Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.11.1980, Side 123

Tímarit Máls og menningar - 01.11.1980, Side 123
,,Hverju reiddust goðin?“ Uppruni frumbyggja íslands gæti gefið undir fótinn ályktun í þá átt, að ekki væri ólíklegt, að sú ættablanda, sem hér varð til, bæri í sér einhvern þann keim, sem ekki yrði fundinn annars staðar. Tvenn þjóðerni blandast saman í jafnari mæli en til þessa hefur verið talið. Sterk rök fyrir því má meðal annars finna í áðurnefndri ritgerð minni. Annað þjóðernið er norskt að uppruna, hitt kelt- neskt. Mikill hluti norska stofnsins kom hingað til lands í leit að frelsi undan áþján rísandi einveldis. Hér voru ónýtt bjargráð, sem gáfu fyrirheit um framtíð hagsælda og blessunarlega fjarlægð frá greipum frelsisræningja. — Annar hluti norska stofnsins hafði gert sér víking að atvinnu og/eða gengu á mála hjá höfðingjum, sem áttu í styrjöldum til varnar ríki sinu eða til sóknar til nýrra yfirráða. Þeim hafði lærst að laga sig að vmiss háttar aðstæðum og trúarsiðum, sem riktu á þeirra vinnustöðum, urðu að forðast að ánetjast fastmótuðum trúarsiðum, sem áttu rót sina i kreddubundnum trúarskoðunum. Fljótlega hefur hafist þróun þeirrar merkingar, sem við leggjum nú i orðið kredda. Það er latneskt að uppruna, komið af latnesku sögninni „credo“, sem þýðir „ég trúi“ og verður síðan heiti trúarjátningarinnar í kristnum sið. Færeyingasaga er skýrasta dæmið um kreddu i þýðingunni trúarjátning, þar sem rætt er um kreddu Þrándar i Götu. Víkingarnir, sem settust að á íslandi, áttu sér ekki neina þess háttar guði, sem þeir sáu sér skylt að tilbiðja með mannfórnum, og því siður sáu þeir sér skylt að slátra sinum nánustu á þeirra borð, eins og Hákon blótjarl gerði, þegar hann fórnaði syni sínum á altari síns guðs til sigurs yfir Jómsvik- ingum. í þeim miklu mannraunum, sem víkingarnir höfðu við að kljást, tömdu þeir sér það viðhorf að treysta fyrst og fremst á mátt sinn og megin. Atvinnu sinnar vegna áttu þeir að samstarfsmönnum tilbeiðendur hvers konar guða, lögðu líf sitt við þeirra lif, líf eins þeirra var annars líf, eins dauði annars dauði, hvað sem leið trú hvers og eins á einhverja guði einhvers staðar úti í óendan- leikanum. En jafnframt því sem þessir norrænu víkingar trúðu á mátt sinn og megin, höfðu þeir ríka tilhneigingu til að gera aðra menn að þrælum sínum til þess að láta þá hjálpa sér í lífsbaráttunni. Einkum varð þessum víkingum drjúgt til fanga í vesturvegi, á eyjunum fyrir norðan og vestan Bretland. Þar var friðsældar mannlíf, sem tengst hafði umhverfi sínu í ástsemd, átti sér enga drauma um ránskap til öflunar veraldlegra gæða. Þeir dýrkuðu vætti friðsemdar og þar á meðal júðann Jesú frá Nasaret, og voru lítt búnir til varnar, svo andlega sem tæknilega, þegar norrænar hetjur helltust yfir þá og tóku með sér allt, sem þeir komust höndum yfir, svo fólk sem annan fénað, sem þeir sáu sér gróðavon í eða girntust af öðrum ástæðum. En fólkið, sem kom til Islands sem herteknir þrælar, rann í eitt með ræningjum sínum frá fyrstu stundum viðskipta svo 377
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156
Side 157
Side 158
Side 159
Side 160
Side 161
Side 162
Side 163
Side 164
Side 165
Side 166
Side 167
Side 168
Side 169
Side 170
Side 171
Side 172

x

Tímarit Máls og menningar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.