Neytendablaðið - 01.11.2009, Blaðsíða 2

NEYTENDABLA‹I‹
4. tbl., 55. árg. – desember 2009
Útgefandi: Neytendasamtökin,
Hverfisgötu 105, 101 Reykjavík
Sími: 545 1200 Fax: 545 1212
Veffang: www.ns.is
Netfang: ns@ns.is
Ábyrgðarmaður: Jóhannes Gunnarsson
Ritstjóri: Brynhildur Pétursdóttir
Ritnefnd: Jóhannes Gunnarsson, Þuríður
Hjartardóttir, Hildigunnur Hafsteinsdóttir
Yfirlestur: Finnur Friðriksson
Umbrot og hönnun: Uppheimar ehf.
Prentun: GuðjónÓ ehf. – vistvæn prentsmiðja
Forsíðumynd: Bjarnarflag í Mývatnssveit,
ljósm. Lára Stefánsdóttir
Upplag: 11.800 eintök, blaðið er sent öllum
félagsmönnum í Neytendasamtökunum
Ársáskrift: Árgjald Neytendasamtakanna
er 4.300 krónur og innifalið í því er m.a.
Neytendablaðið, 4 tölublöð á ári.
Heimilt er að vitna í Neytendablaðið í öðrum
fjölmiðlum sé heimildar getið. Óheimilt
er þó að birta heilar greinar eða töflur án
leyfis Neytendasamtakanna. Upplýsingar
úr Neytendablaðinu er óheimilt að nota í
auglýsingum og við sölu nema skriflegt leyfi
Neytendasamtakanna liggi fyrir.
Lykilorð á heimasíðu: orka12
Leiðari ritstjóra 2
Leiðbeininga- og kvörtunarþjónustan 3
Meira um myntkörfulánin 4
Fjármálaráðgjöf 5
Norræni svanurinn 6
Efni í raftækjum 7
Hvað gera Neytendasamtökin? 8
Saga stuttermabolsins 10
SMS-lán 12
Frá formanni 13
Gæðakönnun á hrukkukremi 14
Raunmæling á raforku 16
Flóknir orkureikningar 18
Íslamskir bankar 18
Litarefni í mat 20
Enn um orkudrykki 21
Uppþvottavélar á markaði 22
Salt í matvælum 23
Efni
Blaðið er prentað á
umhverfisvænan hátt.
Brynhildur Pétursdóttir
Óforbetranlegar eyðsluklær?
Við Íslendingar höfum kosið að halda uppi sjálfstæðum gjaldmiðli en það þýðir m.a.
að lántökukostnaður hér er mun hærri en víða annars staðar og að áhættan samfara
lántöku er meiri. Hin séríslenska vísitölutenging lána setur svo alla áhættu af verðbólgu
á lántakendur, sem væri kannski í lagi ef við gætum treyst því að stjórnvöld réðu við
verðbólguna en það hafa þau aldrei gert. Við vorum því kannski full áköf þegar lán
í erlendum gjaldmiðlum fóru að bjóðast. Okkur mátti þó vera ljóst að þeim fylgdi
töluverð áhætta því krónan okkar hefur alltaf verið einstaklega óstöðugur gjaldmiðill.
Í ljósi þess hversu mikil áhætta hefur fylgt lántöku á Íslandi og hversu óhagstæð
lánakjör hafa verið er eiginlega alveg með ólíkindum hversu viljug við höfum verið
til að skuldsetja okkur. Skuldastaða heimilanna var þegar farin að valda mönnum
áhyggjum upp úr aldamótum og þá var ballið samt bara rétt að byrja. En það var ekki
bara almenningur sem gerði sér ferð í bankann. Skuldir fyrirtækja jukust gríðarlega og
ekki verður sagt að hagsýni og fyrirhyggja hafi einkennt rekstur margra sveitarfélaga
eða ríkisins þar sem framúrkeyrsla á fjárlögum var frekar regla en undantekning.
Þjóðin taldi sig þó almennt nokkuð skynsama í fjármálum. Til dæmis töldu bankarnir
sig búa yfir slíkri fjármálaþekkingu að um útflutningsvöru væri að ræða. Stjórnvöld
efuðust aldeilis ekki um eigið ágæti og héldu því fram allt fram á síðasta dag að
efnahagslífið væri sterkt og hagstjórnin traust. Almenningur virðist einnig hafa haft
fulla trú á eigin getu. Könnun félagsvísindadeildar Háskóla Íslands frá því í mars í
fyrra leiddi í ljós að langstærstur hluti aðspurðra, eða 78%, sagðist fylgjast mjög vel
eða frekar vel með eyðslu sinni. Heil 90% aðspurðra voru mjög eða frekar ósammála
fullyrðingunni „Ef mig langar í eitthvað sem ég hefði ekki efni á tæki ég bara lán“ og
þá sögðust 76% ná endum saman um mánaðamót. Í skoðanakönnun Fréttablaðsins
frá því fyrr á þessu ári sögðust svo aðeins 16% aðspurðra hafa eytt um efni fram
þegar góðærið var sem mest. Þetta eru athyglisverðar niðurstöður og koma engan
veginn heim og saman við opinberar hagtölur. Bara yfirdráttarlán landsmanna voru
81 milljarður um mitt ár í fyrra.
Það verður ekki hjá því komist að álíta að sem þjóð séum við ekki mjög klár þegar
kemur að fjármálum og rekstri. Þetta ættum við að horfast í augu við og leitast við að
breyta þótt slík naflaskoðun geti vissulega verið sársaukafull. Ég held engu að síður
að hún sé nauðsynleg ef við ætlum að kenna komandi kynslóðum að fara betur með
peninga en við höfum gert.
 NEYTENDABLA‹I‹ 4. TBL. 2009