Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.08.2007, Blaðsíða 44

skýrslum sem þeir eru birtir í og skarast þeir því sumir hvað
skilgreiningu hugtaka varðar. Algengast var að kynferði, aldur
og menntun foreldra, alvarleiki veikinda barns, upplýsingagjöf
til foreldra og samskipti foreldra og fagfólks tengdust þörfum
og ánægju foreldra.
Þættir, sem tengjast þörfum og ánægju foreldra barna á
sjúkrahúsum, mynda oft flókið samspii sem erfitt er að lesa
úr. Langvinnir erfiðleikar í fjölskyldunni, líkamleg fötlun barns,
félagsleg staða foreldranna og vellíðan þeirra tengist ánægju
foreldra með þjónustu sjúkrahúsa (Aasland o.fl., 1998; Lawoko
og Soares, 2004).
Þrátt fyrir að ekki hafi verið sýnt fram á tengsl milli staðblæs
sjúkradeilda og skipulagsforms hjúkrunar við þarfir og ánægju
foreldra, benda rannsakendur á að þessi atriði gætu haft
áhrif. í rannsókn Marino og Marino (2000), sem gerð var í
Bandaríkjunum á 3299 fjölskyldum á 12 gjörgæsludeildum
barna, kom fram tölfræðilega marktækur munur á ánægju for-
eldranna milli deilda. Bentu niðurstöður til þess að meiri ánægja
væri þar sem hjúkrunarmeðferð var sniðin að einstaklings-
þörfum barns. í niðurstöðum breskrar rannsóknar á ánægju
foreldra með þjónustu á gjörgæsludeild barna eru samskipti og
náið samstarf foreldra og fagfólks ítrekað. Niðurstöður bentu
til þess að foreldrar teldu afar mikilvægt að þekkja hjúkrunar-
fræðingana sem önnuðust barn þeirra auk þess sem þeir lögðu
áherslu á samfellu í þjónustunni (Haines og Childs, 2005). Þrátt
fyrir að hugtakið einstaklingshæfð hjúkrun hafi ekki verið notað
í þeim rannsóknum sem hér er vitnað til, má vera að það skipu-
lagsform hjúkrunar stuðli að þeim þáttum sem vega þungt í
ánægju foreldra með þjónustuna.
Ánægja foreldra, og þar með þarfir þeirra og væntingar, er
ekki augljós heilbrigðisstarfsfólki án þess að hún sé metin.
Niðurstöður erlendra rannsókna benda til þess að heilbrigðis-
starfsmenn ýmist of- eða vanmeti þarfir og ánægju foreldra
barna á sjúkrahúsum og er þetta talið geta hamlað framförum
í þjónustunní (Bournaki, 1987; Bradford, 1991; Graves og
Hayes, 1996; Simons o.fl., 2001; Shields o.fl., 2003, 2004;
Swaine o.fl., 1999; Thornton, 1996). Þessar niðurstöður leggja
áherslu á mikilvægi þess að meta beint viðhorf foreldranna
sjálfra eins og gert er í rannsókninni sem greint er frá hér.
Aðferðafræði
Um lýsandi rannsókn var að ræða. Gögnum var safnað á
Landspítala-háskólasjúkrahúsi í desember 2003-ágúst 2004
á fjórum legudeildum og einni dagdeild barna. Fimm hundruð
spurningalistum var dreift á deildirnar. Við útskrift barns var
foreldrum boðið að fylla út spurningalistann Spurningalisti
um ánægju barnafjölskyldna (SÁB, á ensku Þediatric Family
Satisfaction Questionnaire (PFSQ)) (Bragadóttir og Reed,
2002; Budreau og Chase, 1994) sem hafði verið þýddur
og staðfærður á íslensku. Báðir foreldrar barns gátu svarað
spurningalistum en beðið var um að foreldrar svöruðu hver fyrir
sig. Rannsóknin var tilkynnt Persónuvernd og leyfi siðanefndar
Landspítala-háskólasjúkrahúss fengið.
SÁB er skriflegur spurningalisti með 35 jákvæðum staðhæfing-
um um: 1) þjónustu og aðbúnað, 2) hjúkrunarfræðingana, 3)
læknana og 4) leikmeðferðaraðilana. Honum er ætlað að meta
ánægju fjölskyldna með þjónustu á barnadeildum. Þátttakendur
eru beðnir um merkja við á fimmgildum kvarða að hve miklu
leyti þeir eru sammála eða ósammála staðhæfingunum auk
þess sem þeim er boðið að merkja við valkostinn „á ekki við“.
Reiknað er út meðalgildi ánægju sem getur verið 0-5 þar sem
hærra gildi bendir til meiri ánægju.
Áreiðanleiki SÁB í þessari rannsókn reyndist vera viðunandi.
Cronbachs alfa fylgnistuðuil var 0,90 (N=70) fyrir heildarmæli-
tækið og 0,61-0,91 (N=110-356) fyrir einstaka þætti þess. Við
hvern af þáttunum fjórum gátu foreldrar skrifað athugasemdir
með eigin orðum. Athugasemdir foreldra voru innihaldsgreindar
og flokkaðar.
Tíðni svara, meðalgildi, samanburðarmælingar, fervikagreining
og fylgnipróf voru gerð til fá svör við spurningum rannsóknar-
innar. Ánægja var skilgreind þannig að hæsta svargildið (5)
fékkst ef þátttakandi var sammála staðhæfingum spurninga-
listans. Markið fyrir hvert atriði/staðhæfingu var sett þannig að
ánægja var talin viðunandi meðal þátttakenda ef a.m.k. 90%
þeirra var sammála staðhæfingunni. Er, það í samræmi við
viðmið heilbrigðis- og tryggingamálaráðuneytisins (Heilbrigðis-
og tryggingamálaráðuneytið, 1999).
Auk þess að spyrja forelda um ánægju þeirra með þjónustu
barnadeildanna voru þeir spurðir um lýðfræðilega þætti og
bakgrunn, s.s. kyn, aldur, hjúskaparstöðu, búsetu og menntun.
Einnig voru foreldrar beðnir að svara spurningum um á hvaða
deild barnið lá, hvernig innlögn bar að, hve löng innlögnin hefði
verið, hvort barnið væri með langvinnan sjúkdóm eða ekki og
hversu alvarleg veikindi barnsins hefðu verið sem leiddu til
innlagnar.
Niðurstöður
Einkenni úrtaks
Þátttakendur voru 422 foreldrar. Einkenni úrtaks má sjá í töflu 2.
Til að meta hvort munur væri á milli þátttakenda eftir deildum
voru einkenni úrtaks milli deilda borin saman. Með fervika-
greiningu (Oneway-ANOVA) mældist tölfræðilega marktækur
munur á alvarleika veikinda barna milli deilda (F=17,631; df=4;
p<0,001). Bonferroni-eftirpróf (post hoc) bendir til þess að:
1) alvarleiki veikinda barna á barnadeild var marktækt meiri
en barna á dagdeild (p<0,001) og barna á barnaskurðdeild í
Fossvogi (p<0,001); 2) alvarleiki veikinda barna á vökudeild var
marktækt meiri en á dagdeild (ps0,001); 3) alvarleiki veikinda
barna á barnaskurðdeild við Hringbraut var marktækt meiri en
á dagdeild (p<0,001). Ekki reyndist tölfræðilega marktækur
munur á öðrum þáttum milli deilda.
Ánægja foreldra með þjónustuna
Meirihluti foreldranna var sammála staðhæfingunum í spurn-
ingalistanum sem bendir til ánægju þessara foreldra með
42
Tímarit hjúkrunarfræðinga - 3. tbl. 83. árg. 2007