Ólafía : rit Fornleifafræðingafélags Íslands. - 01.03.2006, Blaðsíða 29

fræðilegar greininga einkum verið gerðar
í gegnum viðföng efnismenningarinnar
(e. objects of matericil culture), rýmis-
bundna menningu og athafnir (e. spatial
arrangements and activities). Um leið
hefur verið haft í huga að alls ekki öll
viðföng eða mannleg atferli eru kynjuð
og eins sú staðreynd að félagslegar
hugmvndir og skoðanir eru oft aðrar en
raunlegulegargerðirfólks (Sorensen, 2000,
bls. 81). Dæmi urn slíkt má oft sjá á
greftrunarsiðum þar sem k\ ngervi mætir
kyni og greinanlegar breytur þar síðan
notaðar til þess að ákvarða bæði kyn og
kyngervi liins látna (see Crawford, 2000).
I þessum tilvikum em sameiginleg eða
mismunandi einkenni látin ákvarða
kyngervi einstaklingsins, en manna-
beinafræðilegar eða aðrar sambærilegar
greiningar em látnar ákvarða líffræðilegt
kyn (Sorensen, 2000, bls. 53).
Vandamálin sem upp geta komið
varðandi túlkanir á greftmnarsiðum em
helst þau að öll þau gögn sem kunna að
fínnast í gröf em leifar þess sem sett var
í hana af aðilum innan hins umliggjandi
samfélags en ekki af hinum látna sjálfum.
Greftmnarsiðir em því í raun og vem
endurspeglun samfélagsins í kring en ekki
einstaklingsins sem í gröfinni liggur. Inn
í greftmnarsiðinn, sem viðhafðurerhveiju
sinni, fléttast jafnframt hugmyndir
samfélagsins urn kyngervi (Sorensen.
2000, bls. 53).
Þessar aðstæður geta leitt til augljósra
vandamála er varða hugmyndir um
viðföng (e. objects) og breytileika þeirra.
því víddir fundarsamhengisins (e. context)
geta verið mýmargar og oft vísað til
margvíslegra birtingarmynda einstak-
lingsins sjálfs í samfélaginu. Fundar-
samhengið getur verið greint af atferli,
atburði, menningarbundinni samsemd
innan ákveðins hóps jafnt sem einföldum
grip (Sorensen, 2000, bls. 91).
Það sem er umhugsunarvert í þessu
sambandi er að ef gengið er út frá því að
gripir endurspegli og túlki í senn samsemd
(e. identity) manneskjunnar, er þá ekki
rétt að ganga einnig út frá því að þeir búi
vfír margháttaðri merkingu innan þess
samhengis sem þeir fínnast? Gott dæmi
um slíkt er gjöfin, en líta rná á hana sem
samspil byggt á gagnkvæmni sem er hlaðin
bæði persónulegri og félagslegri merkingu
(Sorensen. 2000, bls. 79). Slíkar aðstæður
geta ennfremur bent til þess að erfítt sé
að skilja kyngervi vegna þess að það hefur
tilhneigingu til að vera síður sýnilegt í
reynd, frekar en í sínu hugmyndafræðilega
fonni. Hugmyndafræöilega fomiið vinnur
í gegnum viðföngin og síendurtekin atferii,
en spumingin erhvemig hægt sé að greina
það? Kyngervi getur verið mjög augljóst
innan greftmnarsiða eða sem endurtekin
viðföng innan ákveðins íúndarsamhengis,
en spumingin sem engu að síður situr efhr
er sú hvort mögulegt sé að greina kyngeni
í gegnum viðföng án þess að kenna þau
við karlkyn eða kvenkyn?
Er hægt að rannsaka kyngervi án þess
að greina líffræðilegt kyn?
Vandamálin sem upp komu við
rannsóknina að baki þessarar greinar vom
einmitt tengd ómeðvitaðri tilhneigingu
höfúndar til þess að tengja rannsóknarefnið
við hinar aðgreinandi skilgreiningar á karli
og konu. Kyngervi virtist vera nánast
órjúfanlegt fra líffræðilegu k\Tii og er það
sú skoðun sem að líkindum kemur íyrst
upp í huga þeirra fomleifafræðinga sem
ekki hafa kynnt sér nálganir kynja-
fomleifafræðiimar. Kyngervi er nefiiilega