Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.11.1980, Síða 123

Tímarit Máls og menningar - 01.11.1980, Síða 123
,,Hverju reiddust goðin?“ Uppruni frumbyggja íslands gæti gefið undir fótinn ályktun í þá átt, að ekki væri ólíklegt, að sú ættablanda, sem hér varð til, bæri í sér einhvern þann keim, sem ekki yrði fundinn annars staðar. Tvenn þjóðerni blandast saman í jafnari mæli en til þessa hefur verið talið. Sterk rök fyrir því má meðal annars finna í áðurnefndri ritgerð minni. Annað þjóðernið er norskt að uppruna, hitt kelt- neskt. Mikill hluti norska stofnsins kom hingað til lands í leit að frelsi undan áþján rísandi einveldis. Hér voru ónýtt bjargráð, sem gáfu fyrirheit um framtíð hagsælda og blessunarlega fjarlægð frá greipum frelsisræningja. — Annar hluti norska stofnsins hafði gert sér víking að atvinnu og/eða gengu á mála hjá höfðingjum, sem áttu í styrjöldum til varnar ríki sinu eða til sóknar til nýrra yfirráða. Þeim hafði lærst að laga sig að vmiss háttar aðstæðum og trúarsiðum, sem riktu á þeirra vinnustöðum, urðu að forðast að ánetjast fastmótuðum trúarsiðum, sem áttu rót sina i kreddubundnum trúarskoðunum. Fljótlega hefur hafist þróun þeirrar merkingar, sem við leggjum nú i orðið kredda. Það er latneskt að uppruna, komið af latnesku sögninni „credo“, sem þýðir „ég trúi“ og verður síðan heiti trúarjátningarinnar í kristnum sið. Færeyingasaga er skýrasta dæmið um kreddu i þýðingunni trúarjátning, þar sem rætt er um kreddu Þrándar i Götu. Víkingarnir, sem settust að á íslandi, áttu sér ekki neina þess háttar guði, sem þeir sáu sér skylt að tilbiðja með mannfórnum, og því siður sáu þeir sér skylt að slátra sinum nánustu á þeirra borð, eins og Hákon blótjarl gerði, þegar hann fórnaði syni sínum á altari síns guðs til sigurs yfir Jómsvik- ingum. í þeim miklu mannraunum, sem víkingarnir höfðu við að kljást, tömdu þeir sér það viðhorf að treysta fyrst og fremst á mátt sinn og megin. Atvinnu sinnar vegna áttu þeir að samstarfsmönnum tilbeiðendur hvers konar guða, lögðu líf sitt við þeirra lif, líf eins þeirra var annars líf, eins dauði annars dauði, hvað sem leið trú hvers og eins á einhverja guði einhvers staðar úti í óendan- leikanum. En jafnframt því sem þessir norrænu víkingar trúðu á mátt sinn og megin, höfðu þeir ríka tilhneigingu til að gera aðra menn að þrælum sínum til þess að láta þá hjálpa sér í lífsbaráttunni. Einkum varð þessum víkingum drjúgt til fanga í vesturvegi, á eyjunum fyrir norðan og vestan Bretland. Þar var friðsældar mannlíf, sem tengst hafði umhverfi sínu í ástsemd, átti sér enga drauma um ránskap til öflunar veraldlegra gæða. Þeir dýrkuðu vætti friðsemdar og þar á meðal júðann Jesú frá Nasaret, og voru lítt búnir til varnar, svo andlega sem tæknilega, þegar norrænar hetjur helltust yfir þá og tóku með sér allt, sem þeir komust höndum yfir, svo fólk sem annan fénað, sem þeir sáu sér gróðavon í eða girntust af öðrum ástæðum. En fólkið, sem kom til Islands sem herteknir þrælar, rann í eitt með ræningjum sínum frá fyrstu stundum viðskipta svo 377
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143
Síða 144
Síða 145
Síða 146
Síða 147
Síða 148
Síða 149
Síða 150
Síða 151
Síða 152
Síða 153
Síða 154
Síða 155
Síða 156
Síða 157
Síða 158
Síða 159
Síða 160
Síða 161
Síða 162
Síða 163
Síða 164
Síða 165
Síða 166
Síða 167
Síða 168
Síða 169
Síða 170
Síða 171
Síða 172

x

Tímarit Máls og menningar

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.