja h.f., Rvík 1942, 156 bls.
Verð: kr. 12,00 ób.
Ágúst GuSmundsson frá Halakoti:
ÞÆTTIR AF SUÐURNESJUM. Bóka-
útgáfan Edda, Ak. 1942, 113 bls. Verð:
kr. 8 ób.
Ungur og áhugasamur maður um þjóðleg
fræði, Gils Guðmundsson, hefur safnað hér sam-
an, aS mestu eftir munnlegum heimildum, ýms-
um sögnum, fornum og nýjum, aðallega úr átt-
högum sínum, Önundarfirði. Eru alls 13 þættir
í bókinni. Fyrsti og lengsti þátturinn er um
hinn stórmerka athafnamann, Hans Ellefsen,
sem stofnaði hvalveiðistöðina á Sólbakka í Ön-
undarfirði. Var hann einn £ hópi hinna útsæknu
og duglegu Norðmanna, sem hófu hér útgerð
og atvinnurekstur seint á 19. öldinni. Ellefsen
var hinn mesti höfðingi, og fóru margar og góð-
ar sögur af honum. „Reyndist hann hið mesta
prúSmenni", segir Gils, „hjálpfús og góðfús svo
af bar.“ Þótti gott að eiga kaup við hann. Gaf
hann hverjum manni svo mikið hvalkjöt, sem
hann vildi, og fékk þar margur ódýran máls-
verð. Þá hafði hann hinn mesta áhuga á öllum
framfaramálum héraðsins. „Má sem dæmi nefna
afskipti hans af barnafræSslu og skólabygging-
um innan sveitarinnar, en því máli var hrundið
í framkvæmd með hans hjálp og fyrir hans til-
stijli. Þá beitti hann sér ekki síður fyrir sam-
göngubótum, bæði á sjó og landi." — Er vel
til fallið, að minningu slíkra manna sé á lofti
haldiS, og væri þarflegt, að fleiri gerðust til aS
skrá sögu ýmissa merkra Norðmanna, sem starf-
að hafa hér á landi sem brautryðjendur á ýms-
um sviÖum.
í þættinum er ennfremur ýtarleg lýsing á
hvalveiðum, vinnubrögÖum £ Iandi og dag-
legu lífi. Var þarna stundum ajl-róstusamt, þvl
að margt var þar útlendra óvalinna verkamanna.
Slóst oft upp á vinskapinn með þeim og fs-
lendingum. Var landinn ekki lengi að Iæra að
„slá8t“, og segir Gils skemmtilega frá ýmsum
ýfingum þeirra.
Annar þáttur í ritinu fjallar um sprökuveiðar
Ameríkumanna á VestfjörSum. Voru íslending-
ar oft á skipum þeirra. Kölluðu Vestfirðingar
f þá daga þessa Amerfkumenn „Kana". Heiti
þetta mun nú ekki tfðkast lengur, en gamjir
menn bregða því enn fyrir sig, er þeir segja
frá ævintýrum, sem þeir lentu í, „þegar þeir
voru hjá Könum". — Ýmsir kaflar f bókinni eru
þjóðsagnakenndir og fjalla um einkennilega
menn og afburðamenn.
Gils, sem er kennari að menntun, ritar smekk-
legt og lipurt mál og segir fjörlega frá. Hann
hefur um langt skeið lagt stund á að safna drög-
um til sögu sjómennsku og fiskveiða á VestfjörS-
um, og er þessi bók eins konar afskurðargeiri
af þvf verki.
,,Þaettir af SuSurnesjum“ eru endurminningar
Ágústs GuSmundssonar í Halakoti, sem nú er
nýlátinn. Var hann sægarpur hinn mesti. Telur
hann sig hafa stundað sjó í 58 ár, en haft for-
mennsku á hendi í 52 ár. Reri hann öll árin á