Vera - 01.12.1994, Blaðsíða 33

í barndómi
Jakobína Siguröardóttir
Mál og menning 1994
Jakobtna skrafar hljóölega við lesandann,
kynnir honum bernsku stna og vekur honum
hugsanir um eigin uppvöxt. Alltaf er til ein-
hvers aö Itta þótt vegurinn sé skemmri og
þroskabrautin sömuleiöis.
Húsakynni barndómsins standa henni
ekki galopin. Hún reynir stööugt að rifja upp
hvar borðið stóö, hversu margar rúöur voru í
glugganum... en á meðan tínir hún fram
myndir af foreldrum stnum og öörum heimilis-
föstum. Pabbi í smíðaskúrnum og rennir í
rennibekknum, rennir diska úr hörðum
rauðaviði handa elstu börnunum sínum.
Jakobína horfir hugfangin á og gleymir að
hún átti að sækja spæni í eldhólfið til að
kynda undir kaffivatninu. Mamma, oftast
ólétt, ber þungan balann meö blauta þvott-
inum, það er kvenmannsburður. Á vorin
sækir hún ekkert færri egg t bjargið en aðr-
ar konur og eldar svo matinn handa körlun-
um. Hlær, og borðar stundum ekkert sjálf.
Félagslega gildiö vegur þungt. Gott að njóta
fólksins meðan þess nýtur við. Veturnir fyrir
vestan eru langir, dimmir og kaldir og gesta-
komur ekki tíöar. Kristján fóstri fastur punkt-
ur í lífinu og svefninum. Þangað til hann
hverfur að eilífu úr rúminu stnu. Pabbi
óskeikull þangað til hann getur ekki
gefið viðhlítandi skýringar á þvt hvers
vegna algóður og alvitur guð misskipt-
ir gæðum heimsins eins og hún sér
glögglega. Fermingin undirbúin. Og
mamma veröur ósanngjörn þegar hún
biður guð að náða hana þegar hún
þurfi að fara að halda eigið heimili.
Verkaskiptingin skýr á heimilinu. Ver-
öld sem var.
Veröld sem Jakobína ætlar aldeilis ekki
að viðhalda. Hún hefur kynnst bókum og þær
heilla hana meira en krakkaormar, matar-
gerð og stórþvottar. Hún ætlar að ganga
menntaveginn, veit bara ekki vel hvar hann
liggur. Hún ætlar bókaveginn.
Jakobtna er elst af krakkaskaranum og
þegar mamma veikist veit hún af ábyrgðinni
og víkst ekki undan henni. Skyldan við sína
nánustu er það afl sem markar veginn. Þeg-
ar á reynir bregst hún aöeins sjálfri sér. Og
lokar barndómnum.
Berglind Steinsdóttir
Engjll í snjónum
Nína Björk Árnadóttir
löunn 1994
Engill í snjónum er nýjasta Ijóðabók Nínu
Bjarkar. Hún skiptist í tvo hluta, en þeir eru
mjög ólíkir að efnistökum og Ijóðformi og má
jafnvel líta á þá sem tvö aöskilin verk.
Fyrri hlutinn einkennist af angurværð,
fegurð og söknuði, enda eru mörg Ijóðin rit-
uð til látinna vina eða forvera meðal skálda.
Ljóðmælandi er tilfinningaríkur, hvort sem
hann talar til hinna horfnu, minnist liðinna
atburða eða horfir fram á við í von. Hann tal-
arí fyrstu persónu og er samofinn Ijóðinu og
minningunni, en það gefur Ijóöunum styrk
og einlægni og færir þau nær lesandanum.
Ljóðformið er knappt, á stundum jafnvel um
of svo Ijóðin verða sundurlaus. Sterkast er
það þegar það nær að mynda samfellur,
heildstæðar myndir, líkt og í kveðjunni til
Williams Heinesén (bls. 30) og „í minningu
Jóns Haraldssonar arkitekts" (bls. 24), sem
að mínu mati er eitt besta
Ijóð bókarinnar. Þar kemur
vel fram styrkur myndhverf-
ingarinnar þar sem flétta
drunga, krafts og fínleika
dregur fram margvísandi til-
finningar af einlægni og ang-
urværð.
í síðari hluta bókarinnar
kveður við annan tón. Hér er
Ijóðmælandi oft utan Ijóðsins, hann talar
gjarnan í þriðju persónu svo lesandinn verö-
urfrekar hlutlaus áhorfandi og Ijóðin fjarlæg-
ari. Frásögnin verður rikjandi og Ijóðin fær-
ast æ nær prósa, uns bókinni lýkur á
tveimur löngum prósaljóðum. Er það síöara,
„Ég fékk að vera“ (bls. 60), eitt besta Ijóð
síðari hluta verksins að mínu mati. Hér er
ENGILL 1
SNIONUM
' iVV- .. *

yrkisefnið konan í samfélaginu, fyrrttengsl-
um og jafnvel geðheilsu. Áherslan er á skort
hennar á rauntengingu, hvernig hún hefur
misst tök á tilveru sinni. Þessi Ijóð eru mun
harðari en Ijóðin í fyrri hlutanum, Ijóðrænan
vart til staðar en vonleysi og jafnvel örvænt-
ing komin í hennar stað. Persónurnar virð-
ast ófærar um aö berjast eða vinna sigur og
afstaðan einkennist af uppgjöf og vonleysi.
Prósaformið hæfir þessum Ijóðum vel og
greinilegt er að Nína hefur þaö fyllilega á
valdi sínu, án þess þó að Ijóðin nái aö heilla
lesandann á sama hátt og hinn Ijóðræni fyrri
hluti.
NTna sýnir mikinn næmleik á túlkun til-
finninga ogfærir þærí Ijóðmál af snilld, jafnt
vonleysi og doða kvennanna I slðari hluta,
sem söknuð, angurværð og þakklæti fyrri
hlutans. Hiti og kraftur tilfinninganna I fýrri
hluta verksins gerir hann þó mun minnis-
stæðari og um leið ríkari en slðari hluta
verksins. Þar eru Ijóð sem lesa má aftur og
aftur og ætíö finna eitthvað nýtt, Ijóð sem
miðla af öllum tilfinningaskalanum, án þess
þó nokkurntíma að verða væmin, heildstæð
Ijóð og sterk.
í heild er útgáfan vel og fallega unnin, þó
furðu veki að útgefandi sjái ekki ástæðu til að
láta fylgja yfirlit yfir fyrri verk Nínu. Bókarkápa er
fallega unnin og viðeigandi og mikil synd að
höfundar hennar skuli ekki vera getiö. Mjög er
til vansa að efnisyfirlit skuli vanta 160 bls. bók.
Helga Hlaögerður
Nóttin hlustar á mig
Þuríöur Guömundsdóttir
Hörpuútgáfan 1994
Nóttin hlustar á mig er sjöunda Ijóðabók höf-
undar. Verkið samanstendur af tveimur
löngum Ijóðum, „Tjarnljóði" og „Blómum
þagnarinnar" auk safns styttri Ijóöa undir yf-
irtitlinum „Nóttin hlustar á mig“, en þar hef-
ur hvert Ijóð sjálfstæðan titil að auki. Þrátt
fyrir þessa kaflaskiptingu er verkið heild-
stætt og sterkt, bundið saman af lifandi og
kröftugu myndmáli.
frh. bls. 35
Fjarkennsla í 54 ár!
Hlemmi 5, II. hæð, 105 Reykjavík.
Sími: 91- 62 97 50. Myndsendir: 91-62 97 52.
Rafpóstur: brefask@isiiieniit.is
Afgreiðslan er opin frá 10 (il 15 alla virka daga.
Slmsvari tekur við skilaboðum utan afgreiðslutíma.
Sendum í póstkröfu um aíll land.
sk Idu vera bókajól.