Iðjuþjálfinn - 01.12.2001, Blaðsíða 10

Margrét
SlGURÐARDÓTTIR
Sannreynd þjónusta
iðjuþjálfa
Skilgreiningar á sannreyndri
þjónustu iðjuþjálfa
Kennarar í iðjuþjálfun þurfa að fylgjast vel
með því setn efst er á batigi í iðjuþjálfun í
heiminum og kotua þvt' á frantfæri við nent-
endur stna. í erlendum fagblöðum iðjuþjálfa
hefitr að undanfömu talsvert verið fjallað unt
sannreynda þjónustu (evidence based prac-
tice). A námskeiðinu sent ég hafði umsjón nteð
síðastliðið vor við Háskólann á Akureyri,
prófuðu nemendur mínir að beita aðferðum
sannreyndrar þjónustu í lokaverkefni nánt-
skeiðsins. Unt þær mundir voru iðjuþjálfar á
Reykjalundi einnig að glugga í fræði tengd
sannreyndri þjónustu iðjuþjálfa. Þetta varð
til þess að ég fjallaði ttnt þetta liugtak t stuttu
erindi á ráðstefnunni Iðja-heilsa-vellt'ðan sent
haldin var á Akttreyri i sumarbyrjun. Það sent
fer hér á eftir er í stórum dráttuni byggt á því
erindi.
Eg mun fjalla um sannreynda þjónustu út
frá sjónarmiði iðjtiþjálfunar, konta inn á
hvernig iðjttþjálfar geta eflt þá þjónustu sent
þeir veita, neftta hvaða forsendttr íslenskir
iðjttþjálfar hafa og hvemig þeir gætu attkið
færtti sína t' þvt' að veita sannreynda þjónustu.
Eittnig velti ég fyrir inér siðfræðilegtnn litig-
leiðingum. Meðfylgjandi er skrá yfir heimildir
og vefsiður þar setit leita tná frekari upp-
lýsinga unt efnið.
Saga og upphaf sannreyndrar
þjónustu
Upphaf sannreyndrar þjónustu er rakið langt
aftur í aldir til læknisfræðinnar. Það var þó
ekki fyrr en um 1980 að farið var að nota
hugtakið „evidence based medicine" til að lýsa
því kennslu- og lærdómsferli þegar læknar og
læknanemar leita markvisst að, greina og nýta
sér sannanir í klínísku starfi (Taylor, 2000).
Sackett og fleiri hafa skilgreint „evidence-
based medicine" sem: „the conscientious,
explicit and judicious use of current best
evidence in making decisions about the care of
individual patients" (Taylor, 2000; Holm,
2000). Hugtakið er nú notað í víðara samhengi
og er almennt talað um „evidence-based
practice" eða sannreynda þjónustu í íslenskri
þýðingu og á þá jafnt við urn allar fagstéttir.
Sannreynd þjónusta iðjuþjálfa einkennist af
því að iðjuþjálfinn nýtir sér sannanir sem kom-
ið hafa fram í rannsóknum í faglegri rökleiðslu
til þess að taka ákvarðanir um hvað sé
árangursríkasta þjónustan fyrir skjólstæðing-
inn. Sannanir eru þá upplýsingar sem styðja
ákveðna fullyrðingu. I þessu tilfelli er full-
yrðingin sú að iðjuþjálfun sé árangursrík og
geri gagn. Samkvæmt því er iðjuþjálfinn að
veita sannreynda þjónustu þegar hann leitar
nýjustu og bestu fáanlegra sannana sem eiga
við iðjuvanda skjólstæðinganna og hæfa
aðstæðum þeirra og fléttar þessar sannanir inn
í þá faglegu rökleiðslu sem fram fer við mat og
íhlutun (Depoy og Gitlow, 2001; Tickle-
Degnen, 1998).
Tekið skal fram að sannanir úr rannsóknum
eru aðeins einn liður í ferlinu þegar iðjuþjálfi
tekur ákvörðun um hvers konar þjónustu
hann veitir (Bennett og Bennett, 2000). Til að
upplýsingar teljist áreiðanlegar og hægt sé að
nefna þær sannanir verður að leita þeirra með
skipulegum hætti á ákveðnum stöðum (Depoy
og Gitlow, 2001). Mikilvægt er að iðjuþjálfar
geri sér grein fyrir þeim kostum og takmörk-
unum sem ólíkar rannsóknaraðferðir hafa.
Settar hafa verið fram ákveðnar leiðbeiningar
um hvaða tegundir rannsókna gefi áreiðanleg-
ustu vísbendingarnar og hvar þeirra beri að
leita (Holm, 2000; Egan, Dubouloz, von Zweck
og Vallerand, 1998). Þessar leiðbeiningar er
sjálfsagt að hafa til hliðsjónar en hafa verður í
huga að hver skjólstæðingur er einstakur og
það sem hentar einum hentar ekki endilega
öðrum. Sannreynd þjónusta í iðjuþjálfun á að
tryggja að þjónustan sem iðjuþjálfinn veitir sé
sú árangursríkasta, öruggasta og hagkvæm-
asta sem hægt er að veita á hverjum tíma.
Fram hefur komið að þegar iðjuþjálfar velja
hvaða matstæki þeir nota eða hvers konar mati
og íhlutun þeir beita, styðjast þeir við hefðir,
eigin gildi og trú, menntun, faglega reynslu,
Sannreynd þjónusta er
skjólstæðingsmiðuð
10 IÐJUÞJÁLFINN 1/2001