Tímarit Máls og menningar - 01.12.1990, Blaðsíða 31

skáldið Jónas á hans síðari árum. Svo virð-
ist ekki vera samkvæmt þeim frumheimild-
um um störf hans síðustu mánuðina sem
hann lifði og hér hefur verið vakin athygli
á. Víst er það ekki ólíklegt að Jónas hafi
sopið nokkuð stíft öðru hverju, þegar bring-
smalaskottan sótti hvað harðast að honum,
og reyndar gæti ástand lifrarinnar, sem í ljós
kom eftir dauða hans, bent til þess. En hann
hefur þá verið þeirrar gerðar að rísa upp
annan tímann, styrkur og logandi af áhuga
á þátttöku í viðfangsefnum líðandi stundar.
Skammdegisdrunginn segir oft fátt um
vorverkin.
Þeir voru fimm sem enn héldu fast við
Þingvelli sem alþingisstað þann 19. maí
vorið 1845, á síðasta fundinum sem Jónas
Hallgrímsson sótti um dagana. Hinir voru
sjö sem höfðu látið sannfærast af rökum
Jóns Sigurðssonar fyrir þingstað í Reykja-
vík. En þeir eru bærilega hressir, þessir
fimm í minnihlutanum, þegar þeir ganga frá
fundi út í vomóttina. Þeir fylgjast að og
halda áfram að ræða málin í sinn hóp.
Það er Jónas, hýr í augum þótt farið hafi
halloka. Það er hans gamli og gróni vinur,
Konráð Skagftrðingur, sem aldrei gat litið
Jón Sigurðsson réttu auga. Það er Gísli
Thorarensen, systursonur Bjama skálds —
hann Hraungerðisgráni sem liggur undir
gmn um að hafa fremur ýtt flöskustútnum
að Jónasi heldur en hitt. Það er Gunnlaugur
Þórðarson, kominn af Fljótsdalshéraði,
læknanemi við Friðriksspítala — kenndur
við drykkju og spil. Og það er Repp gamli,
hertur í margri raun, kominn á sextugsaldur
— en af hinum er Jónas næstur honum að
aldri, 37 ára gamall.
Allir vildu þeir vera komnir á Þingvöll
þar sem vornóttin er bjartari en hér við
Eyrarsund.
Það rennur nýr dagur, hinn 20. maí. Jónas
hefur verk að vinna. Hann þarf að safna
undirskriftum landa í Höfn undir bæna-
skrárnar sem búið er að ganga frá. Hann
gengur mann frá manni við góðan árangur
og verður seint fyrir um kvöldið. Klukkan
er tvö um nótt þegar hann opnar útidymar
á húsinu við stræti heilags Péturs þar sem
hann hefur búið í rúman mánuð. Það er
dimmt og hann hefur enn tæplega vanist
bröttum og þröngum stiganum sem liggur
upp á þriðju hæð þar sem herbergið hans er.
Sumir segja hann hafi verið slompaður en
um það verður aldrei neitt vitað enda skiptir
það engu máli. Og hafi Hraungerðisgráni
setið fyrir honum um miðnættið þessa ör-
laganótt, og þeir sest inn á Hvít eða aðra krá
eftir erfiði dagsins, þá hefur ekkert um það
geymst. Á hafi tímans týnist líka margt á
skemmri stund en nær hálfri annarri öld.
Hitt vita allir að Jónas hrataði í stiganum
og fóturinn hrökk í sundur. Nóttin leið,
hann lá þar brotinn, en vildi engan vekja,
segir sagan.
En hver er það sem hleypur þvert yfir
háskólahverfið að morgni hins 21. maí, —
frá St. Pétursstræti yfir Biskupatorgið,
framhjá háskólanum og kirkju Vorrar frúar,
yfir Skinnaragötuna og að híbýlum leynd-
arskjalavarðar konungs í Klausturstræti
númer 73. Við vitum ekki hver hann var,
þessi sendiboði frá Jónasi Hallgrímssyni,
sem þarna hleypur á fund Finns Magn-
ússonar, forseta Hins íslenska bókmennta-
félags. Máske það hafi verið Sören Kattrup.
Oft hafði Jónas þurft að vitja Finns og
ósjaldan hafði hann sent honum orðsend-
ingu þegar þröngt var í búi — en nú lá mest
við. Nú var það Finnur sem varð að annast
málin eins og komið var.
Hér verður ekki rakin frásaga þeirra fé-
TMM 1990:4
29