Skírnir - 01.01.1963, Blaðsíða 108

96
Ólafur Halldórsson
Skirnir
(sonur Önnu á Stóru-Borg og Barna-Hjalta Magnússonar),
átti sögur Ólafs Tryggvasonar og Ólafs helga á einni bók.
Þeirrar bókar getur Oddur biskup Einarsson í minniskveri sínu
(ÁM 416a 4t0) árið 1612: ‘Magnús Hjaltason hefur fyrir
löngu léð mér Ólafs sögur lasnar; þær léði eg Grími Orms-
syni hér heima um veturinn til iðkunar þá hann var hjá mér,
og fordjarfaði hann þær svo að eg hef ekki getað þeim aftur
skilað, því þær voru lasnar áður, og fundust kverin eftir hon-
um aftur og fram, en það sem eftir er af þeim er hér til
sýnis; hef eg tjáð þetta fyrir Magnúsi, og hefur hann lofað
það skyldi kvitt þó hann fengi þær aldrei aftur, því þær væri
lítils verðar; þó eru þær óbítalaðar af mér til’ (sjá Handrita-
spjall, hls. 31, og Den store saga om Olav den Hellige, Oslo
1941, bls. 1089).
Enn eru til nokkur skinnhandrit þar sem sögur Ólafanna
standa á einni bók, t. d. ÁM 61 fol., Flateyjarbók og Bergs-
bók, og slíkt hefur væntanlega verið algengt. Eins og áður er
getið, er sennilegast að af síðasta kverinu í 62 vanti þrjú yztu
tvinnin, og því líklegast að eitthvað hafi staðið meira á bók-
inni en ÓlTr; það hefur varla getað verið annað en Ólafs saga
helga, en brot bókarinnar mundi vel hæfa þvi að sú saga hafi
einnig verið í henni. Ennfremur fæst skýring á því, ef gert
er ráð fyrir að 62 sé i rauninni það sem eftir er af bók Magn-
úsar Hjaltasonar, hvers vegna hún stendur ekki í neinu af-
hendingarregistri Skálholtskirkju, fyrr en e. t. v. 1674, en ef
hún er í því registri nefnd Ólafs saga helga, sem Árni Magn-
ússon taldi hugsanlegt, gat það stafað af því að hún var dottin
úr bandinu, og kver úr Ólafs sögu helga gátu því legið fremst
í bókinni. Einnig kemur útlit þeirra leifa sem enn eru í 62
vel heim við lýsingu Odds biskups á meðferð bókar Magnúsar
Hjaltasonar. Það skal ennfremur haft í huga, að Oddur bisk-
up hefði ekki þurft að fá lánaða bók Magnúsar Hjaltasonar,
ef Ólafanna sögur hefðu verið til í Skálholti. Af þessu þykir
mér ljóst að 62 hafi ekki verið í Skálholti þegar þeir Jón
Narfason og Páll Vigfússon skrifuðu nöfn sín í hana. Ég hef
því fyrir satt að 62 sé í rauninni það sem eftir er af bók
Magnúsar Hjaltasonar. Páll Vigfússon mun hafa átt bókina,