Iðjuþjálfinn - 01.12.2001, Blaðsíða 12

skrefið gæti verið að leita eftir aðstoð
fagfélags þíns við námskeiðahald eða
aðra fræðslu í tengslum við sannreynda
þjónustu. Einnig er mikilvægt að taka
þátt í rannsóknum og meta árangur
iðjuþjálfunar.
Eins og fram hefur komið er mikilvægt
að iðjuþjálfar efli færni sína við að lesa og
túlka niðurstöður rannsókna. I þessum
Einnig er okkar akkilesarhæll sá að
tiltölulega fáar rannsóknir hafa veríð
gerðar í iðjuþjálfun og enn færri
íslenskar rannsóknir.
tilgangi settumst við niður síðastliðið
vor, fjórir iðjuþjálfar á Reykjalundi með
áhuga á sannreyndri þjónustu og tókum
fyrir eina rannsóknargrein. Við lásum
hana vandlega og ræddum aðferðafræði,
tölfræði og túlkun á niðurstöðum hennar
þangað til við skildum hana til hlítar. Til
þess að hjálpa okkur í þessu ferli bjugg-
um við til orðalista, flettum upp og fund-
um þýðingar og skilgreiningar á öllum
orðum og hugtökum sem við skildum
ekki. Þessi orðalisti mun svo verða
aðgengilegur öllum iðjuþjálfum á Reykja-
lundi og ætti að auðvelda þeim að lesa
svipaðar greinar. Næsta skref gæti verið
að kynna sér þá gagnagrunna, sem
aðgengilegir eru og hvar finna má
helstu rannsóknir sem tengjast
viðfangsefnum iðjuþjálfunar. Þetta er
aðeins eitt dæmi af mörgum um
hvernig hægt er að byrja að búa sig
undir að veita sannreynda þjónústu.
Hvað hindrar iðjuþjálfa í að
veita sannreynda þjónustu?
Þegar kannað hefur verið hjá iðjuþjálfum
og fleiri heilbrigðisstéttum í öðrum lönd-
um hvað hamli því að þeir veiti sann-
reynda þjónustu nefna þeir ýmis atriði. í
fyrsta lagi skort á skilningi og stuðningi
frá umhverfinu, þ.e. því umhverfi sem
fagmaðurinn starfar í eða fagfélagi hans.
I öðru lagi getur verið erfitt að nálgast
sannanir til dæmis vegna takmarkaðs
aðgengis að tölvum, vankunnáttu í að
nýta sér gagnagrunna og þess að fáar
rannsóknir finnast. I þriðja lagi skortir
tíma til þess að lesa, nálgast og nýta þær
sannanir sem er safnað. í fjórða lagi
kemur fram að sumir óttast að þær sann-
anir sem þeir hugsanlega finni kollvarpi
þeim aðferðum sem þeir hafa kosið að
nota hingað til (Holm, 2000; Dubouloz
o.fl., 1999; Law og Baum, 1998).
Allar þessar hindranir hljóta að vera
yfirstíganlegar og mikilvægt er að iðju-
þjálfar séu framsýnir, finni lausnir, gangi
á undan með góðu fordæmi, byrji að afla
sannana og beita þeim í starfi sínu án
þess að þeir séu beinlínis hvattir til þess á
vinnustað sínum. Ekki er ólíklegt að
innan skamms verði þessi framgangs-
máti almennt viðurkenndur og þess jafn-
vel krafist að iðjuþjálfar jafnt sem aðrar
heilbrigðisstéttir vinni á þennan hátt.
Höfum hugfast að stærstu hindranirnar
eru oft ekki utanaðkomandi heldur eru
það viðhorf okkar og áhugi sem skipta
mestu máli.
Víða kemur fram að fagfélög iðjuþjálfa
geta stutt við bakið á þeim félögum
sínum sem vilja veita sannreynda þjón-
ustu og fást við rannsóknir, til dæmis
með því að bjóða upp á námskeið og aðra
leiðsögn. Með því gefur félagið skýr
skilaboð um að þessi stefna sé mikilvæg
og þess virði að gefa henni gaum (Cusick
og McCluskey, 2000).
Siðfræðilegar hugleiðingar
Ákvarðanataka varðandi mat og íhlutun
iðjuþjálfa er í grundvallaratriðum sið-
fræðilegs eðlis. Hvað á að velja af öllu
Höfum hugfast að stærstu hindranirnar eru
oft ekki utanaðkomandi heldur eru það við-
horf okkar og áhugi sem skipta mestu máli.
því sem kemur til greina? í leit sinni að
árangursríkustu íhlutuninni eða mats-
aðferðinni þurfa iðjuþjálfar að vera með-
vitaðir um þau siðfræðilegu álitamál sem
þeir standa frammi fyrir í starfi sínu. Ef
þeir gera sér grein fyrir þeim hljóta þeir
að eiga auðveldara með að ráða fram úr
þeim á sem bestan hátt í samvinnu við
skjólstæðinginn þar sem sjálfræði hans er
virt. C. Christiansen og J. Q. Lou (2001)
benda á eftirfarandi atriði til íhugunar í
þessu sambandi.
Þegar iðjuþjálfar velja og veita íhlutun
eiga þeir að:
• Byggja hana á bestu fáanlegu sönn-
unum sem hæfa þessum ákveðna
skjólstæðingi, ástandi hans, aðstæðum
og umhverfi.
• Gefa skjólstæðingi færi á að taka þátt í
valinu.
• Gera sér grein fyrir að mikilvægara er
að treysta á rannsóknarniðurstöður
heldur en eingöngu hefðir og sérfræð-
ingaálit.
• Átta sig á hvaða afleiðingar það kann
að hafa að veita íhlutun sem ber lítinn
eða engan árangur.
• Forðast að nota niðurstöður rann-
sókna eða athugana sem samrýmast
ekki siðareglum iðjuþjálfa eða
siðfræðilegum gildum þeirra.
Þegar iðjuþjálfar taka þátt í eða hvetja til
rannsókna í iðjuþjálfun eiga þeir að:
• Hafa siðfræðileg gildi ávallt að leiðar-
ljósi.
• Tryggja viðeigandi upplýst samþykki.
• Hvetja til rannsókna sem beinast að
lífsgæðum fólks.
• Virða rétt þátttakenda til sjálfræðis.
• Hafa neytendur þjónustunnar með í
ráðum þegar teknar eru ákvarðanir
um að hverju rannsóknir í iðjuþjálfun
eigi helst að beinast (Christiansen og
Lou, 2001).
Lokaorð
Að mínu mati er mjög brýnt að allir
íslenskir iðjuþjálfar taki þátt í því að
renna stoðum undir sannreynda þjón-
ustu iðjuþjálfa á íslandi og noti aðferðir
hennar í starfi. Jafnt kennarar,
nemendur, starfandi iðjuþjálfar og þeir
sem vinna að rannsóknum í
iðjuþjálfun.
Lokaorð mín eru tilvitnun í Margo
Holm (2000):
Samreynda þjónustu ekki seinita en
strax.
Þó okkur veitist erfitt að finna sannanir
fyrir því sem við erum að gera og því
hvernig við gerum það er það skylda
okkar að venja okkur á að leita að sönn-
unum, átta okkur á gildi þeirra og miðla
þeim til þeirra sem við þjónustum á
skiljanlegan hátt.
Sannreyndur þjónustugrundvöllur
iðjuþjálfunar á nýrri öld.
Eflum færni okkar í að rannsaka,
temjum okkur að nota rannsóknarhæfi-
leika okkar í starfi á hverjum degi og
eflum sannreyndan þjónustugrundvöll
iðjuþjálfunar á nýrri öld.
Að síðustu vil ég benda á að leiðirnar
eru margar og sérhver iðjuþjálfi þarf að
gera eigin áætlun um hvernig hann ætlar
að auka faglega færni sína til þess að geta
veitt sannreynda þjónustu með fullum
±2 IÐJUÞJÁLFINN 1/2001