Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.08.2007, Blaðsíða 23

FRÆÐSLUGREIN
Tafla 2
Eldri leiðbeiningar Nýjar leiðbeiningar
Aldursskilgreiningar Ungbarn yngra en 1 árs Barn 1 -8 ára Fullorðnir eldri en 8 ára Ungbarn yngra en 1 árs Barn 1 árs til kynþroska Fullorðnir frá kynþroska
Greining á hjartastoppi Staðfesta meðvitundarleysi, opna öndunan/eg, athuga öndun og athuga púls Staðfesta meðvitundarleysi, opna öndunar- veg, athuga öndun, ekki athuga púls Fagfólk: athuga púls
Framkvæmd endurlífgunar Byrja á að blása 2 sinnum, svo að hnoða 15 sinnum Byrja á að hnoða 30 sinnum, svo að blása 2 sinnum nema ef börn eða hjartastopp v/öndunar- stopps, s.s. astma, drukknunar eða hengingar
Hlutföll hnoðs og blásturs Fullorðnir: 15 á móti 2 Börn: 15 á móti 2 Ungabörn: 5 á móti 1 Fullorðnir: 30 á móti 2 Börn: 30 á móti 2 Ungbörn: 30 á móti 2 Tveir fagaðilar; börn og ungbörn: 15 á móti 2
Hjartahnoð/staðsetning handa Tveimur fingurbreiddum ofan við flagbrjósk Á miðjan brjóstkassa
Blástur Blása í 2 sekúndur Blása í 1 sekúndu
Hjartarafstuð Fjöldi rafstuða: þrjú í röð. Taktgreining eftir hvert rafstuð. Fjöldi rafstuða: eitt. Taktgreina eftir að hafa hnoðað í 2 mínútur eftir rafstuð
einhver fer í hjartastopp. Með því er
blóðflæði haldið við til hjarta og heila
og það eykur líkurnar á að hjartarafstuð
virki. Við hjartarafstuð er verið að rjúfa
ósamhæfðan samdrátt í hjartanu sem
fylgir sleglatifi (ventricular fibrillation, VF).
Ef hjartað er enn lífvænlegt tekur eðlilegur
gangráður við og stýrir reglulegum
samdrætti hjartans þannig að dæluvirkni
kemst aftur á.
Nýju leiðbeiningarnar segja til um að
þegar einstaklingur fer í hjartastopp og
vitni eru að stoppinu skuli strax hefja
grunnendurlífgun með hjartahnoði og
blæstri. Um leið og hjartarafstuðtæki er
komið á staðinn skal greina taktinn og gefa
eitt stuð ef viðkomandi er með sleglatif (VF)
eða púlslausan sleglahraðtakt (ventricular
tachycardia, VT). Eftir eitt stuð skal halda
áfram grunnendurlífgun með hjartahnoði
og blástursmeðferð í fimm umferðir eða
um það bil tvær mínútur. Eftir það skal
meta taktinn aftur. Ástæðan fyrir þessu
er að eftir að sjúklingurinn er aftur kominn
með reglulegan takt (sfnus) er jafnan
takmarkað blóðflæði um líkamann og ekki
víst að púls eða reglulegur taktur greinist.
Á þessu hefur orðið breyting frá síðustu
leiðbeiningum þegar gefin voru þrjú stuð
í röð. Ástæðan fyrir þessari breytingu er
fyrst og fremst sú að fyrri leiðbeiningar
miðuðu við einfasa rafstuðtæki. í dag
nota flestir tvífasa stuðtæki og eru líkur á
árangursríku rafstuði með þeim mun betri
en með einfasa tæki.
Ef ekki eru vitni að hjartastoppinu og
grunur er að það hafi staðið í meira en
fjórar til fimm mínútur.er mælt með fimm
umferðum af grunnendurlífgun 30 á móti
2 eða í um það bil tvær mínútur áður en
hjartarafstuð er veitt. Ástæðan fyrir þessu
er að aukið blóðflæði til hjarta, sem fæst
með grunnendurlífgun, getur aukið líkur
á að hjartarafstuð beri árangur. Hafa
rannóknir Wik o.fl. sýnt að fleiri sjúklingar
lifa af þar sem þetta á við. Þegar gefið
er stuð með einfasa stuðtæki skal stilla
orkuna á 360J strax og nota alltaf sömu
orku. Með tvífasa tæki skal stilla orkuna
á 150-200J.
Sjálfvirk stuðtæki (AED) hafa verið
að ryðja sér til rúms síðastliðin ár og
eru komin mjög víða þar sem margt
fólk er saman komið, til dæmis í
flugstöðvum, öldrunarstofnunum og
líkamsræktarstöðvum. Þessi tæki eru
mjög af hinu góða þar sem þau flýta
fyrir að hægt sé að gefa fólki stuð á
meðan það er enn þá með sleglatif (VF).
Sjálfvirku stuðtækin eru mjög einföld í
notkun og segja þeim sem notar tækið
nákvæmlega hvað hann á að gera. Erfitt
eða ómögulegt er að gera meiri skaða
en orðinn er með þessum tækjum þar
sem þau greina mjög nákvæmlega hvort
hjartsláttur sjúklingsins er þess eðlis að
von sé til þess að stuð komi honum í
rétt horf.
Ef um rafleysu (asystólu) eða rafvirkni
án dæluvirkni (PEA) er að ræða er ekki
mælt með stuði og þá skal halda áfram
grunnendurlífgun og mikilvægt er að íhuga
hugsanlegar orsakir hjartastoppsins (sjá
töflu 1).
4. Sérhæfð aðstoð
Minni áhersla er á lyfjagjöf í endurlífgun
en áður. Ástæðan fyrir því er að engar
lyfleysustýrðar rannsóknir hafa sýnt
að lyfjagjöf breyti einhverju um hvort
sjúklingur lifir frekar eftir hjartastopp.
Þrátt fyrir það hafa lyfin ekki verið tekin
Tímarit hjúkrunarfræöinga - 3. tbl. 83. árg. 2007
21