Skírnir - 01.01.1967, Page 118

116
Ladislav Heger
Skírnir
gæta varkárni, því að ættrakning, sem virðist lítilsverð, gegn-
ir einnig sínu hlutverki í sögunum. Þótt hún fræði oss lítt
um aðal þess manns, sem um er rætt, verðum vér nokkru
nær um stærð og veldi ættarinnar.
Sögurnar fimm komu út í fyrrahaust. Þremur árum áður
birtist þýðing mín á Sæmundar-Eddu allri, sem ég byrjaði á
skömmu eftir 1950. Upphaflega var ætlun mín að þýða ein-
ungis goðakvæðin til viðbótar við hetjukvæðaþýðingu Wal-
ters, sem áður var nefnd. En forlagið vildi fá Eddu alla frá
einum og sama manni, og það er skiljanlegt. Hver þýðing,
ekki sízt á bundið mál, er brennd marki höfundar síns. Ur
því að hér var um að ræða fyrstu heildarútgáfu Eddu á
tjekknesku, var ekkert hróflað við textanum; röð vísna og
vísuorða var látin haldast, eins og hún er í Codex regius eða
útgáfu Neckels.
Þýðing bundins máls hlýtur auðvitað að vera miklu frjáls-
legri en meðferð lausa málsins. Hrynjandi og bragarhættir
eddukvæða eru frábrugðnir því, sem gerist í tjekkneskum
kveðskap. Þó er ekki mikill atkvæðafræðilegur munur á þess-
um málum. Áherzla hvílir á fyrsta atkvæði í tjekknesku eins
og í íslenzku, en er þó ekki eins sterk i tjekknesku. 1 tjekk-
neskum kveðskap skiptast reglulega á atkvæði með og án
áherzlu, en fjöldi áherzlulausra atkvæða milli risa er frem-
ur frjáls í eddukvæðum, einnig í upphafi vísuorðs. f tjekk-
neskum kveðskap er óþekkt það, sem Þjóðverjar kalla „Uher-
dehnung“, þ. e. a. s. oflengd atkvæða, enn fremur tvíkvæð
vísuorð með tveimur risum, en lágkveðulaus, eins og deyr fé.
Ekkert vantar þó á, að tjekkneska gefi kost á myndun slíkra
vísuorða, því að einkvæð orð, sem mikilsverð eru að merk-
ingu, eru til í málinu, t. d. muz ‘maður’, mec ‘sverð’, stúl
‘borð’, dúm ‘hús’, dal ‘hann gaf’, vzal ‘hann tók’, rriám ‘ég
hefi’, dárn ‘ég mun gefa’ o. s. frv. Ég hefi breytt vísuorðum
eddukvæða í rétt þrí- eða tvíliðuð vísuorð, oftast með tveim-
ur risum, sjaldnar þremur.
Annað vandamál var hljóðstafasetningin. Hljóðstafi má
nota í öllum málum, sem hafa áherzlu á fyrsta atkvæði orðs,
sem sé einnig í tjekknesku. En svo er ekki um önnur slavnesk